Mengîwerî: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
Kurteya guhartinê tine |
B îy → iy |
||
Rêz 1:
'''Mengîwerî''' an [[Felsefe|felsefeya]] '''mengîwer''' an jî '''îdealîzm''', xwediyê dîrokeke mazin e. Pir [[dîrokzan]] û hizirzan li ser hizre tênine ser [[ziman]] û ani ser ziman. Lê ti kesekî heya nahaka xwe ne gahandiye dewiyê ancama wê. Ji ber ku fersefe mengîwer, li ser baweriye xwûde ava ya. Ji bo ku mirov xwe bidigihê wê amcama dawiyê, divêt ku mirov xwe bigihinê hizre [[xwedê]] ji, ji ber ku ev yeke nebe, êdî xwe gahandina dawiyê wê ji nabe.Dîroke giştî ya
Di demên berî zayîne de, filozofên weke [[Artîstoteles]] û [[Platon]] yên ku weke felsefevan yên ku hizre xwe herî mazin û kur anîne ser ziman bûn. Pişt wan re ji gelek filozof derketin û hizre xwe di wê xata felsefê de anîne ser ziman. Yên ku herî mazin nav dan, weke [[Spinoza]], [[Calvin]], [[George Berkeley|Berkeley]] û pişt wan re ji [[Hegel]] bû. Felsefezanên weke [[Êlî Herîrî]] û [[Mela Hisênê Bateyî]] û [[Meleyê Cizîrî]] û [[Feqiyê Teyran]] ji derketine û di dema xwe de nêzîkatîyeke hemdem lê vê felsefe kirina. Van
Hizir, di pêşketine hizir de, bi hizrên weke hizre ´xwedê´ re hinek pêvajoyên pêşketine di buhurêne. Ew pêvajo, hemû bi hev re hizre xwedê di ancama xwe de diaxifênin.Bi vê yekê re mirov karê vê yekê ji bêje ku hizir, çend ku hizre xwûde di serê mirovan de hinekî dî zelal dibe.Mirov, êdî di serê xwe de xwe digihênine wê hizre ku ku xwûde heya.Ew ancamaka ku pir mazina di pêvajoya pêşketine hizir de.Lê ku xwûde hebe ku ´li kuderê ya´ û ´ka´ ya. Herweha hinek pirs ji di serê mirovan de bidest çêbûne dibin.Ew ji, bu xwe re hinek pêvajoyên din têne. Pirsa ´ka´, di serê mirovan de çêdibe. Bi çêbûnê re, lêgerîn dest pê dike.Lê berî ku mirovahî di vê xata vê hizrê de werê wê astê hinek pêvajoyên din di buhurêne.Weke pêjoyayên ´xwedê-[[mîr]](king).Mîrên ku derdikevin ji, xwe weke xwedeya danezênin.Bi vê yekê re, weke demeke weke ku hizre xwûdê tê bibersivandin. Lê ku hinek dem têve diçê, êdî hin bi hin zanabûna mazin dibe û hizir hinekî dî derdikeve hole, êdî hizre ´afiradinê´ derdikeve hole û di dawiyê wê hizrê de ji pirse ´kê´ têt pirsîn. Bi vê yekê re, êdî ku li bersive wê pirse tê lêgerîn, êdî dema xwedê-mîran ji bi ber dawiyê ve diçê. Hin bi hin êdî demeke dî diafirê. Ew dem ji, li ser Hizre xwedê ya.Ew hizir ji piştre her weha têt formûlakirn, têt ku gotin ku ´ yekî ku mirov diafirêne û çêdike heya´.Bi vê hizrê re, êdî têt têgihiştin ku ewê ku mîre ku dibêje ku ´ez xweda´ me ji, yekî ew ji afirandiya.Bi vê yekê re, êdî li xwede lêgerîn dest pê tê kirin.Di dema xwûde-mîran de xwûde li ardê bû.Ji ber ku wan xwe xwûde daneza kiribû.Lê ku têt têgihiştin ku ew mirova ne xwedaya, êdî piştre têt têgihiştin ku xwede li azmana ya.Bi vê yekê re, êdî têt hizirandin.Bi vê yekê re, êdî hizre ku ´ew afrînerê hertiştî ya´diafirê.Bi vê afirandinê re êdî xwe dana fahmkirin û têgihiştine wê hizrê çêdibe.Lê hê ji hizre xwe gahandina hizre xwede ji hole ranabe.Mirov, hê ji di xweze xwe bigihinê wî û hizre wî. Bi vê yekê re, hizirkirin, lêgerîn û çûnûhatin çêdibe.Divêt ku mirov ji bîr neke û bêne ser ziman, ku hizre xwede, di wê de di nav mirovan de wan digihê hevdû û wan bi hev re di gihinê pergalaka navxweyî. Êdî mirov di nav xwe de bi [[pergal]] jîn dibin.Bi vê yekê re, divêt ku mirov di cih de ji bêne ser ziman ku êdî dema çêbûn û pêşketine şariştaniyan de ji diafirê. Bi vê yekê re, divêt ku em êdî bahsa çêbûn û pêşketine şariştaniya [[sûmer]]iyan bike.Dema ku mirov bahsa şariştaniya
Sûmeriyan, di dîrokê de gava pêşî avêtin. Wan bi vê yekê re, navê xwede, li azmana bicih kir û li ardê ji bi avakirina şariştaniya xwe re xwe kirina nimînêrên wî li dinyê. Bi vê yekê re, êdî bi wan re demeke nû ji ji bo
Naqabine, [[Dicle]] û [[Firat]]ê, weke navendeka mazina ji wan pêşketinan re. Weke du navendên mazin ji li ber Diclê Cizîre bota ku warê Nebi [[Nuh]] a, û li ber Firatê ji Rihe ku warê [[Îbrahîm]] Xalîl a, divêt ku mirov di vir de bi navkê û bêne ser ziman. Piştî pêşketine li van herêman re, êdî pêşketin digihê rojava û herêmên din. Êdî li wan deran ji mirovên ku wan pêşketinan mazin dikin derdikevin.Hizre
==Çavkanî==
|