Daxuyaniya Mafên Mirovan û Welatiyan

Daxuyaniya Mafên Mirovan û Welatiyan (bi fransî: La Déclaration des droits de l'Homme et du citoyen) yek ji wan metnên bingehîn bû ku bingeha şoreşa Fransayê pêk anî, di 26ê tebaxa 1789an de hate weşandin ji ber sedemên demokrasiyê û azadî.

Piştî şoreşa Fransayê ya 1789, Danezana Fransî ya Mafên Mirov û Hemwelatî ji bo parastina mafên mirovan hate weşandin. Danezana Fransa ya Mafên Mirov û Hemwelatî ya 1789an, ku di Civata Neteweyî ya Fransî de di 26ê tebaxa 1789an de hate pejirandin, wekî pêşgotinek ji Destûra Bingehîn a Fransî re ku di 1791an de hatî qebûl kirin, hate zêdekirin.

Nivîsk; ku mirov azad çêdibe û divê ew bi wekhevî bijîn, mafê mirovan heye ku li dijî zordariyê li ber xwe bidin, ku esasê her serwerî li ser bingehê netewe ye, ku serweriya mutleq nikare ji hêla kesek an komek ve were girtin, ku yên ku dewlet ji ber baweriyên olî û civakî yên tu kesî bi giranî ji miletê berpirsiyar e.Ev îspat kir ku ew nayê mehkûm kirin.

Bend

Bend 1 Mirov ji hêla mafan ve ji dayik dibin û dijîn û wekhev in. Cûdahiyên civakî tenê dikarin li gorî başiya hevpar bin.

Bend 2 Armanca her yekîtiya siyasî; ji bo parastina mafên mirovan ên xwezayî û destdirêjker. Eva; ew mafê azadî, mal, ewlehî, û mafê berxwedana li dijî zextan e.

Bend 3 Bingeha serweriyê esas di nav netewe de ye. Tu rêxistin, kes nikare hêzek ku eşkere ne neteweyî ye bikar bîne.

Bend 4 Azadî ew e ku bêyî ku ziyanê bigihîne yên din tiştê ku ew dixwazin bikin: Her kes bi karanîna mafên xweyên xwezayî jî di nav wan sînoran de ye ku endamên din ên civakê ji heman mafan sûd digirin. Van sînoran tenê bi qanûnê dikare were diyar kirin.

Bend 5 Qanûn tenê kiryarên ku ji civakê re zirar in qedexe dike. Tiştek ku ji hêla qanûnê ve neyê qedexekirin nayê asteng kirin, û kes nikare neçar bimîne ku tiştek ku ji hêla qanûnê ve nayê vegotin bike.

Bend 6 Qanûn îradeya giştî îfade dike. Mafê hemî hemwelatiyan heye ku, kesane an bi rêya nûnerên xwe, beşdarî çêkirina qanûnan bibin. Divê qanûn ji bo her kesî yek be, ji ber ku ew diparêze an ceza dike. Ji ber ku hemî hemwelatî li ber qanûnê wekhev in, ew li gorî qabîliyetên xwe û bêyî cûdahî ji hêla taybetmendî û behreyên xwe ve, li hemî rêz, meqam û meqaman wekhev têne peywirdarkirin.

Bend 7 Di şert û mercên ku bi zagonê hatine diyar kirin de û ji xeynî forma ku bi zagonê hatî destnîşankirin de çu kes nayê tawanbar kirin, girtin û binçav kirin. Kesên ku rêziknameyên keyfî dixwazin, fermanên keyfî didin, didin sepandin an dihêlin bêne sepandin divê werin cezakirin. Lêbelê, her hemwelatiyek ku ji bo guhdarîkirinê tê vexwendin an ji hêla qanûnê ve tê girtin, divê guh bide qanûnê. Binpêkirina qanûnê wî sûcdar dike.

Bend 8 Zagon divê tenê cezayên bi zor û zelal hewce be diyar bikin, û çu kes çu qanûnek din nayê cezakirin ji bilî yên ku berî ku tawan pêk were bi rêk û pêk hatine sepandin.

Bend 9 Madem ku her kes bêsûc tê hesibandin heya ku sûcê wî were ispatkirin; Dema ku girtina wî neçar be, ango, dema ku ew tawanbar bê dîtin, tundiya ku ew ê bibîne divê ji hêla qanûnê ve bi giranî were cezakirin.

Bend 10 Tu kes nikare ji baweriyên xwe berpirsiyar be heya ku derbirîna wî zirarê nede rêzika ku ji hêla qanûnê ve hatî saz kirin.

Bend 11 Ragihandina azad ya bîr û baweriyan yek ji mafên mirovan ên herî hêja ye. Her welatiyek dikare bi azadî van daxuyaniyan biaxive, binivîse û biweşîne, bi şertê ku ew / wê di bûyerên ku bi zagonê hatine destnîşankirin berpirsiyar e ji binpêkirina van azadiyan re.

Bend 12 Dabînkirina mafên mirov û hemwelatiyê hêzek fermî hewce dike. Ev hêz ji bo berjewendiya her kesî hatiye afirandin. Ew ji bo berjewendîyên taybetî yên ku bi vê hêzê hatine spartin nehatîye afirandin.

Bend 13 Bacek gelemperî hewce ye ku ji bo domandina vê hêza gelemperî û karûbarên rêveberiyê piştrast bike. Divê ev bac li gorî derfetên hemî welatiyan wekhev were dabeş kirin.

Bend 14 Mafê hemî hemwelatiyan heye ku hewcedariya bacê bi xwe an bi riya nûnerên xwe diyar bikin, bi serbestî wê qebûl bikin, çavdêriya karanîna van bacan bikin, û mîqdar, bingeh, awayê berhevkirinê û dema bacê diyar bikin.

Bend 15 Civat maf heye ku hemî karbidestên giştî bi peywirên xwe bipirse.

Bend 16 Civatek ku tê de maf neyên garantîkirin û cihêbûna hêzan neyê diyar kirin destûrek wê tune.

Bend 17 Ji ber ku mal û milkê mafek nayê destdirêjkirin û îlahî ye, heya ku pêdiviya giştî ya ku bi zagonê hatî diyar kirin eşkere nebe û tezmînatek rewa neyê dayîn kes ji vî mafî nayê mehrûm kirin.