Baruch Spinoza: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ev nav mezinên cihûyan li wî kiribû. Lê Amesterdamiyan jê ra digot [[Benedictus de Spinoza]] an [[Bento d'Espiñoza]]. Bi [[René Descartes]] û [[Gottfried Leibniz]] ra ji [[rasyonalîst]]ên herî mezin ên sedsala 17'ê ye. Ew ji ber Kitêbapirtûka xwe ya herî grîng ''Ethica'' yê wekî yek ji mezintirîn [[sincbawerî|sincbaweran]] dihêt niyasîn. Ew bi pîşeya xwe berçaviksaz bû û [[nîskok]] (lênz) çêdikirin. Nivîsînên wî nîşa didin ko wî şehrezayîyeka mezin di warê [[matêmatîk]]ê da hebûye.

Bandora wî ya mezin li paş mirina wî, dema kitêbapirtûka wî [[Opera Posthuma]] belavbûy, eşkira bû. Ew wekî rêxweşkerekê [[ruhnhizrî|ruhnhizriyê]] anko enlightmentê li sedsala 18'ê û wekî rexnegirê nûdem yê [[Tewrat]]ê dihêt niyasîn.

DaybabênDebavên cihû yên Spînozayî ji tirsa hindê ko bizor nebin [[Fele]] (Xiristan) ji [[PirtogalPortûgal|Portûgalê]]ê revîn û çûn [[Holenda]]yê. Spinoza kurê bazirganekê dewlemend ê [[Portekîz]]î bû. Di 6 saliya xwe da malbata xwe winda kir û li Amsterdamê li dibistaneka [[Cihû]]yan hat qeydkirin.Ji ber ramanên wî yên dijî dînî, di navbera wî û xwîndinkarên dî û berpirsiyarên dibistanê da arîşe derkevtin û li sala 1656'ê ji dibistanê hat derkirin.

Li sala 1656'ê ji ber bawerî ya bi hindê ko [[Xudê]] mêkanîsma hebûnê ye û çi kesayîyeka diyarkirî wekî ko dihêt fêmkirin nîne û Tewrat kitêbekpirtûkek e bi zimanekê mecazî hatîye nivîsîn, ji civaka dînî ya cihûyan hat derêxistin.