|
| pêşxistin = [[Google]], [[Open Handset Alliance]], [[Android (operating system)#Android Open Source Project|Android Open Source Project]]
}}
'''Android''' (ji peyva yewnanî ''androides'' bi wateya ''wek mirovan'') yek ji [[pergala xebitandinê]] ji bo guhêzbar e wek [[smartphone]] û komputera [[tablet]].<ref>[http://www.stern.de/computer-technik/computer/:Android-Windows-Google-Microsoft/655650.html Android vs. Windows: Google greift Microsoft an (''Android û Windows: Google êrîsî Windows'e dike''), dîtin: 23.02.2009]</ref> Ev pergaleke Open Source e, ji aliyê [[Open Handset Alliance]] ve hatiyê pêşvêbirin û bi [[Google]] tê birêkirin. Bingeha xwe Linux-Kernek e.
Larry Page di 13'ê13ê adara 2013'an2013an de aşkere kir ku êdî li hemû cîhanê ji 750 mîlyon pirtir guhêzbar bi rêya Androidê dixebitin û Eric Schmidt di nîsala 2013'an2013an de diyar kir ku ev jimar her roj bi 1,5 mîlyon guhêzbarên nû zêde dibe.<ref>[http://www.computerbase.de/news/2013-04/eric-schmidt-bald-mehr-als-eine-milliarde-android-geraete/ Eric Schmidt: Bald mehr als eine Milliarde Android-Geräte (''Hindik ma ku wê ji mîlyarekê zêdetir guhêzbar hebin''), dîtin: 17.04.2013]</ref>
== Dîrok ==
Di havîna 2005'an2005an de Google şirketa ''Android'' a ku di havîna 2003'an2003an de hatibû damezirandin kirî. Di wê demê de Android hê nedihate nasîn. Tenê dihate zanîn ku evya pergalan ji bo telefonên bêrikê amade dikir.<ref>[http://www.businessweek.com/technology/content/aug2005/tc20050817_0949_tc024.htm Google Buys Android for Its Mobile Arsenal (''Google Android'êAndroidê jo bo guhêzbarên xwe dikire''), dîtin: 04.01.2010]</ref>
Di 5'ê5ê mijdarêçiriya 2007'anpaşîn 2007an de Google da nasîn ku ewê bi hevkariya 33 endamên Open Headset Alliance ji bo telefonên bêrikê pergaleke xebitandinê ya bi navê 'Android' pês bixe.<ref>[http://news.cnet.com/8301-17939_109-9810937-2.html Google unveils cell phone software and alliance, dîtin: 2010-01-12]</ref> Ji 11'e cotmehêçiriya 2008'anpêşîn 2008an pêve Androîd êdî bi awayeke fermî ji raya gistî re amade ye.<ref>[http://source.android.com/posts/opensource|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090228170042/http://source.android.com/posts/opensource|archivedate=2009-02-28 Android is now available as open source, dîtin: 07.01.2010]</ref>
Yekem guhêzbarê ku bi alîkariya pergala xebitandinê ya Android kar dikir smartphone a bi navê HTC Dream bû û ev di 22'ê22ê cotmehêçiriya 2008'anpêşîn 2008an de li DYA'yêDYAyê bi rêya T-Mobile G1 kete piyasê. Yek ji taybetiyên vê smartphone'êsmartphoneê ev bu ku karibû Global Positioning System bikarbîne û xwediyê sensorên hereketê bû jî. Herwiha, ev taybetî heta îro beseke bingeh a Android'êAndroidê ye. Ji wir û pê ve gelek guhêzbarên reng bi reng ên sîrketên cuda hene û bi Android'êAndroidê kar dikin. Ji sala 2010'an2010an heta îro Google êdî guhêzbarên xwe yên Android'êAndroidê jî bi xwe amade dike, wek guhêzbarên Nexusê.
== Ekran û bikaranîna wê ==
Bikarhênerên Androidê wê bi rêya ''touchscreen'' (ekrana destdayînê) û çend tûşên software an jî hardware bikartîne. Ji vê bêhtir gelek sepanên cuda hene, yên ku digel birêvebirîna axaftinê karin bên bikaranîn. Rûyê bingeh ê ekranê ji 3 heta 7 ekranên destpêkê pêk tê û her yek ji wan rûyê guhêzbarê tijî dike.
Kenarê jorîn wek 'perpaza agahiyan' kare bê dîtin: Li milê xwe yê rastê agahiyên derheqê saet, rewsa sarjê, girêdana înternetê, bluetooth û WLAN'êWLANê nîsan dide. Li milê xwe yê cepê jî agahiyên derheqê pergalên aktîf û peyamên cûr bi cûr (wek ên pergalê) hene.
{{clear|left}}
| 