Zelendaya Nû

New Zealand

Zelendaya Nû


(Ala)	(Nîşan)

Sirûda netewî: Advance Australia Fair

Zimanên fermî

Îngilîzî, maorî

Navê nîştecihan

Nûzelendî, xelkê Zelendaya Nû

Paytext

Wellington
41°17′Bş 174°27′Rh / 41.283°Bş 174.450°Rh

Sîstema siyasî

Monarşiya parlamenterî

- Keybanû
- Waliyê giştî
- Serokwezîr

Elizabeth II
Cindy Kiro
Jacinda Ardern

Rûerd
- Giştî
- Av (%)

268.021 km²
kêm

Gelhe
- Giştî (2021)
- Berbelavî

5.132.870 kes
19,1 kes/km²

Serxwebûn

- 26'ê rezbera 1907 (Kolonî)
- 25'ê sermaweza 1947 (Serxebûn)

Dirav

Dolara nûzelendî (NZD)

Dem

UTC+12 (havîn +13)

Nîşana înternetê

.nz

Koda telefonê

+64

Zelendaya Nû, Zelandaya Nû,^[1] Nû Zelenda, Zelendaya Teze, (bi inglîzî: New Zealand, bi maorî, Aotearoa) welateke girav e. Ew li ser Okyanûsa Mezin de ye. Li 1.500 km bakura Zelendaya Nû Nû Kaledonya, 1600 km li bakur rojava ji Awistralya bi Deryaya Tazmanya vediqete, li başûr jî 3000 km dûr Antarktîka heye. Zelendaya Nû du giravên mezinê, girava bakur û girava başûr, û gelek giravên biçûk de pêk hatiya. Giravên herî mezin ew in: Girava Stewart, Girava Great Barrier û Girava Chatham e.

Gelemperî biguhêre

Zelendaya Nû welatekî Commonwealth Realm e. Keyaniya Zelendaya Nû bi Zelandaya Nû re tev Girava Cook û Niue û Tokelau sax dike.

Rûerda Zelendaya Nû 270.534 km² ye. Giravên mezin de ya bakur 113.729 km², ya başûr jî 151.215 km² ye.

Gelhenasî biguhêre

Gelê Zelendaya Nû bi gelemperî koçerên di Brîtanyayê de hatinî û dimatî wir maorî ne. Gorî hejmartina gelhê di 2006an de 4.141.766 kes li Zelendaya Nû dijî ye. Ji bo mezinahî rûerda welat pira xewle, serî km² 15 mirov dikeve. Li gel kêmzêde %75 yê di ewropa de hatine. Wan re Pakeha tê gotin. Li wan şunda bi %14,7 maoriyên polînesî ne.

Dîrok biguhêre

Li Zelendaya Nû bi piranî xristiyan hene. Li wan bêtir bi 24% kes ateîst û bi kêmaviyê budîst, hindû, misilman û cihû hene.

Ziman biguhêre

Li Zelendaya Nû de sê zimanên fermî hêne: îngilîzî, maorî û zimanê ker û lalan (New Zealand Sign Language-NZSL). 96,1% ji gelê wir îngilîzî diaxive. Zimanê maorî bi 4,5% kesî tê axaftin. Zimanê ker û lalan jî di 10 nîsana 2006an û vir de zimanê fermî ye. NZSL bi 0,8% kesî tê bikaranîn.

Aborî biguhêre

Xudana pezî boş e, îkoturîzm jî heye.

Dîrok biguhêre

Bi gumani Zelendaya Nû di sedsala vevbara 11an û 13an de ji aliya Polynesiyan hat doz kirin.

Mirovê ji Ewropayê de gehîştiya Zelendaya Nû Deryavanê holandî Abel Tasman bû. Dûv wî re 1769/70 de James Cook çû Zelendaya Nû. Paş James Cook de koçer di Ewropayê de çûna wan giravan. Di 1840 de jî Împeratoriya Brîtanî ew bendiya xwe kir. 1907an de jî ew bû koloniya Brîtanyayê.