Hêzê Pretorî

Kurteyek: Parastina Praetoria li Konayetî Roma

Parastina Praetoria yekê ji yekên taybet û elit ên askerî ya Roma bû ku di serdema Konayetî de wekî parastin ji bo serokên şer û fermandarên mezin hate damezrandin. Navê wê ji "Praetorium" tê derket, ku tenêya fermandar di kampên şer de di nava wê tê dayîn. Ev yekê taybet, ku rola girîng li dîrok û siyaseta Roma lêdan, ne tenê fermandar parastin dikir, lê di çalakiyên askerî û siyasî de jî desthilata mezin heye.

Di serdema Imperatoriyê de, Praetorian bi fermanek taybet û emtiyazên zêdetir bandor kirin. Xizmeta wan bi demêk kurtir bû û mebleğa wan ji ya legîonaran zêdetir bû. Ew yekane askerên xwe yê ku destûr hilanînê di nava dîwarên sîyasî yê Roma de hildan, bi taybetî di wan daneyên ku di demsala xwe de hem parastinê hem jî serhildana şer bi rê avêtibûn. Ew, piştgirî yên wênekirinê wêngerdan bi xwerû têxistinê hemî bikar tînin.

Têkiliyên parastina Praetoria bi pêşerojeya weşaneke xweştî hate saz kirin. Meqamên serwext wekî "Prefekta Praetoria" (serokê fermandariyê) li Roma bikar anîn. Ew cîhanî hêzek bi taybetî derbasî çalakiya siyasî dikir û bi domdarî hemî, gelekîn xurtî ku bi empêratorê xwe re têkiliyê hebin.

Piştî Şerê Pûlê Milvianê li sala 312 z., Parastina Praetoria ji hêla Konstantîna ve hate qedandin. Piştî wê, wan li şola palatina (Scholae Palatinae) bi rûmeta nû da vekir. Parastina Praetoria hêsan jî wênekirina ku em hîn jiyanek askeriya elit û şer bi bandorên zilm û siyasî li dîroka Roma da birin. Parastina Praetoria ji bo pêşkeftina teknîkên agahiyê û çekirinê yên herî pêşketî nas bû (kamera çapkir)