Japon

日本国
日本国 ; Japon; 日本
Ala	Mertal
	Dirûşm: Endless discovery
	Sirûd: Kimigayo ;
	Japon li ser nexşeyê;
Paytext	Shigaraki Palace (744–745); Heijō-kyō (710–784); Nagaoka-kyō (784–794); Fukuhara-kyō (–1180); Edo (1603–1868); Heian-kyō (794–1869); Tokyo Prefecture (1868–1943); Tokyo City (1889–1943); Tokyo (De facto, 1943–) ; ; 35°Bk, 136°Rh
Zimanên fermî	zimanê japonî ;
Zimanên tên bikaranîn	zimanê japonî; Yoron; Northern Amami Ōshima; Southern Amami Ōshima; Tokunoshima ;
Rêveberî	padîşahiya destûrî (1947–)
Avakirin
Gelhe
Demjimêr	Japan Standard Time; Asia/Tokyo; UTC+9 ;
Hatûçûna ajotinê	Çep ;
Koda telefonê	+81

Japon an Japonya an Japan^[1] an jî Yaban (bi japonî: 日本, Nihon an jî Nippon, navê fermî 日本国, Nihon-koku an jî Nippon-koku), li başûr-rojavaya Asyayê welatekî girav e. Japon di Okyanûsa Mezin de ji Deryaya Japanê digihije heta Çîn, Korêya Bakur, Korêya Başûr û rojhilata Rusyayê, li bakur Deryaya Oxotskê, li başûr Deryaya Çîna Rojhilat û Taywanê. Karakterên kanji yên ku navê Japon pêk tînin, têne wateyên "tav/roj" û "nijad/reh". Ji ber vê jî Japon wekî "Welatê ku tav lê hiltê" tê zanîn.

Japon komgiravekî ye ku ji 6.852 giravan pêk tê. Giravên herî mezin Honshu, Hokkaido, Kyushu û Shikoku ne û ji % 97ê ya welêt dihewînin û giravên din erdên çiyayî ne û hin ji wan ji agirpij in ku çiyayê herî mezin ê Japon, Çiyayê Fuji agirpijekî ye. Japon ji ber nifûsa xwe ya mezin, dehemîn welatê herî şênî ye. Metropola Tokyo ya Mezin a ku li Honshuyê ye, bi tevahiya paytexta kiryariyê, Tokyoyê û prefektor û bajarên li dora wê ne, digihijin zêdetirî 30 mîlyon nifûsî û ev taybetî vê qadê dike metropolitena herî mezin a cîhanê.

Xebatên arkeolojiyê rê didin ku ji serdema Paleolitikê vir ve mirov li giravên Japonê dijîn. Di dîroka nivîskiyê de navê Japon cara yekemîn di metnên Çîniyan de derbas dibe ku ji sedsalê 1emîn mane. Bandora îzolebûnê li ser dîroka Japonê ber bi çav in. Çanda Japon a îroyîn ji hevbandoriya derve û rûdanên hindurîn pêk hatiye. Ji pejirandina makezagonê ya 1947ê vir ve Japon bi monarşiya destûrî tê bi rê ve birin. Serê dewletê împaratora Japon e, serê hikûmetê jî serokwezîr e. Parlemento bi hilbijartinê dikeve ser karê.

Li gorî têrbûna berhemên hundirî, Japon, piştî DYAyê li cîhanê duyemîn e.^[2]^[3] Endama NY, G8 û APEC e. Budçeya parastinê ya Japon li cîhanê rêza 5emîn e.

Mijarên têkildar

Aboriya Japonê

Wêne

Tokyo
Kyoto
Kyoto

Çavkanî

^ D. Îzolî, Ferhenga kurdî-tirkî-kurdî: Japan, xelkê Japanê.
^ Kopîkirina arşîvê, ji orîjînalê di 20 kanûna pêşîn 2015 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 20 kanûna pêşîn 2015{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)
^ Kopîkirina arşîvê, ji orîjînalê di 21 tîrmeh 2009 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 21 tîrmeh 2009{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)

Girêdanên derve

Li Wikimedia Commons medyayên di warê Japon de hene.

Ev gotara têkildarî Asyayê şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?)

[1] D. Îzolî, Ferhenga kurdî-tirkî-kurdî: Japan, xelkê Japanê.

[2] Kopîkirina arşîvê, ji orîjînalê di 20 kanûna pêşîn 2015 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 20 kanûna pêşîn 2015{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)

[3] Kopîkirina arşîvê, ji orîjînalê di 21 tîrmeh 2009 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 21 tîrmeh 2009{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)

[1]

[2]

[3]