Pergal

Pergal (we êngilîsî: system) deseyig le terekerkeyl (fêlûinfî'alel) ya bewendeli serwexwese ke gişkîg hewparçe durus ken.

Watey yê "gişki hewparçe" her wehayş tiwanîd erra nîşan danini ye dese le rabiteyl we kar büeyd.

Zemîney lêkûlîni zanistane le barey pergal we ey beşele teqsîm bûd: têorî pergal, fermannasî, pergaleli cûla, û pergaleli amête. Fîştiri pergaleyl ey taywetmendîyele dîrîn:

Pergalel binar dîrin, û ey binare we lay beşegan û çûnayetî terkîbyan te'rîf büe.

Pergalel akar (reftar) dîrin, ke ey akare serûkar dîrîd we nawdadegan (wûrûdîgan), derdadegan (xurucîgan), û şîwey perdaxt kirdini nawdadegan.

Pergalel taywetmendîg ewtir dîrin ke birîtî ye le rabite û êtesal le naw beşegani curwacuryan: naw-êtêsali.

Wişey pergal mumkin e we desey rêsa û qanûnegan yê hukûmetîş, ke akari ew hukûmet te'rîf ken, biwetgîd.

Maneyli Pergal

Muhît û merzegan: têorî pergal dunyay îme cûri pergalîg diwînîd. Îme tiwanîmin yê pergal we şinasîni merzeganî wîna (tesewur) bikeymin. Ey yanî îme baye helwijarîmin (intixab bikeymin) ke kam bewendel le naw pergalege bûn û kam le deri pergal. Duma ey kare îme tiwanîm modêl erra pergalege pîşnîyar bikeymin û wey rewişe akareganî pîşwînî bikeymin.

Pergaleli sirûştî û deskirdi ayim: le dunya her du curi ey pergalele vucud dîrin.

Pergali wala: yê pergali walla me'mulen wegerd henîg bewendel le muhît ewana tereker (fe'lûinfi'al) keyd.

Perdaxt kirdin û perdaxti teregûrandin: yê pergal tiwanîd curi yê perdaxtgeri teregûrandinîş kar bikeyd.

Jîrpergalel: yê jîrpergal birîtî ye le çend onsor ke we xweyan pergalîg durus ken, û le watey bantir beşîgin le pergalîg gewretir.

Cureli Pergal

Pergal cureli curwacur dîrîd: pergali zînig, pergali kakeşanî, pergali awûrî, pergali xweretawî, pergali ferhengi, û ewantir.