Wan: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
Avestaboy (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Avestaboy (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Rêz 50:
Bajarê Wanê ji ûrartûyên kalikên kurdan maye. Wan paytexta ûrartûyan bû û di wê demê de navê wê [[Tuşpa]] bû. Dîroka Wanê heta sala 7000'î ya beriya zayînê diçe. Di kolanên [[Girê Rovî]] ({{bi-tr|Tilkitepe}}) yên 6 km dûrî kela Wanê de gorên [[Ernîs]]ê de bermahiyên [[serdema neolîtîk]] û serdemên [[bronz]] û [[hesin]]î hatine dîtin.
 
[[Hûrî]] di salên [[2000]]’an ên berî zayînê de ji [[Gola Wanê]] heta [[Rûbarê Sor]], Rûbarê Kesk ([[Yeşilirmak]]ê) û heta [[Deryaya Reş]] di vê herêmê de desthilatdarî kirine. Di sedsala 13’an a berî zayînê de hevkariya siyasî ya hûrî û [[mîtaniyan]] lewaz bûye û mîrekî pêk hatine. Keyên asûriyan xwestine van mîrekiyan bikine bin destên xwe û di vê navberê de jî derdora Gola Wanê heta rojavaya [[Îran]]ê di navbera dewletên Nairî û ûrartûÛrartû û asûriyan de têkoşînan dest pê kiriye. Têkoşîna ûrartû û asûriyan heta nîveka sedsala nehan ajotiye. Asûriyan ev herêma çiyayî û asê kirine bin desthilatdariya xwe.
 
Kesa ku bajarê ewil ava kiriye keybanûya asûrî Semîramîs e. Di wê herêmê de cara ewil hûrî bi cih bûne. Piştre ûrartû, [[Med û Medya|medî]], [[persî]], [[makedonî]] ([[Îskenderê Mezin]]), [[partî]], [[sasanî]], [[Împeratoriya Bîzansê|bizansî]], selçûqî û paşê jî îlhanî, celahîroglû, qereqoyunî, aqoyunî û [[sefewiyan]] li vê herêmê desthilatdarî kirine.
Rêz 83:
Ji ber ku bajarê Wanê di sînorê Îranê de bûye her tim bûye navenda artêşê û şeran û rêvebiriya Wanê car caran hatiye guhertin. Gelek cihên ku di şerî de hatine bi dest xistin jî tevî rêveberiye eyaleta Wanê bûye. Ji ber vê yekê senceqên ku beriya niha hejmara wan 12 bûn di sala 1578 û 1588'an de gihîştiye 27'an.
 
Di [[Şerê Cîhanî yê Yekem|şerê cîhanêcîhanî yê yekem]] de bajarekî ku bi qasî Wanê bibe xirbe û gelekî ku bi qasî gelê Wanê êş û elem kişan dibe pir kêm e. Beriya şerê cîhanê gelheya Wanê dora 70.000'an bûye û piştî şer ev ev gelhe di nîsana 1919'an de daketiye 10.000-15.000'an. Bajar jî bi serdanpê bûye xirbe û ev tek jî bûye sedem ku cihê navenda bajar bê guhertin.
 
Piştî şerê cîhanê yê yekem bajarê Wanê hêdî hêdî bi ser xwe de hatiye û niha 11 navçeyên Wanê hene. Navçeyên Wanê ji [[Qerqelî]], [[Bêrgirî]], [[Mehmûdî]], [[Erdîş]], [[Elbak]], [[Miks]], [[Bazîdaxa]], [[Westan]], [[Ertemêtan]], [[Payizava]] û [[Şax]]ê pêk tên.
Rêz 112:
* [[Mizgefta Îzdarî]]: Ji aliyê [[Mîrê Mîran Îzedîn Şîr]] ve hatiye avakirin. Wek [[Şîr Îzedîn]] jî tê binavkirin.
* [[Mizgefta Qeya Çelebî]]: di 1592'yan de ji aliye [[Koçû Begê]] ku giregirê Wanê bû hatiye avakirin û ji aliyê [[Mehmûd Axa]] ve hatiye temamkirin. Mehmud Axa ji Qoçû Begî re ji heman malbatê bû.
* [[Mizgefta Silêman Xan]]: Li ser Kela Wanê ye. Ev mizgefta berhemeke ji dema Qanûnî ye û ji aliyê [[MîmarSînanê SînanAvahîsaz]] ve hatiye avakirin.
 
Ji bilî van mizgeftan em dikarin behsa van mizgeftan jî bikin: [[Mizgefta Sînaniyê]], [[Mizgefta Sor]], [[Mizgefta Ebas Axa]], [[Mizgefta Leşkerî]], [[Mizgefta Îskeleyê]] û [[Mizgefta Qazî Evdirehmanî]].