Wîkîpediya

Xwepêşandanên li dijî kuştina Jîna Emînî 2022

xwepêşandaneke girseyî

Xwepêşandanê li dijî kuştina Jîna Emînî, rêzeke ji xwepêşandan û bertekên sivîl ên berdewam ên li Îranê ye ku di 16ê îlona 2022an de, piştî mirina Jîna Emînî ya ji aliyê polêsên exlaqê ya Îranê ve hatiye îşkencekirin, dest pê kiriye. Jîna Emînî bi hinceta ku xwepêçana wê sererast nîne, ji aliyê "polîsên exlaqê" Îslamî ya Îranê ve hatiye desteserkirin û piştî desteser kirin wê li gorî kesên ku bi Jîna re li navenda polêsan bûne Jîna Emînî jiber derbên lêdanê ku li serê wê dikeve piştî demekê serê wê lê digere. Piştî alîkarî xwestin a Jîna ji peywirdarê navenda polêsên exlaqê, di cih de dikeve. Piştî ku Jîna Emînî dikeve erdê, di 13ê îlona 2022an de wê sewqê Nexweşxaneya Kasra ya li Tehranê û di 19ê îlona 2022an de li Nexweşxaneya Kasrayê jiyana xwe ji dest dide.

Dîmenên ji xwepêşandanên li Îranê.
Dîmenên xwepêşandanên li Tehranê.
Jineke xwepêşander li bajarê Melbourne a Awistriyayê ji ber sedema kuştin Jîna Emînî porê jê dike.

Piştê mirina Jîna Emînî xwepêşandan li bajarên Seqiz, Sine, Dîwandere, Banê, Hemedan, Kirmaşan, Îlam, Ûrmiyê û Bîcar ên Rojhilata Kurdistanê dest pê kirin û piştre li deverên din ên Îranê belav bûn. Xwepêşandan piştî rojekê bi lez belav bûn û bajarên wekî Tehran, Meşhed, Sebzewar, Amol, Babol, Îsfehan, Kerman, Şîraz, Tewrêz, Reşt, Sarî, Kerec, Çalûs, Nûşehr, Tonekabon, Arak, Kiş, Girava û gelek bajarên din tevlî van çalakiyan dibin.[1][2]

Ji 22ê îlona 2022an ve bi kêmî ve 31 xwepêşander hatine kuştin ku ji xwenîşandanên salên 2019-2020an ku zêdetirî 1500 kes hatibûn kuştin, xwepêşandana herî zêde yê ku xwepêşanderan tê de jiyana xwe jidest daye.[3]

Li hember xwepêşandanan, hikûmeta Îranê ne tenê xwepêşanan tepeser dike, rê li ber gihandina platformên mîna Instagram û WhatsAppê girt û gihandina înternetê bisînor kir ku şiyana xwepêşanderan ji bo birêxistinkirinê kêm bike. Dibe ku ev qedexeyên herî tund ên Înternetê li Îranê ye ku ji sala 2019an vir ve, dema ku ew bi tevahî hatibû girtin.[4]

Mijara bingehîn biguhêre

  Gotara bingehîn: Jîna Emînî

Jîna Emînî keçeke Kurdên ji Rojhilata Kurdistanê ya 22 salî bû ku di 13ê îlona sala 2022an de bi hinceta ku xwepêçana wê sererast nîne ji aliyê polêsên exlaqê ve hatibû girtin. Ji ber derbên ku serê wê ketiye ku ji aliyê polîsên exlaqê ve hatiye derb kirin, jiyana xwe ji dest dide. Piştî merasîma cenazeyê wê li gelek deverên Îranê xwepêşandan hatin lidarxistin. Paşê di 18ê îlona sala 2022an de ji Rojhilata Kurdistanê ber bi Tehranê ve greva giştî hate lidarxistin. Partiyên Rojhilata Kurdistanê û çalakvanên sivîl û siyasî yên Rojhilata Kurdistanê roja duşemê wek roja greva giştî ragihandin.[5][6][7]

Xwepêşandan biguhêre

Piştî çend saetên ji mirina Jîna Emînî komêk ji gelê Tehranê li nêzîkê Nexweşxaneya Kasrayê kombûn siloganên wekê "Bimre dîktator" "Polîsên exlaqê kujer in" "Kesên ku xwîşka min kuştiye ezê wê/wî bikujim" "Em bi xwîna te sond dixwin Mehsa Îran azad dibe" "Xamineyî kujer e, desthilatdariya wî betal e" û "Zexta li ser jinan ji Kurdistanê heta Tehranê" anîn ziman. Li ser vê yekê gelek jinan çarşefên xwe rakirin û şewitandin û slogana “Daîşa bêşerm” anîn ziman.[8] Hinek kes bi lêdana qorineyên ji otomobîlên xwe piştgirî dane xwepêşandanan. Gelên Tehranê li derdora Qada Arjentînê ya Tehranê kom bûn û li dijî hikûmeta Îranê û yasayên xwepêçandina bi zordarî, slogan avêtin. Hinek xwepêşander bi tundî ji aliyê polîsan ve hatin girtin.[9][10]

17ê îlonê biguhêre

Piştî veşartina cinazeyê Jîna Emînî gelên li bajarê wê Seqiz û bajarê Sineyê derketine kolanan li dijî kuştina Jîna Emînî nerazîbûna xwe nîşan dan. Xwepêşandanên li vir bi solagana "Jînaya delal tu namirî, navê te dê biba sembol" li kolanan meşiyan. Hêzên hikûmeta Îranê li van her du bajarên Kurd bi awayekî tund êrîşê xwepêşandanan kir.[11][12]

18ê îlonê biguhêre

Gelê Sineyê şeva yekşemê careke din ji bo şermezarkirina mirina Jîna Emînî daketin qadan û solaganên "Bimre dîktator", "Şerm li me, şerm li me/Rêberê me yê heram", "Bimre Xamineyî" anîn ziman. Bi nîşaneya nerazîbûnê komek jin xwepêçanên xwe rakirin. Li gor zanyariyên BBCyê ne piştrast, hêzên ewlehiyê xwepêşanderan gulebaran kirine.[13] Hejmarek ji xwendekarên Zanîngeha Tehranê roja Yekşemê bi pankartên di destên xwe de çalakiyek nerazîbûnê li dar xistin.[14] Hat ragihandin ku li bajarên Tehran û Meşhedê hêzeke zêde ya hêzên ewlehiyê hatibû amadekirin.[15]

19ê îlonê biguhêre

Di 19ê îlonê de li navenda Tehranê servîsa înternetê ya mobîlê hate qutkirin. Li gorî vîdyoyên ku li ser torên civakî hatine parvekirin, xwepêşandan li navenda bajarê Tehranê, bajarê Reştê, navenda bajarê Îsfehanê û herwiha li bakurên Rojhilatê Kurdistanê berdewam in.[16] Li gor rêxistina Hengaw ku çavdêriya mafên mirovan li Îranê dike, 3 xwepêşander li bajarên Rojhilata Kurdistanê ji aliyê hêzên ewlehiyê ve hatine kuştin.[17]

Ciwanê Kurd bi navê Fercad Derwîşî yê 23 salî dema ku li bajarê Welîasr a Ûrmiyeya Rojhilata Kurdistanê di dema xwepêşandanê de bû ji aliyê polêsên Îranê ve hate kuştin. Hat îdiakirin ku di dema xwepêşandanê de ji aliyê polîsên ewlekariyê ve hatiye gulebarankirin û ji ber birînên xwe dema ku diçû nexweşxaneyê jiyana xwe ji dest daye.[18][19]

20ê îlonê biguhêre

Li gorî Dengê Amerîka, vîdyoyên li ser medyaya civakî hatine parvekirin û nehatine piştrastkirin, xwepêşandanên li dijî hikûmetê li herî kêm 16 û li gorî dîmenên li ser medyaya civakî li 31 ​​parêzgehên Îranê nîşan didin, ji wan navendan “Elborz, Fars, Gîlan, Golistan, Hormozgan, Îlam, Îsfehan, Kirman, Kirmaşan, Kurdistan, Mazenderan, Qezwîn, Xorasana Rezewî, Tehran" e.[20] Li gorî Hengaw, du xwenîşanderên mêr (Zekeriya Xial, 16 salî û Fercad Derwîşî, 23 salî li Pîranşar û Ûrmiyê) ji aliyê hêzên ewlehiyê ve li Rojhilata Kurdistanê hatin kuştin û xwenîşandereke jin jî bi heman awayî li Kirmaşanê hatiye kuştin.[21] Dozgerê Kirmaşanê berpirsyariya dewletê red kir û diyar kir ku mirov ji aliyê “hêmanên dij-şoreş” ve tên kuştin. Medyaya dewleta Îranê ragihand ku alîkarekî polîs li bajarê Şîrazê li başûrê welêt ji ber xwepêşanderan hatiye kuştin.[22]

21ê îlonê biguhêre

Jinên li Sariyê ji bo şermezarkirinê xwepêçanên xwe şewitandin.[23] Li gorî Hengaw, kesekî ku tê îdiakirin di 19ê îlonê de ji aliyê hêzên ewlehiyê ve hatibû gulebarankirin, piştî du rojan jiyana xwe ji dest da. Hengaw diyar kir ku bi giştî deh xwepêşander ji aliyê hêzên ewlehiyê ve hatine kuştin; Rêxistina Efûyê ya Navneteweyî diyar kir ku ji van mirinan 8 kes piştrast kirine. Rêxistina Efûyê ya Navnetewî herwiha "bikaranîna neqanûnî ya fîşekên çûkan û cebilxaneyên din" li dijî xwepêşanderan şermezar kir. WhatsApp û Instagram, yekane sepanên medyaya civakî û peyamberdanê yên serekî ku li Îranê destûr hatine dayîn, hatin qedexe kirin; ji xeynî vê yekê, bi taybetî li ser torên mobîl, înternet bi awayekî berfireh berfireh hate qutkirin. Besîcên Îranê ku milîsên dewletê ye, li Tehranê mîtîngên li dijî hikûmetê li dar xistin. Li welatên din jî li welatên wekî Kanada, Îtalya, Swêd, Tirkiye û Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê (DYA) xwepêşandanên piştevaniyê bi xwepêşanderan re hatin lidarxistin.[24]

Li gorî nûçeya Îran Internationalê, li bajarê Seqizê di navbera artêşa Îranê û Pasdaran de pevçunek demkurt rû daye.[25]

22ê îlonê biguhêre

Xwepêşanderan li Tehran û bajarên din navendên polîsan û otomobîlên polîsên rejimê şewitandin.[26] Xwepêşandan li hemberî qutbûna berfireh a înternetê dîsa jî li seranserê Îranê berdewam kirin.[27] Li herêmên cuda yên bakur û başûrê paytexta Tehranê gel bi sloganên curbicûr çalakiyên xwe berdewam kirin.[28][29] Çapemeniya dewleta Îranê diyar kiriye ku heta niha herî kêm 17 kes hatine kuştin, di heman demê de li gorî daxuyaniya Rêxistina Mafên Mirovan a Îranê ku navenda wê li Osloyê ye, herî kêm 31 sivîl hatine kuştin.[30]

23ê îlonê biguhêre

Xwepêşandanên li Tehranê berdewam kirin, li Îsfehanê şerên dijwar di saetên êvarê de qewimîn. Her wiha li gelek bajarên din ên weke Tehran, Meşhed, Babolê jî xwepêşandanên gelan berdewam dike.[31] Zanîngeh hatin girtin û veguherî moda hînkirina onlineê.[32] Hate ragihandin ku li bajarê Oşnaviyê piştî çend rojan xwepêşandan û pevçûnên pir girane, xwepêşanderan bajar kontrol kirin, lê hikûmeta Îranê vê yekê nepejirand.[33]

Di heman rojê de, bi hezaran kes li gelek bajarên Îranê beşdarî xwenîşandanên alîgirên hikûmetê ji bo şermezarkirina serhildanan û piştgirîkirina xwepêçana jinan bûn.[34][35] Li gorî weşana zindî ya televîzyona dewletê, xwepêşanderan alîgirên rejîmê bi sloganên "Bimre Amerîka" û "Bimre Îsraêl" derketine kolanan.[36]

Wezareta Derve ya Dewletên Yekbûyî lîsansa giştî derxist ku destûrê dide pargîdaniyan bigihîjin bazara înternetê ya Îranê.[37] Di bersivê de, karsazê amerîkî Elon Musk daxuyaniya da ku ew ê bi fîrmaya xwe ya înternetê ya satelaytê Starlink çalak bike ku xizmeta înternetê pêşkêşî Îranê bike.[38]

24ê îlonê biguhêre

Xwepêşandanên dijwar ên li bajarê Oşnaviyeyê ku bi nakok e, dewam dikin. Li Şîraz û Tehranê jî li ber Zanîngeha Tehranê xwepêşandan berdewam kirin.[39] Îraniyên li derveyî welat li bajarên cuda yên cîhanê wekê Hewlêr, Berlîn, Stuttgart û Melbournê ji bo piştgiriya gelê Îranê li kolanan meşiyan.

Li navenda parêzgeha Gîlanê polîs û pasdarên şoreşa Îranê 739 kes girtin ku ji wan herî kêm 60 kes jin in.[40] Li parêzgeha Xuzistanê 88 çek hatin dîtin û desteserkirin. Pasdaran gelek kes li Kermanê girtin.[41][42][43]

New York Times ragihand ku hêzên ewlehiyê li gelek bajaran "gule li girseyê dibarînin" û ragihand "Vîdyoyên ku li ser înternetê hatine weşandin û asta bersivên rayedaran zehmet e ku serbixwe were verast kirin lê vîdyo û wêneyên ku ji hêla şahidan ve hatine şandin têne zanîn lê vîdyo û wêneyên ku ji hêla şahidên ku ji The New York Times re hatine şandin, bi berfirehî li gorî wêneyên ku bi berfirehî li serhêl hatine şandin, ne." Komîteya Parastina Rojnamevanan ragihand ku herî kêm yanzdeh rojnamevan hatine girtin ku di nav wan de Nîlofer Hemedî heye ku yekemcar nûçeya Jîna Emînî weşandinye.[44]

25ê îlonê biguhêre

Tevî qutbûna berfireh a tora înternetê li Îranê, li gelek deverên paytexta Tehranê (Narmak, Ekbatan, Valiasr, Aryaşehr), Kerec (Mehrşehr û Gohardeşt), Sine, Qaen, Keşmer û Babolê xwepêşandan berdewam bûn. Li bajarên cuda yên cîhanê yên wekê London, Bruksel û New Yorkê xwepêşandanên li dijî hikûmeta Îranê berdewam bûn.[45][46][47][48] Bi kombûna alîgirên hikûmeta Îranê li Meydana Înqilaba Tehranê û gefa rûbirûbûna tund li dijî xwepêşanderan, bi şev li navçeyên cuda yên Tehranê, Buşehr, Sine, Qezwîn, Yezd, Ûrmiye, Şîraz û Meşhedê gel daketin qadan. Polîsan careke din hewl dan ku xwepêşandanan rawestînin. Îraniyên ku li Kanada, Fransa, Înglistan, Norwêc û Awistiryayê dijîn, ji bo piştgiriya hemwelatiyên xwe yên li Îranê, meş lidarxistin.[49][50][51]

26ê îlonê biguhêre

Xwepêşandanên 26ê îlonê li bajarên curbicur ên wekî Tehran, Tebrîz, Yezd, Ghorveh, Sine, Borazcan û Kerecê berdewam kirin. Di vê rojê de gelên Îranê ji li welatên cuda yên wekî Kanada, Spanya û Fransayê ji bo xwepêşandarên li Îranê derketin kolanan. Xwendekarên doktoraya diranan a Zanîngeha Tebrîzê li hev civiyan û bi dirûşmeyan girtina xwendekaran ji aliyê polîsên hikûmeta Îranê ve şermezar kirin.[52]

27ê îlonê biguhêre

Pevçûn ên di navbera polês û hêzên ewlehiyê de ji aliyek din ve jî pêvçûn ên xwepêşanderan li hejmareke berçav a bajaran berdewam dikin. Ravîna Şemdasanî, berdevka Komisyona Bilind a Mafên Mirovan a Neteweyên Yekbûyî, ji rêbertiya mezhebî ya Îranê xwest ku "bi tevahî rêzê li mafên azadiya raman, derbirrîn, kombûna aştiyane û rêxistinbûnê bigire". Shamdasanî her wiha anî ziman, rapor diyar dikin ku "Herwiha bi sedan kes hatine girtin, di nav wan de parêzvanên mafên mirovan, parêzer, çalakvanên civaka sivîl û herî kêm 18 rojnamevan", û "Bi hezaran beşdarî xwepêşandanên dijî hikûmetê li seranserê welat di 11 rojên borî de bûne. Hêzên ewlekariyê car caran bi guleyên rastî êrîşê xwepêşandanan kirine."[53]

28ê îlonê biguhêre

Polîsên Îranê li meydanên sereke yên Tehranê hatin bicihkirin û li hember kesên ku sloganên "mirin ji dîktator re" diqîrin, bisekine.[54] Li bajarê Berlîn a Almanyayê li Brandenburger Torê bi beşdariya derdora 1800 kesî, siyasetmedara CSU Dorothee Bär û lîstikvana îranî-alman Pegah Ferydonî jî di nav de çalakiyeke jibo piştgiriya xwepêşandanên li Îranê hate lidarxistin.[55]

Di 28ê îlon, 2022an ji aliyê dronên Îranê ve êrîşek bombaranî Başûrê Kurdistanê li dijî hinek navendên siyasî û li dijî sivîlan pêka hat.[56] Êrîş li navçeyên Koye û Pirde ya bi ser bajarên Hewlêrê û Kerkûkê çêbûn. Di encama êrişê de hatiye diyarkirin ku di navde jineke ducanî bi giştî 13 kes jiyana xwe jidest daye.[56] Dergûşa jina ducanî piştî mirina dayika xwe rojek jiyan kir û di 29 îlonê de jiyana xwe jidest dide.[57]

29ê îlonê biguhêre

Xwepêşandanên li gelek bajarên Îranê berdewam kirin. Li başûrê rojhilatê bajarê Zahedanê, di "dibe ku bûyera herî tund a xwepêşandanan" de, polîsên Îranê di dema limêja înê de gule li welatiyan reşandin.

30yê îlonê biguhêre

Li başûrê rojhilatê bajarê Zahedanê, di "dibe ku bûyera herî tund a xwepêşandanan" de, polîsên Îranê di dema nimêja înê de gule li sivîlan reşandin.[58] Li Zahedanê piştî xwenîşandanên ku ji ber nûçeyên der barê şefê polîsê ku destdirêjî li keçeke 15 salî ya li Çahbeharê kiribû de, zêdeyî 40 kes hatin kuştin û gelek jî kes birîndar bûn.[59] Çend roj berê, di 27ê Îlonê de, meleyê înê yê Rask, Molavî Abdul Gaffar Neqşîbendî, nasnameya serokê polîsê eşkere kir. Neqşbendî got ku wî bi ciwanê re û her weha bi malbata wê re jî axivî ye. Wî her wiha got: "Ez dizanim erkê min e, hem di bawerî û hem jî bi wijdan de ku ez vê bêdengiya kujer bişkînim ku ev êrîşkar ji ber kiryarên xwe yên rûreş were cezakirin."[60]

1ê cotmehê biguhêre

Li seranserê cîhanê ji bo piştgirîkirina serhildana Îranê xwepêşandan hatin lidarxistin.[61] Di bin slogana "jin, jiyan, azadî" li gelek bajarên mezin ku di nav de Auckland, London, Melbourne, New York, Los Angeles, Parîs, Ottawa, St. Stockholm, Sîdney û Zûrîh heye. Li gorî Polîsê Herêmî ya Yorkê, zêdetirî 50 kes kes beşdarî xwenîşandana piştevaniyê ya li Richmond Hill ku li nêzîkî Torontoyê ye bûne.[62][63][64]

2ê cotmehê biguhêre

Li gorî agahiyan polîsan li kampusa Zanîngeha Şerîf a li Îranê gule li xwendekaran reşandin û xwepêşandan berdewam kirin. Wezîrê Zanist, Lêkolîn û Teknolojiyê yê Îranê Mihemed Elî Zolfîgol bi awayekî serkeftî destwerdana xwendekaran kir û hinek xwendekar derxistin derve lê yên din ji aliyê hêzên Îranê ve hatin astengkirin û binçavkirin.[65][66]

Alîgirên xwepêşandanên li Îranê di 2ê cotmehê de li bajarên cîhanê xwepêşandanên xwe berdewam kirin.[67]

Sloganên xwepêşanderan biguhêre

Xwenîşanderan di van xwepêşandanan de gelek silogan û pankartên curbicur bi kar anîne ku rasterast hikûmeta Komara Îslamî ya Îranê û rêberê Îranê Xamineyî rexne dikin. [68]Xwepêşanderan nerazîbûneke tund nîşanî kiryarên binpêkirina mafên mirovan bi taybetî ji aliyê ku Polêsên Exlaqê ya Îranê ve nîşan dan. Solagana Jin, jiyan, azadî" (bi farisî: زن، زندگی، آزادی، آزادی, bi latînî: Zan, Zendegī, Āzādī, bi kurdî: Jin, Jiyan, Azadî, slogana bû slogana sereka ya xwepêşandanê.[69]

Mijarên têkildar biguhêre

Çavkanî biguhêre

  1. ^ "EU concern over woman who died after being stopped by morality police". euronews (bi îngilîzî). 20 îlon 2022. Roja gihiştinê 23 îlon 2022.
  2. ^ Reuters (20 îlon 2022). "Protests flare across Iran in violent unrest over woman's death". Reuters (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 23 îlon 2022. {{cite news}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)
  3. ^ "اعتراضات در ایران؛ افزایش آمار کشته‌شدگان به بیش از ۳۰ نفر همزمان با اختلال در اینترنت". iranhr.net (bi farisî). Roja gihiştinê 23 îlon 2022.
  4. ^ "Iran restricts access to WhatsApp and Instagram in response to Mahsa Amini protests". Engadget (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 23 îlon 2022.
  5. ^ "Protests Spread From Hijab Victim's Hometown To Other Cities In Iran". Iran International (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 23 îlon 2022.
  6. ^ "Hengaw report No. 2 regarding Saqqez and Sanandaj protests". Hengaw. Roja gihiştinê 23 îlon 2022.
  7. ^ "Mahsa Amini: Protests Spread from Saqqez to Sanandaj". iranwire.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 23 îlon 2022.
  8. ^ "Iran: Anti-government protests likely in cities nationwide through at least late September". Iran: Anti-government protests likely in cities nationwide through at least late September | Crisis24 (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  9. ^ "Protests in Iran at death of Kurdish woman after arrest by morality police". the Guardian (bi îngilîzî). 17 îlon 2022. Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  10. ^ "Mahsa Amini: Acting UN human rights chief urges impartial probe into death in Iran". OHCHR (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  11. ^ "Minnesota vigils mourn Mahsa Amini, whose death sparked protests in Iran". MPR News (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  12. ^ "پیام نوشته شده روی سنگ بالای مزار مهسا امینی: تو نمی‌میری، نام تو یک نماد می‌شود". ایران اینترنشنال (bi farisî). Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  13. ^ "مهسا امینی؛ شب دوم اعتراضات در سنندج و تماس رئیسی با خانواده امینی". BBC News فارسی (bi farisî). Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  14. ^ "تظاهرات در سنندج، مهاباد و کرج در اعتراض به مرگ مهسا امینی؛ ادامه واکنش‌های گسترده". رادیو فردا (bi farisî). Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  15. ^ "ادامه اعتراضات به کشته شدن مهسا امینی و اعلام عزای عمومی در روزهای یک‌شنبه و دوشنبه". ایران اینترنشنال (bi farisî). Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  16. ^ Press, The Associated (19 îlon 2022). "Iranians protested in Tehran over a woman's death in police custody". NPR (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  17. ^ "Iran unrest: Women burn headscarves at anti-hijab protests". BBC News (bi îngilîziya brîtanî). 21 îlon 2022. Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  18. ^ KHRN (21 îlon 2022). "Anti-riot forces kill woman protestor in Kermanshah | Kurdistan Human Rights Network". KHRN (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  19. ^ "Death of protesters in September; Farjad Darvishi was killed by security forces". Kurdpa. Roja gihiştinê 24 îlon 2022.
  20. ^ "Iran Protests Against Woman's Death in Hijab Case Spread to 16 Provinces". VOA (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  21. ^ "hengaw.net/fa/news/".
  22. ^ "Iran unrest: Women burn headscarves at anti-hijab protests". BBC News (bi îngilîziya brîtanî). 21 îlon 2022. Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  23. ^ "Iran unrest: Women burn headscarves at anti-hijab protests". BBC News (bi îngilîziya brîtanî). 21 îlon 2022. Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  24. ^ "Internet restricted in Iran as protests spread". ABC News (bi Australian English). 22 îlon 2022. Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  25. ^ "Iranian Football Star Calls On Army To Side With People In Protests". Iran International (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  26. ^ Hafezi, Parisa (22 îlon 2022). "Iran's Raisi warns against 'acts of chaos' over Mahsa Amini's death". Reuters (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  27. ^ "Iran blocks capital's internet access as Amini protests grow". the Guardian (bi îngilîzî). 22 îlon 2022. Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  28. ^ Reuters (22 îlon 2022). "Mobile internet disrupted in Iran during protests - Netblocks". Reuters (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022. {{cite news}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)
  29. ^ CNN, Jessie Yeung, Jomana Karadsheh, Ramin Mostaghim and Sahar Akbarzai. "Mahsa Amini's father says Iran authorities lied about her death, as protests rage". CNN. Roja gihiştinê 25 îlon 2022. {{cite web}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)CS1 maint: multiple names: lîsteya nivîskaran (lînk)
  30. ^ "Death toll rises amid unrest over woman's death in police custody". euronews (bi îngilîzî). 22 îlon 2022. Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  31. ^ افغانستان ،... روز های سقوط : سفر نامه و یاداشت هایی از آخرین روزهای حضور ایران در افغانستان. University of Arizona Libraries. 2014.
  32. ^ "مجازی شدن بعضی دانشگاه‌های ایران؛ تحریم کلاس‌های مجازی از سوی برخی دانشجویان دانشگاه تهران". ایران اینترنشنال (bi farisî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  33. ^ "Iranian government denies losing control in face of anti-veil protests". Atalayar (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  34. ^ "Pro-government rallies held in Iran amid mass protests". AP NEWS (bi îngilîzî). 23 îlon 2022. Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  35. ^ "Pro-government marchers call for executions, as protests continue in Iran". Arab News (bi îngilîzî). 23 îlon 2022. Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  36. ^ "Iran marchers call for execution of anti-government protesters". the Guardian (bi îngilîzî). 23 îlon 2022. Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  37. ^ "آمریکا مجوز کلی توسعه دست‌رسی به خدمات و حمایت از آزادی اینترنت را برای ایرانیان صادر کرد". ایران اینترنشنال (bi farisî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  38. ^ "twitter.com/elonmusk/status/1". Twitter (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  39. ^ "تداوم اعتراضات سراسری مردم ایران؛ حضور معترضان در خیابان با شعارهایی علیه حکومت". ایران اینترنشنال (bi farisî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  40. ^ "تداوم اعتراضات سراسری مردم ایران؛ حضور معترضان در خیابان با شعارهایی علیه حکومت". ایران اینترنشنال (bi farisî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  41. ^ "مرگ مهسا امینی؛ اعتراضات یکشنبه شب در شهرهای مختلف ایران، ادامه حمایت جهانی". رادیو فردا (bi farisî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  42. ^ Reuters (24 îlon 2022). "Kurdish protesters rally in Erbil over Mahsa Amini's death". Reuters (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022. {{cite news}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)
  43. ^ "Protests Erupt Around The World Following Death Of Mahsa Amini While In Custody In Iran". RadioFreeEurope/RadioLiberty (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  44. ^ "Iran protests surge to dozens of cities | The Spokesman-Review". www.spokesman.com. Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  45. ^ CNN, Artemis Moshtaghian, Jomana Karadsheh, Caitlin Hu, Kathleen Magramo, Sahar Akbarzai and Richard Roth. "Young Iranians are rising up against decades of repression -- arguably bolder than ever". CNN. Roja gihiştinê 25 îlon 2022. {{cite web}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)CS1 maint: multiple names: lîsteya nivîskaran (lînk)
  46. ^ "Protests spread in Iran as President Raisi vows to crack down". the Guardian (bi îngilîzî). 24 îlon 2022. Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  47. ^ "Iran protests: Raisi to 'deal decisively' with widespread unrest". BBC News (bi îngilîziya brîtanî). 24 îlon 2022. Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  48. ^ Fassihi, Farnaz (24 îlon 2022). "Iran Protests Surge to Dozens of Cities". The New York Times (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 25 îlon 2022.
  49. ^ Reuters (25 îlon 2022). "Iran protests Western stance on mass protests over woman's death". Reuters (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 26 îlon 2022. {{cite news}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)
  50. ^ "Iran pledges 'decisive action' as Mahsa Amini protests continue". www.aljazeera.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 26 îlon 2022.
  51. ^ agencies, Staff and (26 îlon 2022). "Death toll grows in Iran as Mahsa Amini protests continue for 10th night". the Guardian (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 26 îlon 2022.
  52. ^ "Iran Protests Flare for 10th Night as Tensions With West Grow". VOA (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 27 îlon 2022.
  53. ^ Hafezi, Parisa (27 îlon 2022). "Iran security forces clash with protesters over Amini's death". Reuters (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 27 îlon 2022.
  54. ^ Hafezi, Parisa (28 îlon 2022). "Iran president says Amini's death is 'tragic incident', but 'chaos' unacceptable". Reuters (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 29 îlon 2022.
  55. ^ "Nach dem Tod von Mahsa Amini: Berlin zeigt Solidarität mit den Menschen im Iran". bild.de (bi almanî). Roja gihiştinê 29 îlon 2022.
  56. ^ a b "Rudaw.net". www.rudaw.net. Roja gihiştinê 29 îlon 2022.
  57. ^ "Rudaw.net". www.rudaw.net. Roja gihiştinê 29 îlon 2022.
  58. ^ "'Women, life, liberty': Iranian civil rights protests spread worldwide". the Guardian (bi îngilîzî). 1 çiriya pêşîn 2022. Roja gihiştinê 4 çiriya pêşîn 2022.
  59. ^ "Black Friday in Zahedan: Dozens of Dead, Hundreds of Injured". iranwire.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 4 çiriya pêşîn 2022.
  60. ^ "Friday Imam Confirms Rape of a 15-Year-Old Girl by Police Chief". iranwire.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 4 çiriya pêşîn 2022.
  61. ^ "'Women, life, liberty': Iranian civil rights protests spread worldwide". the Guardian (bi îngilîzî). 1 çiriya pêşîn 2022. Roja gihiştinê 9 çiriya pêşîn 2022.
  62. ^ "'Women, life, liberty': Iranian civil rights protests spread worldwide". the Guardian (bi îngilîzî). 1 çiriya pêşîn 2022. Roja gihiştinê 9 çiriya pêşîn 2022.
  63. ^ "Over 50,000 gather near Toronto in freedom rally for Iran". thestar.com (bi îngilîzî). 1 çiriya pêşîn 2022. Roja gihiştinê 9 çiriya pêşîn 2022.
  64. ^ Faucon, Benoit (2 çiriya pêşîn 2022). "Iran Protesters Circumvent Internet Disruptions". Wall Street Journal (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 9 çiriya pêşîn 2022.
  65. ^ "'Death to the dictator!' Protests spread at universities across Iran". The Jerusalem Post | JPost.com (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê 9 çiriya pêşîn 2022.
  66. ^ Hafezi, Parisa (2 çiriya pêşîn 2022). "Iran riot police clash with students protesting young woman's death". Reuters (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 9 çiriya pêşîn 2022.
  67. ^ "Thousands Around Globe March in Support of Iran Protests". VOA (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 9 çiriya pêşîn 2022.
  68. ^ "پیوستن دانشجویان ایران به اعتراضات مردمی علیه قتل مهسا امینی". العربیه فارسی (bi farisî). 20 îlon 2022. Roja gihiştinê 28 îlon 2022.
  69. ^ "خشم عمومی از جان‌باختن مهسا امینی؛ معترضان شعار «زن، زندگی، آزادی» سر دادند". رادیو فردا (bi farisî). Roja gihiştinê 28 îlon 2022.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Xwepêşandanên_li_dijî_kuştina_Jîna_Emînî_2022&oldid=1663218" hatiye standin.