Wîkîpediya

Gerstêrk: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Bi înteraktîvî li dîroka rûpelê bigere
← Cudahiya kevntirCudahiya nûtir →
Content deleted Content added
DîtbarîWîkînivîs
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl
Balyozbot (gotûbêj | beşdarî)
Bot
605.326 guhartin
B paqijkirin, replaced: îyê → iyê (17), guhert → guhart AWB
Rêz 1:
{{Yekkirin|[[Planet]]}}
[[Wêne:Solar planets.jpg|thumb|Gerstêrkên li dora [[roj]]ê digerin|350x350px]]
'''Gerstêrk''', '''gerestêr''', '''hesare''', '''rojger''', '''rojgerk''', '''rojgeran''', '''rojgêran''', '''seyare''', '''exter'''{{çp}} cîsimên esmanî yên [[Rojbend]]ê ne ku li dor [[Roj]]ê dizivirin.
 
Li goreyî [[Yekîtiya Navneteweyî ya Stêrnasiyê]], desteka fermî jibo navlênanên stêrnasî, ''gerstêrk'' ji bo [[dozena Rojê]]a me wiha dihêt pênaskirin: gerstêrk keristeyekê esmanî ye ko (a) têra [[giranhêza]] (gravity) xwe [[bariste]] hebit da bikaribit li rastî sertûyê req bin dest bikit û awayekê hevseng ji [[hevsengiya Hîdrostatîk]] anko nêzîkî groveriyê bi xwe ve bigrit, (b) li ser dewseka diyarkirî li dor rojê bizivrit û (c) [[derdora dewsa xwe pakij kir bit]].
Rêz 95:
| H<sub>2</sub>, He, CH<sub>4</sub>
|-
! colspan="8" style="text-align: left; font-size: small; font-weight: normal; padding: 10px 4px 5px 4px;" | Wateya Rengan: {{legend2|#DBFFDB|border=1px solid #8FFF8F|Gerstêrkên bejayî}}&nbsp; {{legend2|#FFEDDB|border=1px solid #FFC78F|[[Dêwê gazê]]}}&nbsp; {{legend2|#DDEEFF|border=1px solid #8FC7FF|Dêwê Cemedê}} .
|}
 
'''Vedîtina [[Gerstêrk]]ekGerstêrkek Ku Dibe Sedema Bileztir Zivirîna [[Stêrk]]a Xwe!'''
 
 
Gerstêrkek mezin ku li derveyî menzûmeya Şemsî ye, hin nêzîkê stêrka xwe ye ku bi gera xwe ya li dora stêrka mak, leza zivirîna wê diguherîne.
 
Mişterî yan heman [http://Jupiter Jupiter] ku mezintirîn gerstêrka menzûmeya Şemsî ye, bala gelek stêrknasan kişandîye ser xwe û di zanista stêrnasîyêstêrnasiyê da hin wê wek [[Gerstêrk]]*Stêrk bilêv dikin. Ya rast ew e ku Mişterî û gerstêrkên wek wê, hin mezin in ku xwedîyêxwediyê taybetmendîyêntaybetmendiyên stêrkan in û tenê kelîna [[dendikî]] di nav wan da pêk naye.
 
Hin lêkolerên zanîngeha [http://Prınceton Prınceton]’ê bi hevkarîyahevkariya çend navendên din yên lêkolînan, karîne gerstêrkek pir pir ecêb bibînin. MezinahîyaMezinahiya wê 1.34 qasî [[Mişterî]]yê ye û fasileya wê ji stêrka mak jî, pir nêzîktir e ji ya [[Etarud]], [[Tîr]] yan heman [[Mercury]], ji Tava me. Navê vê [[gerstêrk]]agerstêrka sosret [http://HATS-18 HATS-18]’e ye. Fasileya wê ji me, 2100 [[sala Ronahî]]yê ye û bi lezeke ecêb li dora stêrka xwe digere. Leza wê ya li dora stêrka wê, hin zêde û mezin e ku tenê rojeke 24 seetî ji wê gera li vedora stêrka xwe, pêwîst e.
 
Jiber çirî, bariste û leza wê ya ecêb, di her gera xwe ya li dora stêrka xwe da, li ser rûbera stêrkê , bandorên hilkişîn û daketina pêlan (Cezr û Med ) dayndide. Ev yek jî li ser navenda hêza stêrkê, bandorê dike. Ya rast di navbera stêrk û gerstêrkê da meydaneke kaşokî çêdibe ku dibe sedema kaşbûna [[Pêldaketin]]a han ya li ser [[vedor]]a ser rûbera gerstêrkê. Ev yek tam dişibe bandora megneta nêzîkê rûpelek ku perçeyên hesina li ser wê ne.
 
Leza vê gerstêrkê ecêb, hin zêde ye ku di her 28 saln da, deqeyek ji dema zivirîna wê ya li dora stêrka mak, kêm dibe û ev deqîqe jê rare qeyd(save) dibe. Bandora dualî ya vê stêrk û gerstêrkê, dibe sedema guhertinaguhartina leza zivirîna dicihêxwe û ya veguhestinê ku fenomeneke pir nû ye. Lêkoler, hêwîdar in ku lênêrînên ku li ser pergalên stêrk û gerstêrkên navbirî tên kirin, bibin sedema dîtina sirrên peydabûna pergalên gerstêrk û menzûmeyên [[Tav]]în.
 
Jêder: bigbangpage.com
Line 121 ⟶ 120:
'''Vedîtina Mezintirîn Gerstêrk Di Menzûmeyeke Cotstêrkî Da'''
 
Eger hûn li Şekla FelekîyaFelekiya Teyredeyan yan heman Sûreta FelekîyaFelekiya MakîyanMakiyan ([http://Constellation%20of%20poultry Constellation of poultry]) baş binêrin hûnê li mezintirîn gerstêrka keşfbûyî ya ku li dora du stêrkan da digere, rast werin. Helbet ronahîyaronahiya vê gerstêrka ecêb pir pir kêm e loma jî bi çavê merivan naye dîtin.▼
 
Ev gerstêrk wekî gerstêrka [http://Tatooine Tatooine] ya ku di fîlma [[Şerê Stêrkan]] da hatîye nîşandan e û du Tavên wê jî hene. [http://William%20Welz William Welz] ê stêrknas ji zanîngeha eyaleta [http://San%20Diego San Diego] di meqaleyek xwe da wiha dibêje: Dîtina gerstêrkên ku li dora du stêrkan digerin pir pir ji dîtina yên ku tenê li dora stêrkekê digerin dijwartir e. Dema geryana Gerstêrkên [[cotstêrk]]î, ya li dora Tavên wan, rêkopêk û tekûz nîne û di dema zivirîna xwe da jî, hereketên cihê û kûr di vedora xwe da, pêktînin.▼
 
Yekem car [http://Lawrence%20Livermore Lawrence Livermore], stêrknasê SETİ bû ku bi vê meselê hesya lê hingî jibo şirovekirina çawanîyaçawaniya gera han ya li dora du stêrkan rare, qe ne çend sal pêwîst bûn. Lêmêzekirina hin ji stêrnasên amator yên li [http://KELT KELT] ê(The Kilodegree Extremely Little Telescope) jî bû sebeba vedîtina gerstêrka KEPLER 1646b. Gerstêrka han di fasileya 3700 sala ronahî ji me da ye û temênê wê herî zêde 4.4 milyar sal e, temenê wê dişibe ya [[Goga Erdê]] lê bariste û mezinahîyamezinahiya wê dişibe ya MuşterîyêMuşteriyê(Jupiter). Herd stêrkên wê jî dişibin Tavê, yek hinek jê mezintir e û ya din jî hin jê biçûktir e.▼
▲Eger hûn li Şekla Felekîya Teyredeyan yan heman Sûreta Felekîya Makîyan ([http://Constellation%20of%20poultry Constellation of poultry]) baş binêrin hûnê li mezintirîn gerstêrka keşfbûyî ya ku li dora du stêrkan da digere, rast werin. Helbet ronahîya vê gerstêrka ecêb pir pir kêm e loma jî bi çavê merivan naye dîtin.
 
Dema Zivirîna gerstêrka navbirî ya li dora vedorên herd stêrkên wê, 1107 rojan e ku zêdetir e ji 3 salan. Ev dema zivirînê, zêdetirîn dema geryana gerstêrkeke derveyî menzûmeya Şemsî ya li dora Tavên xwe ye. Cihê ku ew lê ye, ciheke wisa ye ku jîyanjiyan dikare li wûr hebe lêbelê jiber ku gerstêrka gelek terikî, yanê [http://KEPLER%201647b KEPLER 1647b], ji gaze çêbûye, ew bixwe nikare bibe cihek wisa ku jîyanjiyan lê hebe lê ev gerstêrk xwedîyêxwediyê çend heyvên mezin in ku jibo jîyanêjiyanê pir pir cihên misayîd in.▼
 
Hêjayê gotinê ye ku temenê Kakêşana [[RîyaRiya Kadizê]], 13.21 Milyar sal e.▼
▲Ev gerstêrk wekî gerstêrka [http://Tatooine Tatooine] ya ku di fîlma [[Şerê Stêrkan]] da hatîye nîşandan e û du Tavên wê jî hene. [http://William%20Welz William Welz]ê stêrknas ji zanîngeha eyaleta [http://San%20Diego San Diego] di meqaleyek xwe da wiha dibêje: Dîtina gerstêrkên ku li dora du stêrkan digerin pir pir ji dîtina yên ku tenê li dora stêrkekê digerin dijwartir e. Dema geryana Gerstêrkên [[cotstêrk]]î, ya li dora Tavên wan, rêkopêk û tekûz nîne û di dema zivirîna xwe da jî, hereketên cihê û kûr di vedora xwe da, pêktînin.
 
 
▲Yekem car [http://Lawrence%20Livermore Lawrence Livermore], stêrknasê SETİ bû ku bi vê meselê hesya lê hingî jibo şirovekirina çawanîya gera han ya li dora du stêrkan ra, qe ne çend sal pêwîst bûn. Lêmêzekirina hin ji stêrnasên amator yên li [http://KELT KELT]ê(The Kilodegree Extremely Little Telescope) jî bû sebeba vedîtina gerstêrka KEPLER 1646b. Gerstêrka han di fasileya 3700 sala ronahî ji me da ye û temênê wê herî zêde 4.4 milyar sal e, temenê wê dişibe ya [[Goga Erdê]] lê bariste û mezinahîya wê dişibe ya Muşterîyê(Jupiter). Herd stêrkên wê jî dişibin Tavê, yek hinek jê mezintir e û ya din jî hin jê biçûktir e.
 
 
▲Dema Zivirîna gerstêrka navbirî ya li dora vedorên herd stêrkên wê, 1107 rojan e ku zêdetir e ji 3 salan. Ev dema zivirînê, zêdetirîn dema geryana gerstêrkeke derveyî menzûmeya Şemsî ya li dora Tavên xwe ye. Cihê ku ew lê ye, ciheke wisa ye ku jîyan dikare li wûr hebe lêbelê jiber ku gerstêrka gelek terikî, yanê [http://KEPLER%201647b KEPLER 1647b], ji gaze çêbûye, ew bixwe nikare bibe cihek wisa ku jîyan lê hebe lê ev gerstêrk xwedîyê çend heyvên mezin in ku jibo jîyanê pir pir cihên misayîd in.
 
 
▲Hêjayê gotinê ye ku temenê Kakêşana [[Rîya Kadizê]], 13.21 Milyar sal e.
 
Jêder: dailygalaxy
Line 148 ⟶ 141:
== Girêdanên derve ==
{{Wîkîferheng-b|gerstêrk}}
 
 
{{Pergala rojê}}
Ji "https://ku.wikipedia.org/wiki/Gerstêrk" hatiye standin.