Ziya Gökalp: Cudahiya di navbera guhartoyan de

'''Ziya Gökalp''', bi navê xwe yê dirêj Mehmet Ziya (* [[23'ê adarê]] [[1876]] li [[Amed]], † [[25'ê kewçêrê]] [[1924]] li [[Stenbol]]), damezrênerê ramyariya neteweyî ya [[Tirk]], sosyolog û întellektûelê dawiya [[Osmanî]] û destpêka damezrandina [[Komara Tirkiyê]] de ye.

Bavê wî li Amedê di rojnameyekî herêmî de wekî karmend dixebitî. Di sala [[1895]]'î de diçe Stenbolê. Di ciwaniya xwe de fikrên wî yên Kurdewariyê hene ku ew di pirtûkên xwe de jî ravedike. Li Stenbolê dest bi karê Kurdewariyê dike û bi rewşenbîrên Kurd re têkiliyan datîne. Hevnasîna wî bi endamekê [[Jön Türk]] re, jiyana wê diguherîne û wî dixe tevlîheviyan. Di nava ramanên Kurdewarî û Tirkewarî de diçe û tê. Heya bigire xwekuştinê jî diceribîne. Biryara xwe dide û dikeve nafa refên [[İttihat ve Terakki Cemiyeti]] û dest bi afirandina îdeolojiya TurkîzmTûrkîzm (Turancilik) dike.

Bi eslê xwe Kurd bû û bi mantalîteya neteweperweriya [[Ewropa]] li afirandina neteweya Tirk digeriya. [[Împaratoriya Osmanî]] jidestçûbû û bi Cenga cîhanî ya I. welatên mezin ketibûn Kurdistan û Anatoliyayê[[Anatoliya]]yê. Diviyabû cihên di dest de mane biba "welat". Lê ti îdeolojî, amadekarî nebû. Kesên digotin "Tirk" di dema Osmaniyan de wekî ''"Kesên bêhiş - Etrakî bî îdraq"'' dihatin binavkirin û zimaneke wan î têra jiyanê bike jî nebû. Hemî ji aliyê bingehê ve ne Tirk bûn û êdî Osmanî jî nebû ku behsa "Biratiya Îslamê[[Îslam]]ê" were kirin. Serhildanên Kurdan destpêdikirin û Gökalp jî bi rewabûna wan bawer dikir. Lê ji aliyekê ve zû de bû têkiliya wî bi [[Mustafa Kemal Atatürk]] re hebû û Atatürk digot "Min fikrê xwe ji Gökalp girtiye". Ango hevalbendiya wî hebû. Modelên neteweperweriya Ewropiyan, bi taybetî ya fransî û Almanan pirr bala wî dikişand û dikarîbû li cografyayên ku de dest de mane "neteweyek were çêkirin".