Peykeremasûlke: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Peykeremasûlke dewlemend in bi lûleyên xwînê. Lûleyên xwînê xurek û oksîjenê tînin masûlkeyan û madeyên paşmayî (paşerro) jî ji masûlkeyan dûr dixin. Herwisa her yek ji masûlkerîşalan bi gurzê [[Tewere|tewereyên]] demarexaneyên livînê (bi îngilîzî: ''motor neuron'') re [[gehînke]] ava dike. Tewereyên demarexaneyan bi demareragihandinê, sinyalên girjbûnê digihîne masûlkerîşalê<ref name="OpenStax, Anatomy & Physiology">Betts, J., Desaix, P., Johnson, E., Johnson, J., Korol, O., & Kruse, D. et al. (2017). Anatomy & physiology. Houston, Texas: OpenStax College, Rice University,</ref>.

Di bin mîkroskopê de masûlkerîşal wek xaneyên dirêj, lûlekî û paralelê hev dirêjbûyî xuya dibin. Masûlkerîşal hêldar in, hêlên tarî û ronî lidûhev li ser xaneyan de dirêj dibin. Dirêjiya masûlkerîşal dibe ko di masûlkeyên dirêj de bi qasî 35 cm be<ref name="Anatomy and physiology" />. Masûlkerîşal xaneyên firenavikî ne<ref name="Biology with Physiology" />. Di laşê korpeleyê de gellek ji xaneyên çêkerê masûlke (bi [[Zimanê yewnanî|grekî]]: ''myoblast'') yek dibin bi vî awayî masûlkerîşala firenavikî peyda dibe<ref name="Human Physiology" />. Ji bo parzûna xaneyê ya masûlkerîşalan, peyva sarkolema (bi [[Zimanê yewnanî|grekî]]: ''sarcolemma'') tê bikaranîn. Di zimanê grekî de ji bo goştê laş, (masûlke + bez) peyva sark (''sárx'') tê bikaranîn<ref>sarco-." Farlex Partner Medical Dictionary. 2012. Farlex 29 May. 2021 &#x3C;nowiki&#x3E;https://medical-dictionary.thefreedictionary.com/sarco</ref>. Herwisa ji boy sîtoplazmaya van xaneyan jî peyva sarkoplazma (''sarcoplasm'') tê bikaranîn. Di nav sarkoplazmayê de dezîyên (bi [[Zimanê inglîzî|înglîzî]]: filament) zirav li kêleka hev li seranserê xaneyê de dirêj dibin. Sarkoplazma bi mijarek gellek zêde potasyum, magnesyum û fosfat jî li xwe digire<ref name="Biology">Brooker, R., Widmaier, E., Graham, L., & Stiling, P. (2017). Biology (4th ed.).</ref>. Ji bo girjbûn û xavbûna masûlkeyê, pêdivî bi enerjiya adenozîna sêfosfatî ([[ATP]]) heye, loma di nav sarkoplazmaya masûlkerîşalan de gellekgelek [[mîtokondrî]] jî cih digirin. Di nav xaneyê de bi [[henaseya xaneyî]], ji xurek ATP tê bi destxistin. Ji bo têkşikestina xurek, pêdivî bi oksîjenê heye. Sarkoplazmaya masûlkerîşalan gellekgelek miyoglobîn ( bi [[Zimanê inglîzî|înglîzî]]: myoglobin) li xwe digire. Miyoglobîn dişibe [[Hemoglobîn|hemoglobînê]] lê bi oksîjenê re giridanên hê xurttir ava dike. Miyoglobîn embarkirina oksîjenê di nav xaneyêde dabîn dike. Di nav sarkoplazmaya masûlkerîşalan de [[Endamok|endamokêk]] heye bi navê retîkûlûma sarkoplazmî (bi înglîzî: ''sarcoplasmic reticulum''), ev lebatok dişibe [[retîkûlûma endoplazmî ya lûs]] û karê wê yê sereke embarkirina kalsiyumê ye. Kalsiyuma nav retîkûlûma sarkoplazmî bi sinyalên demarêragihandinê ber bi nav sarkoplazmayê ve tê derdan. Kalsiyum girîng e ji bo girjbûn û xavbûna deziyan.

Beşa tarî û stûr a masûlkerîşalê wekî banda A (bi înglîzî: ''A band'') tê navkirn. Di banda Ayê de deziyên aktîn û miyozînê li ser hev dirêj dibin. Di nav banda Ayê de beşek zirav û ronî heye, ji vê beşê re tê gotin devera H (bi înglîzî : ''H zone''). Deziyên aktînê heta devera Hyê dirêj nabin, devera H bi tenê ji deziyên miyozînê pêk tê. Her lodek deziyên miyozîne ji aliyê sîstema proteînan ve bi hev ve tên girtin. Proteîn wekî hêlekî zirav xuya dibin ji vê hêlê re dibêjin hêla M (bi înglîzî: ''M line''). Hêla M di nav banda A yê de di navenda devera H yê de ber bi jêr dirêj dibe

Heke di xaneyên peykeremasûlke de bi têra xwe oksîjen tune be, xane dîsa ji glukozê ATP berhem dike. Glukoz heta asîda piruvî tê hilweşandin lê ji ber kêmoksîjeniyê asîda piruvî heta CO2CO₂ û H2OêH₂O nayê perçekirin, ji dêla wê asîda piruvî diguhere bo asîda mastê (bi înglîzî: ''lactic acid''), ev rêbaz wekî genîn (bi înglîzî: ''fermentation)'' tê navkirin. Bi genînê di xaneyê de asîda mastê wekî madeya paşmayî berhev dibe, asîda mastê dibe sedema çêbûna azar di masûlkeyan de. Herwisa li mirov de hestê westiyabûnê jî peyda dibe.