Mewlana Xalidê Kurdî: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
B yekkirina şablonan AWB |
|||
Rêz 1:
{{Agahîdank
| nav = Mewlana Xalid
|
|
|
▲ | roja jidayikbûnê = [[1773]]
▲ | cihê jidayikbûnê = [[Şehrezûr]]
| herêm = [[Başûr]], [[Bakurê Kurdistanê]]
|
|
|
| serdem = Sedsala 18'an û 19'an (Serdema Nû)
| raman = [[Xalidî (terîqet)|Xalidî]]
|
| bandorbar = [[Ebdulxaliq Xujdewanî]]
| bandorker = [[Qanatê Kurdo]], [[Merûfê Nûdhî]], [[Şêx Seîd]], [[Şêx Ebdurehmanê Taxî]]
| pîşe = [[Wêjeya kurdî]], [[Sofîtî|Tesewuf]], [[Fiqih]]
}}
'''Mewlana Xalid''' yan jî '''Mewlana Xalidê Kurdî''' (z.1773, [[Şehrezûr]] - m. 1826, [[Şam]]) helbestvanekî [[kurd]] û [[alim
== Jiyana Wî ==
Xalidê Kurdî yê Şarezûrî murşidekî kamil, xwenasekî bêlef, xweşpeyvekî zanayê hazicewab, mirovekî kûrgerm, zatekî xwedanbereket, herweha bi bîr, bi hiş û aqildar, bi peyvzan, ciwanekî xwînşêrîn, pisporekî hunermend, tevdezanekî bîrewer, herweha helbestvanekî Lahûtî bûye. Herweha hîmdar û Şêxê duyemîn ê rêçika Nexşebendî jî bû. Gelek mirîd û peyrewên Mewlana li Kurdistanê, xasma li bajarê [[Şehrezûr]] û [[Silêmanî|Silêmaniy]]ê, herweha li [[Tirkiye|Tirkîyê]], li [[Îraq]] û [[Îran
Mewlana Xalid di 1773-an (1193) de li gundê Qeredaxa grêdayê bi Cafê ve hatiye dinyayê û di 1826-an (1242) de, 16-ê Zilqe´ideyê şeva înê di navabera mexrib û 'eşayê de li şamê, li Taxa Salihiyeyê, ji nexweşîna Ta´ûnê çavên xwe ji jiyanê girtine.
Di 1842-an de bi fermana [[Siltan Ebdulhemîd]] kumbeteke cuwan li ser gora wî hatiye çêkirin. Ew Kumbet ji [[Kurd]], [[Ereb]] û piraniya [[misilman]]an re, herweha ji hemû peyrewên Rêçika Nexşebendî re devereke pîroz, giranbiha û qedirşinas e.
Mewlana Xalid, pêşî li cem bavê xwe xwendiye. Piştre li ba [[Seyîd Ebdulkerîmê Berzencî]], li ba [[Mele Salih Termarî]] û li ba zanatirê Kurdistanê Xerîkî xwendina zanistî, zanyarî û zanîna îslamî, îlmê Hîkmet û Kelam xwendine. Piştre çûye bajarê [[Sine]]yê di zanistiya Îctîhad, [[şerîet]], Usûla [[Îmam Şafiî|îmamê şafiî]] de ji serokê zaneyan [[Şêx Muhemmed Qesîm]] şadetnameyeke payedar wergirtiye. Mewlana piştre çûye bajarê [[Silêmaniye]]yê ders daye feqiyan, herweha bi têgihandina kurdperweriyê jî kamil bûye.
Profesor [[Qanadê Kurdo]], li ser Mewlana Xalid nivîsiye, ku: Kamûran Bedirxanê rehmetî di pirtûka xwe ya bi navê "Fêrbûna Zimanê Kurdî" de gotiye: Mewlana Xalid di Terîqeta Nexşebendî de şibha Xalidî daniye. Ji Kurdê Silêmaniyê ye. Di 1242-ên hicrî de li şamê miriye û li Çiyayê Çilyaran hatiye veşartin. Wî, dîwanek bi [[Kurdî]] nivîsiye. Kamûran Bedirxan helbesteke wî di pirtûka xwe de daye çapkirin.
Line 234 ⟶ 224:
´Ellame Seyîd ´Ubeydulah Heyderî. Şêx Ehmedê Tirablusî. Şêx Smayîlê Kûrî. Elî Dûrekî. Hacî Şukrî Romî. Smayîl Nubhanî. Usiv kurê Smaîl Binhanî. Xêredîn Zereklî Kurdî. Şemsedîn Samî. Seyîd Mehmûd Alûsî. Evdilmecîdê kurê Mihemed Xanî. Mihemed Mezher Me´sûmî. Mehmûd ´Itte. Corc Zeydan. Smayîl Paşayê Baban. Yûsuf Elyan Serkîs. Ehmed Hilmî. Diktor Mihemed Es´ed Telsî. Şêx Osmanê kurê Sened. Emîn kurê Hewkîrî. Ehmed Şewket. Şêx Mihemed Ebdulmun´em. Mestûre Xanima jina Xesrew Xanê Waliyê Erdelanê. Mela Mihemed Qizilcî. Mihemed Emîn Zekî. Mihemed Cemîl Bendî. Mamoste Mihemed Xal. Şêx Me´rûf Nûdî. Şêx Şahîn ´Etar. Mihemed kurê Ebdullah Xanî. Mûsa Seba´î. Mihemed Cumleyî Henefî û gwd.
Mamosteyê nemir, zimanzan û rênasê nijadî û dersdarê navdar ê bi ilm û zanînê Seyda Hejar li ser Mewlana Xalid ev çend malik gotine:
{{Helbest|Ke serdestî hemû mestan e Xalid
Line 330 ⟶ 319:
20- Mele Resûl Sablaxî.
21- Hacî Huseyn Efendî, li bajarê Meletiya rûdinişt.
22- Şêx Ehmed kurê Slêman Terablusî.
Line 522 ⟶ 511:
== Çavkanî ==
1-Tarîxa Edebiyata Kurdî-1, Profesor Qanadê Kurdo, 1983, Stockholm, rûel: 137-138, weşanên Roja Nû.
2- Jînawerî Zanayanî Kurd Le Cîhanî Îslametî, Mihemed Salih Îbrahîm Mihemedî şepûl. Rûpel: 29-75, 1364, Tehran, Çapxana Meharet.
| |||