Derman

başkirina nexwaşîyan û tişten kêmkirina semptomên nexwaşîyan

Derman, ji bo qenckirin an jî pêşlêgirtin an jî nasîna nexweşiyan hatiyî ne çêkirin. Her wisa wek berhemên kîmyewî jî tên zanîn.

Derman
Bi giştî, xaşxaş cureyekî tiryak e, lê di bijîşkiyê de wekî dermanekî êşbir jî tê bikaranîn, lewra li Kalîforniya (DYA) dikanên xaşxaşfiroşiyê hene.

Dabeşandin biguhêre

Derman bi gelek rêyan dikare bê dabeşandin. Mînak bi pênasên kîmyewî an jî bi rêyên sepan an jî bi tesîrdana sîstema biyolojîk an jî tesîrên tedawîker. Sîstema dabeşandin ya belave Sîstema dabeşandina anatomîk a terapeutîk a kîmyewî (koda ATCê) ye. Rêxistina Tenduristiyê ya Cîhanê lîsteya dermanên sereke tomar dike.

Mînaka beşên dermanan van dihundirîne :

  1. Dermanên dijta (antîpîretîk): tayê kêm dike
  2. Dermanên dijêş (analjezîk): êşê kêm dike
  3. Dermanên dijmalaryayî (dermanên antîmalaryal): tedawîkerê malarya
  4. Dermanên dijbakterî (antîbakteriyel): înhîbekerê mezinbûna mîkroban
  5. Dermanên dijseptîk (antîseptîk): pêşlêgirê mezinbûna mîkroban li nêzîkî sotinan,biriyan,birînan
  6. Stabîlîzorê madê: Lîtyûm û Valpromîd
  7. Replasmana hormon: Premarîn
  8. Hebên pêşîlêgirtina ducanîbûnê ên bi riya dev: Enovîd, heba dufaz û heba sêfaz
  9. Hişyarker (stîmulan): Metîlfenîdat (Ritalin)
  10. Trankîlîzan: meprobamat, klorpromazîn, rezerpîn, klordîazepoksîd, dîazepam û alprazolam
  11. Statîn: lovastatîn, pravastatîn û sîmvastatîn

Tîpên dermansaziyê biguhêre

Ji bo sîstema hezmê (Sîstema givêrdar an dehandinê) biguhêre

Ji bo sîstema gera xwînê biguhêre

Ji bo sîstema rehikan ya navendî biguhêre

Dermanên tesîrdarên sîstema rehikan ya navendî van dihundirîne: psîkedelîk, hîpnotîk, anestezîk, antîpsîkotîk, antîdepresan (trîsîklîk antîdepresanan, înhîbîtorên monoamîn oksîdazAN, lîtyum û înhîbîtorên selektîf ya reuptakeya serotonîn (SSRI) dihundirîne), antîemetîk, antîkonvûlsan/antîepîleptîk, anksiyolîtîk, barbîtûrat, dermanên nexweşiyên hereketê (mînak;Nexweşiya Parkînson), hişyarker-stîmulan (amfetamînan dihudirîne), benzodîazepîn, sîklopîrolon, antagonîstên dopamînê, antîhîstamînîk, kolînerjîk, antîkolînerjîk, emetîk, kannabînoîd û antagonîstên 5-HT (serotonin)

Ji bo êş û hiş (dermanên analjezîk) biguhêre

Beşên sereke yên êşbiran NSAID, opiyoîd û hindek cureyên orfanan wek parasetamol.Dermanên din jî yên wekî anestetîk dikare bo kêmkirina êşê an jî bo tevizandina hiş bê bikaranîn.

Ji bo nexweşiyên maskûlî-kakûtî biguhêre

Kategoriyên sereke yên dermanên nexweşiyên maskûlî-kakûtî ev in : NSAID(înhîbîtorên selektîf yên COX-2 dihundirîne),maskûle sistker, dermanên noromûskûler û antîkolînesteraz

Ji bo çav biguhêre

Ji bo guh,difin û orofarînks biguhêre

Sempatomîmetîk, antîhîstamîn, antîkolînerjîk, NSAID, steroîd, antîseptîk, anestezîkên lokal, antîfungal

Ji bo sîstema bêhngirtinê biguhêre

Bronkodîlator, NSAID, antîalerjîk, antîtussîf, mukolîtîk, dekonjestan, kortîkosteroîd, agonîstên Beta2-adrenerjîk, antîkolînerjîk, steroîd

Ji bo pirsgirêkên endokrînê biguhêre

Androjen, antîandrojen, gonadtropîn, kortîkosterîd, hormonê mezinbûnê, însûlîn, antîdiyabetîk(sûlfonîlûreaz,bîguanîd/metformîn, tiyazolîdîndîon, însûlîn), hormonên tîroîdê, dermanên antîtîroîd, kalsîtonîn, dîfosfonat, analogên vasopressîn

Ji bo sîstema zêdebûn an jî ûrînerê biguhêre

antîfungal, ajanên alkalînîze, kînolon, antîbiyotîk, kolînerjîk, antîkolînerjîk, antîkolînesteraz, antîspazmodîk, înhîbîtorên 5-alfa redûktazê, blokerên selektîv alfa-1, sîldenafîl, dermanên zayînker

Ji bo kontrasepsiyonê biguhêre

Ji bo zayîn û nexweşiyên jinan biguhêre

NSAID, antîkolînerjîk, dermanên hemostatîk, antîfîbrînolîtîk, Terapiya Replasmana Homonê (HRT), sererastkerên hestî, agonîstên beta-reseptorê, hormonê hişyarkerê folîkûlê, lûteînîze hormon, LHRH, gamolenîk asîd, înhîbîtorên berdana gonadotropîn, progestojen, agonîstên dopamînê, ostrojen, prostoglandîn, gonadorelîn, klomîfen, tamoksîfen, dîetîlstîlbestrol

Ji bo çermî biguhêre

emolîyent, antîprurîtîk, antîfungal, dîsînfektant, skabîsîd, pedîkûlîsîd, berhemên qetranê, retînoîd, analogên vîtamîn D, keratolîtîk, abrasîv, antîbiyotîkên sîstematîk, antîbiyotîkên topîkal, hormon, ajanên deslojîng, eksuda mêjker, fîbrînolîtîk, proteolîtîk, kremên rojê, antîperspîrant, kortîkosteroîd

Ji bo enfeksiyonê biguhêre

Dermanên dijbakterî, antîfungal, antîleprotîk, dermanên antîtuberkûloz, Dermanên dijmalaryayî, antîhelmîntîk, emobîsîd, antîvîral, antîprotozoal

Ji bo sîstema parastinê (sîstema îmmun ) biguhêre

vaksîn, îmmunoglobulîn, îmmunosupresant, înterferon, antîbodiyên monoklonal

Ji bo nexweşiyên hestokî biguhêre

antîallerjîk, antîstamînîk, NSAID

Ji bo xudanbûnê biguhêre

Ji bo nexweşiyên neoplastîk biguhêre

Ji bo teşhîsê biguhêre

kontrast medya

Ji bo otenaziyê biguhêre

Sepan biguhêre

Sepan ji bo nexweşan belavkirina dermanên farmasotîk e.Sê kategoriyên sereke yên sepana derman hene : Enteral (wergirtina dermanî bi rêya devî), Parenteral (dermankirina Sîstema Gerana Xwûnê dihundirîne) û yên din (van rêyên dermankirinê dihundirîne: întranazal, topîkal, înhalasyon û rektal

Sepana dermanan dikare bi dozaj formên wek heb, tablet an jî kapsûl bê kirin.

Çavkanî biguhêre

Girêdanên derve biguhêre