Bikarhêner:Balyozxane/Historical method

Rexneya çavkaniyê (an nirxandina agahiyê) pêvajoya nirxandina kalîteyên çavkaniyeke agahiyê ye, wekî rastî, pêbawerî û pêwendiya wê bi mijara di bin lêpirsînê re.

Gilbert J. Garraghan û Jean Delanglez rexneya çavkaniyê li şeş lêpirsînan dabeş dikin:

1. Kengî jêder hatiye nivîsandin an hilberandin (tarîx)?
2. Li ku derê hatiye hilberandin (herêmîkirin)?
3. Ji hêla kê ve hatiye çêkirin (nivîskarî)?
4. Ji kîjan materyala berê heyî hatiye hilberandin (analîz)?
5. Di kîjan forma orîjînal de hatiye hilberandin (yekpareyî)
6. Nirxa eşkere ya naveroka wê çi ye (pêbawerî)?

Çar ji yên pêşîn wekî rexneya bilind; pêncem, rexneya jêrîn; û bi hev re wekî rexneya derveyî tên zanîn. Ji lêpirsîna şeşem û ya dawîn a der barê çavkaniyekê de re rexneya navxweyî tê gotin. Bi hev re ev lêpirsîn wekî rexneya çavkaniyê tê zanîn.