Ferhat13a

Analîza Romana TU

Jiyana Nivîskar

Mehmed Uzun li sala 1953ê li gundê Siwêreka ser bi Rihayê (Urfayê) hat dinyayê. Ji ber xebata wî ya nivîsîna bi zimanê dayikê çend caran ji aliyê desthelata tirkan ve hat zîndankirin. Her ji ber wan gefên li ser jiyana xwe, li havîna sala 1977ê ji Tirkiyê derket û heyameke dirêj li Swedê ma. Ew endamekî çeleng ê Penê û Yekîtiya Niviskarên Swedêye. Wî li sala 2001ê xelata Torgny Serdesty wergirt. Ew li sala 2005ê vegeriya Tirkiyê û li Stenbolê ma. Li dawiya wê salê (2005ê) ji aliyê wezareta rewşenbîriyê a Herèma Kurdistan ve li Hewlêra paytext hat xelatkirin. Lê mixabin ko li 29ê meha gulana 2006ê hat zanîn ko tûşî nesaxiya giran a şêrpencê bûye. Li destpêkê, ew li nexweşxaneya zanîngeha Karolinskaye li Stockholm Swêdê hat nivandin. Ew ji bo çareserê ber bi Amerikayê jî hat şandin. Mehmed Uzun di 11ê çiriya pêşin a sala 2007 di saet dora 11.00an li Amedê ji ber nexweşiya xwe çû ser dilovaniya xwe.

Berhemên Nivîskar

• Tu, Dengê Komal (roman, 1984) • Mirina Kalekî Rind, Orfeus (roman, 1987) • Siya Evînê, Orfeus, (roman, 1989) • Rojek ji Rojên Evdalê Zeynikê, Orfeus (roman, 1991) • Destpêka Edebiyata Kurdî , Beybûne, Ankara (lêkolîn, 1992) • Hêz û Bedewiya Pênúsè, Weşanên Nûdem, (pexşan, 1993) • Antolojiya Edebiya Kurdî, 2 cild, Tüm zamanlar yayıncılık, Istanbul (antolojî, 1995) Bîra Qederê, Stockholm / Avesta, Istanbul (roman, 1995) • Världen i Sverige (tevî Madeleine Grive), En bok för alla, Stockholm (antolojiya helbestan, 1995) • Nar çiçeklerî (Kulîlkên Hinarê), (pexşan, bi tirkî, 1996) • Ziman û roman , Weşanên Nujen (hevpeyvîn, 1996) • Ronî Mîna Evînê Tarî Mîna Mirinê, Weşanèn Aryen (roman, 1998)] • Dengbêjlerim (Dengbêjên Mi), Pexşan, Tirkî, 1998 • Hawara Dicleyê 1, Avesta, Istanbul (roman, 2001) • Demên zincirkirî peyvên zincirkirî (pexşan, bi tirkî, 2002) • Dengbêjlerim (Dengbêjên min), Pexşan, Tirkî, 1998 • Hawara Dicleyê 2, Avesta, Istanbul (roman, 2003) • Qozaqara tînê (bi tirkî)

Li ser Romanê

Tu, yekem romana Mehmed Uzun e ku di 1985-an de hatîye weşandin. Tiştê ku di romanê de tê gotin, ya ku li ser bingeha bûyerên li Amedê û bajêr tê damezrandin, ji kêzikekî sembolîk re tê vegotin. Nivîskar di vê romanê de vekirina deriyên bajêr ji bo 13 rûpelan diyar dike. Bi pirtûkên din ên Uzun ve girêdayî, romana Tu wekî romanên Nivîskar yên din bi mirinê dest pê nake û xwedî taybetmendiyên biyografî ye

Kurte

Pirtûka Tu pirtûka tenêtî, bêhêvîtiyê û her weha berxwedana trajîkomîk e. Sen romana Uzun a yekem e ku tê de taybetmendiyên biyografîk serdest in. Romana ji du aliyan ve didome. Van her du rêber demkî ne. Ew perçê ku berê bi devê kesê duyemîn tê vegotin, li ku derê ew berê li dervayê jiyanê û piştre jî jiyana zindanê, û beşa ku narîner diaxive bi hizrê ku wî di hucreyê de dibîne. Dema ku li ser paşerojê, bîranîn û ramanan bi insanan re biaxifin, ew bi rastî di dema niha de ye. Deman bi ramana nerazîbûnê hate afirandin. Past paşerojê re vedibêje, îro paşeroj û dem bi hevûdu ve girêdayî ne. Di salên çolî yên beriya salên 80-an de, kesê duyemîn yekem hate binçavkirin ji ber ku wî helbestek bi tenê bi kurdî nivîsand. Piştre sûcê wî mezin dibe û ew tê êşkence kirin. Ew tête birin Girtîgeha Diyarbekirê, bi navgîniya persên xwe ve navdar e. Civînên êşkenceya dirêj, bêdawî di romanê de cîhek girîng digire. Lêbelê, di romanê de, çîrok bi piranî ji ramanan re qurban bû. Fikirên pir giran in û hêza vê romanê kêm dikin. Rexneyên giran û hişk ji siyaseta Kurd a berî serdemê re rasterast ji serdemê re hate vegotin. Kêmasiyek din a romanê ev e ku, bi dîtina min, peyvan pir rasterast û serfiraz in, ku pir zêde nafikirin û cîhê wan çiye diyar nine. Ev bi taybetî di guftûgoyên bi mûzikê re pêk tê. Wend in, yên ku li her deverê lê ne hatine girêdan, di nivîsê de pir fonksiyonê nebin, ji xwe re deverek organîkî nemînin, ji ber vê yekê ew pir gişt in. Di romanê de, hêmanên folklorîk û çîrokên dengbêj wekî 'motîfên ronahiyê' cîh digirin. Ev romana ku bi felsefek gelek delal hatîye afirandin, li ku derê bîranîn têne berhev kirin û hêmanên biyografîk zirav in, rêwîtiya Uzun û gavên yekem e. Ev roman di warê dîtina riya ku nivîskar çêkir girîng e.