Komara Xweser a Krîmê
Komara Xweser a Krîmê (bi ûkraynî: Avtonomna Respublika Krym, bi teteriya Krîmê: Qırım Muhtar Cumhuriyeti, wek de jure, komara xweserî ya Ûkraynayê ye, ku piraniya xwe ji pêvekirina Krîmê ya ji aliyê Rûsyayê di sala 2014an de dihewîne.
Komara Xweser a Kirimê
| |
|---|---|
 Ala  Nîşan | |
| Dirûşm: | |
| Sirûd: "Нивы и горы твои волшебны, Родина" (rûsî) Nivy i gory tvoi volshebny, Rodina (transliteration) Dev û çiyayên te efsûnî ne, Dêwelat | |
 Cihê Komara Xweser a Krîmê (sor) | |
 Cihê Komara Xweser a Krîmê (sor) | |
| Paytext | Sîmferopol |
| Bajarê mezin | Sîmferopol |
| Zimanê fermî | Ûkraynî, Rûsî, Teteriya Krîmê |
| Denonîm |
|
| Xweserî | 12 sibat 1991 |
| Destûra Bingehîn | 21 çiriya pêşîn 1998 |
| Windakirina kontrolê | 20'ê Sibatê 2014[1] |
| Pêvekirin | 18'ê adarê 2014[2] |
| Îdarî | |
| • Cure | Komara Xweser |
| • Nûnerê Serokatiyê | Anton Korynevych |
| Qada rûerdê | |
| • Giştî | 26.100 km2 (10.038 sq mi) |
| Nifûs | |
| • Texmînî (2001) | 2.033.700 |
| • Berbelavî | 77,9/km2 (202,6/sq mi) |
| Koda ISO 3166 | UA-43 |
| Rewş | Hikûmeta sirgûnê |
 | |
biguhêre | |
Di sibata 2014an de, piştî Şoreşa Ûkraynayê ya sala 2014an serokê Ûkraynayê Viktor Yanukovych ji desthilatê derxist, cudaxwazên alîgirê Rûsyayê û leşkerên rûsî li ser xakê kontrol kirin. Referandûma nakok li seranserê Krîmê li gorî Makezagona Ûkraynayê û Krîmê nedestûrî ye, li ser mijara beşek ji Rûsyayê hate kirin û encamên fermî ji hêla piraniya Krîmiyên deng dane piştgirî kirin, diyar kirin. Rûsyayê di 18ê Adara 2014an de bi awayekî fermî Krîmê tevlî kir û Komara Krîmê û bajarê federal Sêwastopolê wekî 84 û 85emîn herêmên federal ên Rûsyayê bi nav kir. Dema ku Rûsya û 17 welatên din ên endamên Neteweyên Yekbûyî Krîmê wekî beşek ji Federasyona Rûsyayê nas dikin, Ukraynayê bi piştgirîya piraniya hukûmetên biyanî û bi biryara 68/262 ya Civata Giştî ya Neteweyên Yekbûyî îdîaya Krîmê wekî parçeyek bingehîn a xaka xwe domandin.
Paşbingeh biguhêre
Ji sala 1954an vir de, herêma Krîmê ji aliyê Ûkraynaya Sovyetî wek îdarî ve beşek e. Demek kin berî belavbûna Yekîtiya Sovyetê, Krîmê ji aliyê Sovyeta Bilind a Ûkraynaya Sovyetî ve piştî referandumek ji hêla dewletê ve di 20ê Berfanbarê 1991an de hate kirin û statuya Komara Xweser wergirt. Welat bûye sedema aloziyên di navbera Rûsya û Ûkraynayê, ji ber ku Fîloya Deryaya Reş li ser nîvgiravê bû.
Hikûmet û rêveberî biguhêre
Desthilata îcrayê li Komara Xweser a Krîmê ji aliyê Encûmena Wezîrên Krîmê, bi serokatiya Pêşewar tayînkirin û ji wezîfeya Konseya Bilind a Krîmê bi razîbûna Serokê Ûkraynayê hat girtin. Her çend ne saziyek fermî be jî Meclîsa Teterên Krîmê dikare gazincên xwe bigihîne Navenda Hikûmeta Ûkraynayê, Hikûmeta Krîmê û saziyên navneteweyî.[3]
Komara Xweser a Krîmê xwediyê 25 herêmên îdarî ye: 14 rayon (herêm) û 11 mis'kradas û mistos (şaredariya bajar), bi fermî wekî herêmên ji aliyê meclîsên bajaran ve têne birêvebirin.[4]
Rayon
|
Şaredariyên bajar
|
|
Navendên sereke yên pêşveçûna bajarî:
Mijarên têkildar biguhêre
- Komara Krîmê (ji sala 2014an ve)
Çavkanî biguhêre
- ^ Di 2015'an de Parlamena Ûkraynayê bi fermî wek di roja 20'ê sibatê 2014'an de "destpêka dagirkirina demkî ya Kirimê û Sêwastopolê ji aliyê Rûsyayê ve.
- ^ Toal, Gerald; O’Loughlin, John; M. Bakke, Kristin (18 adar 2020). "Six years and $20 billion in Russian investment later, Crimeans are happy with Russian annexation Point". The Washington Post. Roja gihiştinê 28 kanûna paşîn 2021.
- ^ Ziad, Waleed; Laryssa Chomiak (20 sibat 2007). "A lesson in stifling violent extremism". CS Monitor. Roja gihiştinê 26 adar 2007.
- ^ Автономна Республіка Крим [Autonomous Republic of Crimea]. Verkhovna Rada of Ukraine (bi ukraynî). Ji orîjînalê di 1 çiriya pêşîn 2007 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 23 sibat 2007.