Guhartoya 21:03, 3 nîsan 2013 biguhêre Gomada (gotûbêj \| beşdarî) Rêveberên navrû, Rêveber 16.398 guhartin B added Category:Nukleotîd using HotCat ← Cudahiya kevntir		Guhartoya 21:34, 17 çiriya paşîn 2017 biguhêre betal bike Biyolojiyabikurdi (gotûbêj \| beşdarî) 2943 guhartin Gotarê vekê taslak ji nû ve çikir. Cudahiya nûtir →
Rêz 1: Nukleotîd yekeya [[asidên nukleî]](ADN û ARN) û adenozînê trîfosfat(ATP)ê ne. ~~{{Bê çavkanî}}~~ Di nav xaneyên zîndeweran de 8 cureyên nukleotîdan hene. Ji vana 4 cure di çêkirina [[ADN]]yê de, 4 cure jî di çêbûna [[ARN]]yê de cih digirin. Di pêkhateya [[ATP]]yê de tene yek cure nukleotîd heye. [[Wêne:Nucleotides.png\|thumbnail\|400px\|Pêkhatina nukleotîdan]]▼ == Beşên nûkleotîdê == '''Nukleotîd''', ku ji [[fosfat]]ekê, pênc şekirê [[karbon]] û [[azot]]ekê pêk tê, hevgirtineka. Nukleotîdên ku her zêde hena, kevirên nukleîk asîd in û weke kevirê binî ne. Wekî din jî, [[koenzîm A]], flavîn adenîn dinukleotîd, flavîn mononukleotîd, adenozîn trîfosfat û nîkotînamîd adenîn dînukleotîd, koenzîmên fosfat in. Nukleotîdek ji sê bêşan pêk tê. ▲[[Wêne:~~Nucleotides~~Nucleotides_1_ku.~~png~~svg\|thumbnail\|400px\|Pêkhatina nukleotîdan]] Beşeke nuleotîdan bi navê [[purîn]] û yê din jî bi weke prîmîdîn in. [[Adenîn]] û [[guanîn]], her yekî purîn in. Beşa nukleotîdê ya nukleobaz a ku weke purîn û pîrîmîdîn beş din û cuda dibin. Beşeka nukleotîdan jê re ''pentoz'' tê gotin jê re [[rîboz]] û ankû [[Deoksîrîboz]] tê gotin. Beşa wê ya şekir jê re dîoksîrîboz tê gotin. Lê beşa nukleotîdê ya bêfosfat jî jê re ''nukleozîd'' tê gotin. Li beşa nukleozîdê jî yek, an jî dû û an jî kû sê komên fosfatan lê dikarin werina biservekirin. Ev jî bi rêzê ji wan re nukleotîd monofosfat, dîfosfat û trîfosfat tên gotin. ===Komeleya ~~Çavkanî~~fosfatî === Ji bo hemû cureyên nukleotîdan, tenê yek cureyek komeleya fosfatî heye. Komeleya fosfatî ji asîda fosforî(H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>) pêk te, dema bi şekira pentoz ve tê girêdanê, hîdrojen jê diqete û dibe PO<sub>4</sub> <sup>-2</sup> . Tu bandora komeleya fosfatî li ser cure bûyîna nukleotîdan tune ye. ~~{{Çavkanî}}~~ [[Wêne:DNA_structure_and_bases_color_ku.svg\|thumbnail\|300px\|ADN(Asîda deoksîrîbonukleî) ji nukleotîdan pêk tê]] === Şekira pênckarbonî(Pentoz) === Du cureyên şekira pênckarbonî heye. Di nukleotîden ADNyê de navê şekira pênckarbonî(pentoz) deoksîrîboz e. Di nukleotîdên ARNyê de navê pentozê [[rîboz]] e. Di Şekira ADNyê de Oksîjenek kêm e. Loma ev pentoz, wekî rîboza kêmoksîjênî ([[deoksîrîboz]]) tê bi nav kirin. Formula kîmyayî ya şekira rîbozê C<sub>5</sub>H<sub>10</sub>O<sub>5</sub> e. Formula kîmyayî ya şekira deoksîrîbozê C<sub>5</sub>H<sub>10</sub>O<sub>4</sub> e. Loma ev şekir kêmoksîjenî ye. === Baza nîtrojenî === [[Bazên nîtrojenî]] yên nukleotîdan penc cure ne. Adenîn, Tîmîn, [[Guanîn]], Sîtozîn, [[Urasîl]] ==== Purîn ==== [[Adenîn]] û Guanîn cot xelekî ne, van her du bazên nîtrojenî wekî purîn tên bi navkirin. Ev her du bazan hem di pêkhateya ADN hem ji ya ARNyê de cih digirin. ATP baza Adenînê li xwe digire. ==== Pîrîmîdîn ==== [[Sîtozîn]], Urasîl û [[Tîmîn]] yek xelekî ne, van hersê bazên nîtrojenî wekî pîrîmîdîn tên bi navkirin. Sîtozîn hem di pêkhateya ADN hem ji ya ARNyê de cih digire. Adenîn di pêkhateya ADNyê û ATPyê de, Urasîl jî tenê di pêkhateya ARNyê de cih digire. == Girêdanên derve == [[http://www.biology-pages.info/N/Nucleotides.html]] [[https://www.britannica.com/science/nucleotide]] {{kurt}} [[Kategorî:~~Nukleotîd~~Biyolojî]] (Biyolojiya Bi Kurdî 21:34, 17 sermawez 2017 (UTC))

Nukleotîd: Cudahiya di navbera guhartoyan de