Bilûrvanê gundê mişkan

Bilûrvanê gundê mişkan (bi almanî: Rattenfänger von Hameln) yek ji wan efsaneyên navdartirîn ên alman e. Ew ji zêdetirî 30 zimanan hatî wergerandin. Ew tê nirxandin ku ji mîlyar kesî bêtir efsane nas dikin. Heya li welatên dûr jî ew beşeke waneya dibistanê ye; ew efsane bi taybetî li Japonya û Dewletên Yekbûyî hezkirî ye.

Bilûrvanê gundê mişkan Rattenfänger von Hameln
Legend
Bilûrvanê gundê mişkan li gorî Oskar Herrfurth
Ziman	Almanî
Nivîskar	Johann Wolfgang von Goethe Jacob Grimm Ludwig Achim von Arnim
Şêwe	Çîroka gelêrî
Cihê çîrokê	Hameln
Jê çêbûyî	The Pied Piper Q107287644 The Pied Piper of Hamelin
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Naverok

Bilûrvan zarokan ji xwe re direvîne

Li Bajarê Hamelnê de pir mişk û cird hebûn : van ajalan xwarinê mirov dixwin. Piştre bîlûrvanek dihat li Hameln. Runiştvanên Hameln kêfxweş bûn û ji wî re soz dayîna pere eger ew bikare bajêr ji mişk û cirdan rizgar bike. Bilûrvan li kolanan geriya û bilûra xwe lîst. Ji hêla muzîkê ve hat bihîstîn, mişk û cird hatin li dor wî. Wexta ew difikiriya ku çu kes nemaye, ew ji bajêr derket û çû li cem çemê Weserê. Mişk û cird pê li pey wî ket, ketin nav avê û xeniqîn. Dema ku Bilûrvanê xelata xwe ya sozdar xwest, ewî tiştek wernegirt.

Çend hefte şûnda, bilûrvan dîsa vegeriya li Hamelnê da ku tola xwe hilde . Ew dîsa bilûra xwe lîst, lê vê carê keç û law hatin û li pey wî diçûn. Li gorî efsaneyê, hemî zarokên Hameln ku ji çar salan mezintir bûn. Ew bi zarokên din çibû û ku hê qet nehatin dîtin û winda bû.

Paşxana dîrokî

Pêkhatin û bingeha gengaz a dîrokî ya efsaneya bilûrvanê bi ewlehiya bêkêmasî nayê aşkere kirin. Lêbelê, dikare bête fikirîn ku ev bi eslê xwe du efsaneyên serbixwe ne ku tenê bi yekdemîn ve girêdayî bûn: efsaneya bingehîn a derketina zarokan belkî di dawiya sedsala 16an de tenê bi efsaneya derxistina mişkan ve girêdayî bû. Gengaziya ku her du efsan (an jî herdu parçe) bi bingeheke dîrokî ye ji hev cûda ye. Di pirtûkên şaredariyê ya serdema navîn a bajarê Hameln de, ji bo nimûne, li vir çu carî nayê dîtin ku bajarê Hameln pere wek soz dayê an jî dabû. Lêkolîna zanistî ya li ser pirsa gelo ku cird li ser dengê bilûrê reaksiyon dikin di heman demê de pêşniyar dike ku beşa çîroka "derxistina mişkan" efsanewî ye. Ev ne gengaz bû ku bi gelemperî frekansa bilûr di karanîna demê de were piştrast kirin.

Rewş bi parçê çîroka "derketina zarokan" re cûda ye, ku di nav de gelek pavçekirina mêtinkariya rojhilatî ya ku ji Almaniya jêrîn derdikeve dikare gengaziya herî mezin îdîa bike: "Zarokên Hameln" dibe ku hemwelatiyên ciwanên Hameln ku ji aliyê xwedanê axên zadeganî ne an lokatoran ji bo li rojhilatê bicîh bûn hatin bicîhanîn.

Herêma koçberiyê ya zarokên Hamelin - berê mirov li Transîlvanya, Moravya, Pomeranya an Dewleta Şovalyeyên Totonî yê difikirî - ji hêla profesorê navzaniyê Jürgen Udolph ve di sala 1997an de hate diyar kirin: Koçberan adeta wan hebû ku cihên ku nû hatine damezrandin li deverên cihê xwe li gorî cihên xwe li welatê xwe yê berî bi nav bikin.