Franca Rame
Franca Rame (jdb. 18'ê tîrmehê 1928 – m. 29'ê gulanê 2013) aktrîsa tiyatroyê, şanonivîs û çalakvana siyasî ya îtalî ye. Ew hevjîna derhêner û nivîskarê xwediyê Xelata Nobelê, Dario Fo bû. Franca dayika nivîskarê îtalî Jacopo Fo bû.
Franca Rame | |
|---|---|
 | |
| Jidayikbûn | 18ê tîrmeha 1928an |
| Mirin | 29ê gulana 2013an (84 salî) Mîlano  |
| Sedema mirinê | Stroke (Sedemên sirûştî) |
| Cihê goristanê | monumental cemetery of Milan |
| Hevwelatî |  Îtalî |
| Pîşe | |
| Meqam |
|
| Partiya Siyasî |
|
| Hevjîn |
|
| Zarok |
|
| Dê û bav |
|
| Malper | www |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
Jînenîgarî
biguhêreFranca Rame di sala 1928an de li bajarê Parabiago a Îtalyayê ji dayik bû.[1] Malbata wê xwediyê kevneşopiyeke demdirêj bû û ew jî cara yekem di sala 1951'ê de derkete ser dikê. Piştî demeke kurt wê Dario Fo nas kir û di sala 1954an de pê re zewicî. Piştî salekê kurê wan Jacopo Fo çêbû. Di 1958an şirketa bi navê Dario Fo–Franca Rame ya şanoyê li Mîlanê ava kirin. Dario Fo weke derhêner û nivîskar, Franca jî weke aktrîs û rêveber kar dikir.[2]
Ew di jiyana xwe de di gelek lîstikan de lîst. Di 1970'yî de wê dest bi nivîsandina lîstikên şanoyê kir. Ew di heman demê de çalakvanek bû ku di Alîkariya Sor (Soccorso Rosso) a îtalî de dixebitî. Wê ji bo girtî û malbatên wan name û pirtûk peyda dikirin û têkiliya di navbera wan de pêk dianî.[3]
Di sala 1973'yan de faşîstan êrîşî wê kir. Tecawizî wê kirin, lê dan, laşê wê bi agir çixareyan şewitandin û bi makîneya qusandinê ew brîndarkirin, piştre avêtine parkekê. Piştî du heyvan ew bi şanoya li dijî faşîstan derkete dikê. Franca di 1967an de bûbû endama Partiya Komunîst a Îtalî (CPI). Ew endama senatoya îtalî bû ku tevgera çepgirên navendî (IDV - Italia dei Valori) temsîl dikir. Di sala 2008an de ji vê tevgerê veqetiya. Ji sala 2010an ve ew û hevjînê xwe endamên serbixwe yên Partiya Vesazkirinê ya Komunîst (PRC - Partito della Rifondazione Comunista) bûn.
Franca di 84 saliya xwe de, di sala 2013an de çû ser dilovaniya xwe.[1]
Têkiliyên wê û kurdan
biguhêreFranca û mêrê xwe dostên kurd û Kurdistanê bûn.[4] Gelek caran ji bo mafê kurdan ketiye nav hewldanan. Wê û hevjînê xwe di sala 1997an de ji bo piştgiriyê, nameya li jêr ji bo Trena Aştiyê ya Musa Anter şand.[5][6]
| “ | Kurdistan dijî. Ev bêhtirî 70 salan e ji aliyê hêzên ewropî ve hate înkarkirin, parçekirin û mêtin; ev bi awayekî aşkere ji aliyê İsmail Beşikçi ve hate belgekirin û lewma ew hate girtin. Kurdistan dijî. Ew xwediya zimanê xwe, çanda xwe û dîroka xwe ye; ev bi awayekî aşkere ji aliyê Leyla Zana ve hate danasîn, lewma 15 sal hikmê cezayê girtîgehê li wê hate birîn.
|
” |
Bêhtir Agahdarî
biguhêre- Rame, Franca and Farrell, Joseph. "Non è tempo di nostalgia", interview with Franca Rame, Della Porta Editori, 2013.
- d'Arcangeli, Luciana. "The Rape by Franca Rame: Political Violence and Political Theatre" in Pierpaolo Antonello and Alan O'Leary (eds) Imagining Terrorism: The Rhetoric and Representation of Political Violence in Italy, 1969-2009. Oxford, Legenda, 2009, pp. 101–115.
- d'Arcangeli, Luciana. "Dario Fo, Franca Rame and the Censors" in Guido Bonsaver and Robert Gordon (eds) Culture, Censorship and the State in 20th Century Italy. Oxford, Legenda, 2005, pp. 158–167.
- d'Arcangeli, Luciana. Madness in the Theatre of Dario Fo and Franca Rame. Forum Italicum, Stony Brook (NY), Spring, 2005, pp. 138–165.
- d'Arcangeli, Luciana. 'Franca Rame: Pedestal, Megaphone or Female Jester?' in Ed Emery (ed) Research Papers on the Theatre of Dario Fo and Franca Rame. Cambridge, 28–30 April 2000". London and Sydney, Red Notes, 2002,pp. 49–59.
- Farrell, Joseph. Dario Fo and Franca Rame: harlequins of the revolution. Methuen, 2001.
- Jenkins, Ronald Scott. Dario Fo & Franca Rame: artful laughter. Aperture, 2001.
- Tony Mitchell Dario Fo: People's Court Jester, Methuen Publishing, 1999, isbn=0-413-73320-3
- Valeri, Walter (ed). Franca Rame. A Woman on Stage. West Lafayette, Bordighera Press - Purdue University, Indiana 2000.
Çavkanî
biguhêre- ^ a b John Francis Lane (29 gulan 2013). "Franca Rame obituary". The Guardian. Roja gihiştinê 29 gulan 2013.
- ^ Mitchell 1999, r. 61
- ^ Mitchell 1999, r. 119–120
- ^ (tirkî)Hoşçakal Franca –Orsola Casagrande Girêdana arşîvê 2013-06-10 li ser Wayback Machine
- ^ Connections with Turkey, concerning Human Rights (abuses of), Freedom of Speech (lack of) and The Kurds (discrimination against) have engaged Pinter for several decades. Turkey is in NATO., ji orîjînalê di 1 tîrmeh 2013 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 7 hezîran 2013
- ^ "OUR KURDISTAN" By Dario Fo and Franca Rame
- Ev gotar ji agahiyên naveroka gotara wekhev a Wîkîpediyaya îngilîzî pêk tê.