Ganymede: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
Kurteya guhartinê tine |
Kurteya guhartinê tine |
||
Rêz 1:
Ganymede / ˈɡænɪmiːd /, peyka Berçîs (Jupiter III), heyvokên Pergala Rojê ya herî mezin û girseyî ye. Di Pergala Rojê de tişta nehemîn-mezin, ew bêyî atmosferek berbiçav mezintirîn e. Bejna wê 5,268 km (3,273 mi) e, ku ew ji hêla gerstêrk ve ji gerstêrka Merkur 26% mezintir e, her çend tenê 45% girseyî ye. <ref> name="nasa.gany" </ref> Xwedî navokek metalîkî ye, ew di Pergala Rojê de kêmbûna kêmbûna faktora inertiyê ya laşek hişk heye û heyva yekane ye ku bi qada magnetîsî tê zanîn. Li derveyî Berçîs, ew peyka heftemîn û ya sêyemîn a heyvên Celîl e, koma yekem a tiştan e ku li dora gerstêrkek din hatine vedîtin. <ref> name="Planetary Society" </ref> Ganymede bi qasî heft rojan li dora Berçîsê geriyaye û bi heyvên Ewropa û Io re, bi rêzê ve, di beza 1: 2: 4 de ye.
Ganymede bi qasî mîqdarên wekhev ji kevir û ava silikat pêk tê. Ew laşek bi tevahî cihêkirî ye ku xwedan navokek dewlemend, şilav û okyanûsek navxweyî ye ku dibe ku ji hemî okyanûsa Erdê bihevra av hebe. <ref> name="Ocean Hubble" </ref><ref> name="RT Ganymede" </ref><ref> name="clubsandwich 2014" </ref><ref> name="Vance" </ref><ref> name="NASA-20140501c" </ref> Rûberê wê ji du celebên sereke yên erdan pêk tê. Herêmên tarî, yên ku bi kraterên bandorê têr bûne û bi çar mîlyar sal berê hatine tarîfkirin, li dora sêyeka peykê digire. Herêmên siviktir, bi hêl û berikên berfireh têne xaçandin û tenê hindik kevnare ne, mayî vedişêrin. Sedema erdolojiya têkçûyî ya erda ronahî bi tevahî nayê zanîn, lê îhtîmal e ku encama çalakiya tektonîkî ya ji ber germbûna pêlê be. <ref> name="Showman1999" </ref>
Zeviya magnetîsî ya Ganymede dibe ku bi konveksiyonê di nav koka wê ya hesinî ya şil de çêbibe. <ref> name="Kivelson2002" </ref> Zeviya magnetîsî ya hindik di nav qada magnetîsî ya pir mezintir a Berçîs de hatî veşartin û dê tenê wekî tevliheviyek herêmî ya xetên zeviyê nîşan bide. Hewa oksîjena tenik heye ku tê de O, O<sub>2</sub>, û dibe O<sub>3</sub> (ozon) jî heye.
Vedîtina Ganymede di 7-ê Çile 1610-an de ji Galileo Galilei re tê hesibandin, yê ku yekem lê mêze kir.
|