Kamberland Dihokî

Qereqola Dihokê... ji hêla Khoury (Roger Craig Cumberland) ve, di 1924 de hate damezrandin. Ew (Cumberland) kamberland di 1933 de, ji Amerîkî, hatibû Mûsilê. Ew di 1894 de li Şablon:Lavigne, li rojhilatê Los Angeles, ku bi dewleta California ve girêdayî ye, hate dinê. Di 1919 de wî Koleja Rojava mezûn kir. Di 1922-an de wî dersên olî li (( McCormick Theological Seminary )) li Chicago-yê qedand, paşê ew li Dêra Hylan Park-a li Chicago-yê wekî keşîş hate tayîn kirin.

Piştî hatina (Cumberland) kamberland bo bajarê (Dihok), di wî demî de (navçeyek girêdayî Lîwaya Mûsilê bû), û civata Dihok mozaîkek Misilman, Cihû û Xiristiyan bû. Xiristiyan li du mezheban hatin dabeş kirin, ango Keldaniyên Dêra Katolîk, û Nestoriyan (Suryanî), ku li ser baweriya xwe ya kevn (doktrîna Dêra Rojhelat) mabûn, û ew piştî hevkariya wan bi Rusya Tsarist re li dijî Emperatoriya Osmanî, ew ji bajarê (Colemêrg), ku li bakurê kurdistanê ye, hatin koç kirin. Di dema şerê Cîhanê yê Yekem de, wan milkê xwe winda kirin û bûn penaber li kampa Baqubah. Wê demê, rayedarên Englîzî hewl dan ku wan li hin gundên mîrekiyên Kurdan bi cî bikin. Li navçeyên Dihok, Zakho, Akrê, Amadiyah û Rawanduz. Ji ber vê yekê, pirsgirêkên di navbera wan û Kurdan, niştecihên herêmê de, ji ber ku ew di nav teşkîlatên (cendirme - Shabana) de, yên ku ji hêla kolonyalîstê Brîtanî ve hatine çêkirin, ji bo tasfiyekirina mucahidên Kurd û Ereb, di serhildanên wan ên di salên 1919 - 1924 M.

Hema ku ew li (Cumberland)Kamberland (= kamplan, bi navê gelêrî belav dibe) li bajarê Dihok bicîh bû, wî du karmendên mesîhî ji mezheba (Aşûrî) Nestorî, ango: Yohanna Yohans Al-Bazi û Hanna Uraha Al-Bazi bikar anîn, û her du jî ji eşîra Bazî ne Ew bi mêrxasî û wêrekiya xwe li herêma Colemêrgê, li Herêma Kurdistana Tirkiyê tê nas kirin. Yek ji karên yekem ê (Cumberland) fêrbûna zimanê Kurdî bû, û çend serdan li navendên olî yên Islamicslamî û Mesîhî, û her weha seredana gundên girîng li herêma Dihok, ta gihîştina nav axa Kurdistana Tirkiyê. Di serdanek xwe de, ew gihîşt gundê (Ashita Kabira), ku navenda eşîra (Tiari Jêrîn) e, ku li ser sînorê Iraq-Tirkiyê ye. Wî her wiha çû serdana gundê (Prevkan), rojhilatê Dihokê. Navenda fermana Sufî ya Qadiriya li herêma Bhdinan e, ku Sheikhêx Obaidullah Al-Braifkani ew bi hemî kerem û teqdîr pêşwazî kir. Lê di dema seredana xwe ya gund (Bamerni), rojavayê Amadiyah; Kursiya emrê Sufî yê Neqşbendî pêşwaziya asayî qebûl nekir, ji ber ku Sheikhêx Bahauddin El-Neqşbendî ew bi rûkenî pêşwazî kir û nehişt ku destê wî bişewitîne, dema ku Cumberland ne xema wî bû.

Têkiliya Kamberland û Asûriyan

Di despêka hatina xwe ya Dohuk de, (Cumberland) têkiliya xwe bi Asûriyan re xurt kir, ji ber ku wî du zilam kir peywirê xwe û di rêwîtiyên xwe de bi wî re bibe heval, û wî gundê Pablo kirî, di 1926 de, ji bo zarokên eşîra Bazî, ku yek ji êlên sereke yên Aşûrî ye ku ji Kurdistana Tirkiyê tê. Têkiliya wî bi keşîş (Daniel) re nêz bû, ji ber vê yekê wî gelek çû serdana şaxê klanê ya li hundurê Tirkiyê, û derbasî nav sînorên Iraqê bû.

Lê hin çavkanîyên Aşûrî berevajî dibin, û dibînin ku ev tenê derewek e - bi gotina Dr. (Riyadh-Sindi) -. Nivîskarê navdar yê Aşûrî (Youssef Malik) gelek rûpelên pirtûka xwe veqetandiye da ku êrîşî birêz Cumberland bike, û beşa taybetî di bin sernavê de veqetandiye ( Mîsyoner û Siyaset).

(Cumberland) tenê yek ji mîsyonerên Protestan ên Amerîkî bû. Ew li Dihukê, ku bi Lîwaya Mûsilê ve girêdayî ye, dimîne. Tevî daxuyaniya (Iraq Times), di 2ê Gulana 1933 de, têkiliyên wî yên berdewam bi Aşûriyên Nestoriyan re li Dihokê, ji bo neh salan li pey hev, Ev ne tiştek din e, derewek din e, mebesta wê şermezarkirina birêz Cumberlandê belengaz bû, yê ku heya wê demê ji çarçova peywirên xweyên mîsyonertiyê derketibû û bikeve nav karên ku ew bi tevahî jê nezan bû. Iraq Times, ku berê jê re digotin Times Times Bexda, hewldanên (Cumberland) nerm bû, ne ku tenê ji bo berjewendîyên xwe bû, da ku razîbûna hukumeta gainraqî bistîne, û piştî yekbûna wê digel (Bosra Times) re, wê nîşan da ku helwestên wê yên nû dê her dem û her û her piştgirê helwestên hukumeta andraq û siyaseta wê ya heyî be.

Gava ku rojnameyên din ên Erebî wê wekî berdevkê balyozxaneya Englishngilîzî dibînin, wê awayê çêtirîn nedît ku populeriyê li ser hesabê Aşûriyan bi dest xwe bixe, û dê zilamek din, ji kesekî nizmtir û pîstir nedît (Cumberland), ku wiya bike, wekî ku dê di gotarên wî yên dijber de, di demeke pir kurt de hatibe nivîsandin, xuya bike. .

Her çend (Cumberland) pêwendiyek pratîkî bi Aşûriyan re çênekir, lê ew di derheqê wan de - bi gotarên xwe - bêtir dizane ji yên ku ew bi doza wan re mijûl bûn, û bi wan re di têkiliyê de bûn. Hukûmeta Iraqiraqî ew kir, ku lawazî û armancên wî, amûrek dîk, û nezanek dît ku zirarê bide navûdengê Amerîka li wan deverên cîhanê. About di derheqê vê yekê de, ew neçar bû ku spasiya dilsoziya hevalê xwe yê nêz, Major (Wilson), serwerê siyasî yê Brîtanî li ser Britishraqê bike.

Derbarê lêkolînerê Keldanî (Harith Youssef Ghanima) de, ew di pirtûka xwe de dibêje, li ser têkiliya (Cumberland) bi Suryanî, û yên din re, şîrove dike û dibêje: “(Cumberland) mirovek çandî bû, lê ew di kirinên xwe de bilez bû, û ew ji encamên kirinên xwe, an ji gotinên xwe neditirsiya. Ew dilsozê xebata xwe ya evangelîst bû, û li herêmê li ser hespan geriya, û ji gundekî derbasî gundekî din bû. Ew ji Civaka Royal Asiatic Royal bû, û li ser rûpelên kovara wê dest bi weşandina gotaran li ser bûyerên ku bi neguhdariya Aşûrî re di 1933 AD de, û ramanên xwe bêyî lêpirsîn û veqetandinê ragihand, ku Wî hestên gelên herêmê şiyar kir, û hikûmeta governmentraqê dilgiran bû, heya ku ew bû kesek non grata di demekê de ku helwesta Mîsyona Yekbûyî li hember wan bûyeran dijberî helwesta wî bû, û ew pêşniyar dikir ku endamên wê li rex hikûmetê bisekinin û şîretan li Aşûriyan bikin ku pirsgirêkên xwe bi aşitî çareser bikin .

Têkiliya Kamberland û Misilmanan

Bi rastî, mîsyoner (Kamberland) nikaribû kesek ji Misilmanên Kurd bi zorê bide Mesîhîtiyê di Mizgînvan de, ji ber ku wî bi tevahî hay jê hebû ku di wê demê de naskirina Misilmanên Kurd di Xiristiyantiyê de dijwar bû, lê wî karibû ramanên Rojavayî, ku bandorek neyînî li ser bîr û ramanên hinekan bike bide nasîn. Kesayetiyên bibandor ji Dihok. (Nûser hin ji van navan digire.)

(Cumberland) dikaribû têkeve nav mamosteyekî Ereb bi navê (Abboud), an (Tawfiq Al-Haddad Effendi Al-Dabbagh), ku xizmekî Alîkarê Polîsê Dihok bû, û wî berê xwe dida Dibistana Seretayî ya Dihok (Dibistana Salah al-Dîn a niha), li cem rêvebirê wê, Profesor Nazir, xwendekarê Al-Mosli , Kê ji 12/3/1934 mîladî heya 10/30/1938 z. Piştî ku mamosteyê Ereb (Tawfîq) û jina wî xwe Xiristiyan îlan kirin, Misilmanên Dihokê bi xurtî li dijî çalakiya mîsyoneran (Cumberland) sekinîn. In di nameyek ji wî re, kêmtirî mehek berî kuştina wî, (Cumberland) li ser vê helwestê, û li ser boykotê nivîsî ku Misilmanên Dihokê li dijî wî dan, û got: "Wan nehişt ku mirov werin ba min, ne bi eşkere (ji ber ku ew dijberî qanûna ku azadiya olî dabîn dike - Li gorî peymana Iraq-Brîtanya), lê bi dizî "([14]).

Di Gulana 1938-an de, Cumberland beşdarî civînek Xiristiyanên Rojhilata Nêzîk bû, ku li Sûriyê hate li dar xistin, û ji wir wî (Cumberland) ji referansa xwe re (New York) nivîsand, û diyar kir ku boykota wî li Dihok berdewam dike. Wî nivîsî: "Em di derheqê tiştê ku em dikin tevlihev in, û ew taybetîtir e ka rewşa heyî berdewam dike, ji min re dijwar e ku ez li Dihok bimînim. Naha, û ji salekê zêdetir (mebest sala 1937 e), û ji ber ku Tewfîq el-Muallem (= bi eslê xwe Misilmanekî Ereb e) ragihand ku Xiristiyan bûye, çavê wê bi dijwarî qeşeng dibe, û pir kes newêrin nêzîkê me bibin. Bi xwezayî, ez nerehetim ku ez serhişk û gêj xuya dikim, lê kes naxwaze ku jiyana xwe derbas bike û serê xwe li dîwarê zinar bixe, bila bila her kes dixwaze bibe Belaş "([15]).

Kuştina mîsyoner (Cumberland)kamberland

Hesabên ku Cumberland hate kuştin ji hev cuda bûn. Lêkolînerê Keldanî Harith Youssef Ghanima dibêje ku sedema kuştina wî nediyar maye. Gava ku lêkolînvanek mesîhî yê din behs dike ku (Brîtanya) pir ji (Cumberland) acizkirina Kurdan ku bi zimanê xwe biaxifin û ber bi mafên xweyên neteweyî ve herin aciz bû. Wekî din, bûyerên tevgera Aşûriyan di Tebaxa 1933 de, û hemdemiya wê (Cumberland), ji aliyekê ve wî ji aliyê Britishngîlîztan û Iraqiraqî ve wî persona non grata kir, ji aliyek din ve jî rewşenbîrên Asûrî.

Jina Cumberland (Harriet Cumberland) diyar kir ku pêvajoya belavkirina pirtûkan bi rengek mezin pêşî li kuştinê girt. (Sêşem), û rojên paşîn, dema ku gelek hejmarên Incîl û pirtûkên pîroz li gundan û li Dihokê bi xwe hatin firotin. Di wan rojan de (Cumberland) ne çalak bû, ji ber ku ne hatibû destûrdayîn, di mehên berê de, rêwîtiyên mîsyoneran li gundan bike. Dohuk bi taybetî baş bû, û hestek zelal a pozîtîfbûnê bû. Birêz Glissner (serokê qereqola Mîsyona Yekbûyî ya Kerkûkê) dersek berbiçav dabû, ji ber vê yekê wî daxwaz kir ku ew li salona rûniştinê ya Cumberland House, ku bi guhdarên eşkere eleqedar qelebalix bû, were şandin Roja Fridaynê berî 6/12/1938 Mîladî (ango 6/10/1938 MZ) melayan (alimên olî li Dihok) gelek pirtûkên ku mirovan kirî berhev kirin û ji bo şewitandina wan şahiyek kolektîf li dar xistin. "([16])

Ew meqamên alimên olî yên Kurd li Dihokê, bi serokatiya Mela (Mihemed Abd al-Khaleq Aqrawi), melayê Mizgefta Mezin a Dihokê, digel zanyarên din, wek (Sheikhêx Mihemed Mamanî), (Mela Huseyîn Marounsî), û (Mela Mihemed Rauf Bisfaki) Di berevaniya baweriya Islamicslamî de, li beramberî kampanyaya mîsyoneran a bi serokatiya (Cumberland), û hevalên wî di Mîsyona Yekbûyî de li Kerkûk û Mûsilê, wekî (Glisner) û (Bernard Hacken), roleke mezin Ev helwest bû sedem ku yek ji serokên eşîrên Kurd, Salim Mustafa Agha Besfki Duski, bi cesaret û cesaret navdar bû, ku mîsyoneran (Cumberland) bikuje. Em bi derxistina fetwayek taybetî di derbarê kuştinê de nizanin, lê ew ji rapora jina (Cumberland) diyar dibe ku roja ,nê, 6/10/1938 AD, ku berî kuştina (Cumberland) roja Yekşemê 12/6/1938 AD bû, sedema sereke ya kuştina wî bû Gava ku pirtûk û Incîlên ku Cumberland belav kir hatin şewitandin .