Patrice Lumumba
Ev gotar sêwî ye. Ti girêdanên li ser vê gotarê tine. (nîsan 2024) |
Patrice Émery Lumumba (jdb. 2ê tîrmeha 1925an - 17ê kanûna pêşîn a 1961ê) siyasetmedar û rêberê serxwebûnê yê kongoyî bû ku wekî serokwezîrê yekem ê Komara Demokratîk a Kongoyê kar kiriye. Ew rêberê Tevgera Neteweyî ya Kongoyê (MNC) bû ji sala 1958an heta darvekirina wî ya di kanûna paşîn a 1961ê de. Ji hêla îdeolojîk ve ew neteweperestekî afrîkî û pan-afrîkî bû û di veguheztina Kongo ji koloniyeke Belçîkayê bo komareke serbixwe de rolek girîng lîst.
| Serokwezîrê Komara Demokratîk a Kongoyê (en) | |
|---|---|
| - | |
- Joseph Iléo (en) |
| Jidayikbûn | |
|---|---|
| Mirin | |
| Navê rastî |
Patrice Émery Nibba Lumumba |
| Hevwelatî |
Republic of the Congo (Léopoldville) (en) |
| Pîşe |
Siyasetmedar, şoreşger |
| Hevjîn |
Pauline Opango (en) |
| Zarok | |
| Partiyên siyasî | |
| Şerê tevlêbûyî |
Congo Crisis (en) |
| Xelat |
Demeke kin piştî serxwebûna Kongoyê di hezîrana 1960an de, serhildanek di artêşê de derket, ku destpêka Krîza Kongoyê bû. Lumumba bang li Dewletên Yekbûyî û Neteweyên Yekbûyî kir ku alîkariyê bidin ji bo tepeserkirina separatîstên Katangan. Van cudaxwazên ku ji hêla Moïse Tshombe ve dihatin rêvebirin ji hêla Belçîkayê ve piştgiriyê digirtin. Lê herdu hêz red kirin ku alîkariyê bidin Lumumba, ji ber ku cîhana rojavayî guman dikir ku ew bi dizî nêrînên pro-komunîst digire. Van gumanan kûrtir bûn dema Lumumba ji bo alîkariyê serî li Yekîtiya Sovyetê da, ku CIA wekî "desthilatdariya komunîst a klasîk" binav kir. Ev yek bû sedema mezinbûna cûdahiyan di nav siyaseta kongoyî de, nakokiyên bi Serok Joseph Kasa-Vubu û serokê kargêr Joseph-Désiré Mobutu mezin bûn û her weha bi Dewletên Yekbûyî û Belçîka re jî, yên ku di Şerê Sar de dijberî Yekîtiya Sovyetê bûn.
Çavkanî biguhêre
Girêdanên derve biguhêre
Li Wikimedia Commons medyayên di warê Patrice Lumumba de hene
 | Ev gotara li ser siyasetmedarekî şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |