Çiyayê Perestgehê

Şablon:Qutiya agahiya çiya

Çiyayê Perestgehê (bi îbranî: הַר הַבַּיִת‎, Har HaBáyit, "Çiyayê malê [ya Xwedê, di Perestgehê de]"), Ji aliyê Misilmanan re wek Harem-î Şerîf tê zanîn (bi erebî: الحرم الشريف‎, al-Ḥaram al-Šarīf, "Perestgeha esîl", an الحرم القدسي الشريف, al-Ḥaram al-Qudsī al-Šarīf, "Perestgeha eslî ya Orşelîmê"), çiyayê li ser Orşelîma kevn e, ku li cîhanê yek ji navnîşên dînî yên girîng e. Ew bi hezar salan ji aliyê kesên Cihû, Xiristiyan û Misilmanan ve hate pîroz kirin. Di vê malperê de sê serdestên avahiyên sereke yên ji destpêka Heyama Emewiyan heye: Mescîda Eqsa, Qubeya Zinarê, Qubeya Xelekê û herwisa jî çar mînare hene. Herodiyan dîwar û dergehên nû yên paşîn diavêjin Bîzansiyan û demên îslamî yên di nav hestiyên Çiyayê de mane. Niha mirov dikare bi riya gihîştin yanzdeh dergeh, deh mîsogerkirî ye ji bo misilmanan û yek ji bo kesên ne-misilman in, di nav deverên cerdevan ên [[polîsên Îsraîlê] di her deverê de hatine parastin.

Li gor Încîlê, Cihûyan Perestgehên li ser Çiyayê Perestgehê rawestandin.^[1] Li gor kevneşopiya Cihûyan û Nivîsara Cihûyan, ^[2] perestgeha yekemîn Keya Pêxemberê Dawid li Qudaxa 957 BZ çêkirin û di 586 BZ de li [Babîl]]ê hatiye winda kirin. Di duyemîn perestgeha di bin sîwanê Zerûbabîlê ya di 516 BZ de hatibû avakirin û ji aliyê Împaratoriya Romê ya li 70 CE rûxandin. Kevneşopiya cihûyan dipeyivîn, ku ew Perestgeh û sernavê dawîn wê ava kirin. Cihê di Cihûstanê de cihan eşkere ye û ew e cihûyên li ser dua bikin. Ji ber ku pîrozbahiya xwe ya tundî, gelek Cihûyan dê di çiyayê xwe de ne, da ku ji derveyî herêman ketin cihê li Pîrozweriya Pîroz û rawestandin, ji ber ku hiqûqê Rabînîkal hinek perçeya pêşengiya devê li ser vê malperê ye. ^[3]