Foton
Foton (bi îngilîzî: photon), di fîzîka nûdem da yek ji keriyên hîmanî ye ko berpirsyara diyarokên karevayî-asinrevayî ye. Ew navgînî ya karlêkkirinên karevayî-asinrevayî dikit û hemî coreyên ruhnahiyê pêkdiînit. Fotonê baristeyekê neguhêr ê hevberî sifirê heye û bi lezeka neguhêra c, leza ruhnahiyê di valahiyê da, dimeşit. Lê dema made hebit, foton an dihêt vemêhtin an jî enerjî û lezbarîyekê (momentumekê) vediguhêzit ko digel ferekansa wê hevrêje ye. Wekî hemî kuantoman fotonê saloxetên keriyanî (particle) û pêlanî (wave) hene û duaniya kerî-pêl ji xwe nîşan didit.
Foton | |
|---|---|
 | |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre |
Têgeha nûdema fotonê hêdîhêdî ji salên 1905ê heta 1917ê bi bizavên Gejanur Saylak peyda bû, dema wî dixwest dîtinên xwe ji hindek ceribandinên li ser ruhnahiyê şirove bikit ko bi modela pêlanî ya kevin ya ruhnahiyê nedihatin şirvekirin.
Foton, zerreyên pir pir nisbî (ligor û li ser esasa tiştên din) ne û mumkine ku temenê wan tenê bi qasî kêlîyek bin, lê heman dema pir pir kurt, dibe ku ji bo me bi qasî çend milyard salan yan çend sed milyon caran ji temenê Cîhanê jî, zêdetir were zanîn![1][2]
Çavkanî
biguhêre- ^ McClain, I. D. (2013-03). Elohim Phenomenon: Torah, Science and Math (bi îngilîzî). Trafford Publishing. ISBN 978-1-4669-8056-3.
{{cite book}}: Nirxên tarîxê kontrol bike:|tarîx=(alîkarî) - ^ College, Dartmouth (18 kanûna pêşîn 2021). ""Split" Photon Provides New Way To See Light – Predicts Existence of Previously-Unimaginable Particle". SciTechDaily (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 12 çiriya paşîn 2022.
 | Ev gotara têkildarî fizîkê şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |