|
==Koda Genetikê==
Nûkleotîd Di her şaneyê de li ser Amînoasîdan û tayên wan re ku afirandina wan dike, bi wê re dihê li holê. JI wan jî, proteîn diafirê. Di her proteinê de, her emîno rêkirina wan di nava genan de beremberê xwe diafirêne. Ew farqe di navberê de û ankû ew navbera ku herî, wê ew weke "kod" were ser ziman. Di hundûrê proteinê de rêzbûna wê dide nîşandin ku wê çawa sê-dîmenî wê bibe, wê dide kifşkirin. Ev awayê rêzkiirnê jî, ji erka proteinê bi berpirsîyar a. Ji bo şaneyekê mirov dikarê bêje ku nemû erk û karkirina wê, ji wê re dibe bersiv. Tenê di DNA´yekê de jî guharîn, wê guharînî di proteinê de di amîno de di rêzkirina wê de bix we re bêne û wê guharînê û erka wê bide guharîn. Ev jî, wê di jîndayê xwediyê şanê ya, ku mirov bê û ankû jîndayekî din jî bê, wê guharînan di wê de bike, bi vê rengî wê ancamên wê hebin.==Çavkanî==
Genetîk, di her organisma û tevgerên ku hena di kifşkirina wan de, xwediyê roleka pirr giring û bingihîn a.Têkiliya her organizma ya li dervî wê re jî, bandûr û guharîna ku wê bibe jç, ev dide kirin. Gen, di dirêjbûna mirovekî de û kin mayîna mirovekî de jî rola wê bingihîn a. Di zaroktiya mirov de jî, di tendûrîstî û serdemên zaroktiyê di kifşkirina wan de kifşkirina genan bingihîn a.
==Gûharîna genan==
Rewşên motasyon, bi sereka bi du awayan dibin, yek ji aliyê dê û bav ve ku bi genan nexweşîyek bê û ankû teybetmendiyek bê buhurandin li zaro ya. Ji vê re "rakendî" tê gotin. Aliyê din jî, di temenê tevlîbûna rêzik û ankû pêçokên genan de ya.
===Motasyona genan===
Di DNA de, di dema ku bi hev re gayîna genan duûdu bû, û ku rêz û ankû tayekî din ê genan tevkî wan ji ber xwe, hingî motasyon dibêt. Ev yek, li gorî rewşa ku heyî, dibê xelat. Ev di kodan û her wusa di proteinan de wê guharînan bi xwe re bêne. Di gelek rewşan de ew erke Polîneza DNA heya ku wan xelatîya li gorî rewşê rast bike. Lê ew tevlîbûn, wê çîqasî Polînezên DNA karibê wan rast bike, ew jî bi tememî nayê kirin. Piştre jî, di ancamî de guharîn pêk tê. Ya ku tevlî bû wê bi gena malî re wê gayînê bike. Ev jî, wê motasyonê bi xwe re bêne.
===Di genan de naqandin===
Motasyonm di dema ku kopîkirinê de dibê. Di wê dem hingî, di dema hindanê de genên ku weke pêwîstî pê hebin wê hebin. Wê têkilî bi wan re were dayin. Ev rewş, hemû organisma de heya. BI awayê zayinê û ankû bûyînê ya. Her rewşa motasyonî, wê naqandibê bixwe re jî bide kirin. Wê bi xwe re awa û rewşa xwe bide afirandin. Aliyê din jî, ê ku weke motasyonê ew a ku, gen dikin ku li gorî rewşa ku heyî bike rewşekê de ya. Yanî, li gorî rewşa giştî ya ku heyî motasjon kirin a.
==Melokûl==
James D. Watson û Francis Crick di 1953 de, DNA kifşkirin. Rosalin Frankling bi rohniya X´ê, bikarhanî û melokûla wê dît ku bipêçokî û levbadayî ya. Dît ku dupêçokî ya. Ev yek, weke pergaleka hat kifşkirin. Bi wê, ne tenê hat dîtin ku zanîna genetikî di wê de vêşartîya, her wusa hat kifşkiirn jî ku heyîna wê fîzkî jî da nîşandin û hanî li berçav û da têgihiştin kiirn. Du ta, ku bi hev re hevling in. Lê her rêza ta, dikarê bi xwe bixwe jî bide afirandin.
==Gen û kromozon==
Genên di kromozonê de, bixwezê xwediyê wê teybetmendiya gayîn û zayinê na. Li gorî wê rastkirin û têgihiştina wan bi rêzikê re heya. Ev gen, teybetmendiya wan ya cudabûn, rastkirin û awagirtin û hwd bi hev re û cuda û cuda heya. Lê di hundurê wê de bi hev ve nabin. Lê cih diguharênin bi genên din re. Bi wê li hevdû cih guharandinê temenê beşbûna şaneyê jî didin çêkirin.
==Çavkanî==
== Girêdanên derve ==
|
