Kîmyaya nukleer

Kîmyaya nukleer, şaxeke beşa kîmyayê ye ku bi radyoaktîvîte, prosesa dendikî û taybetmendiyên dendikî ve girêdayî ye.

Unsurên radyoaktîv yên wek radyûm, radon û aktînîd nava amûrên mîna reaktorên nukleer de ku ji bo prosesa dendikî hatine çêkirin, di jêr kontrola pesto û germahiya taybet de tên bicihkirin.

Di vê beşa kîmyayê de hûrgiliyên çawaniya bond û pevgirêdana navbera proton û notronan tê şirovekirinê. Hin atom yan ji hev tên belavkirin yan jî bi hev ra tên zeliqandin û ji pêkhatina vê yekê enerjiyeke pir pir mezin çêdibe ku ji bo guhertina wê bi enerjiya elektirîkê, tê bikaranîn. Ûranyûm and toryûm jî du unsurên pir grîng in ku bi endazyariyeke balkêş di reaktorên taybet de, ji bo berhemanîna enerjiya han, tên meyandinê.

Di kîmyaya nukleer de, tîrêjên X, Alfa, Beta û Gama jî tevî pêkhateyên wan tên şirovekirinê.