Guhartoya 15:53, 27 gulan 2021 biguhêre Sayit25 (gotûbêj \| beşdarî) 9895 guhartin B Sayit25 navê Kinîşt weke Hewra guhert: Guhertina navê ya rastî bi kurdî ← Cudahiya kevntir		Guhartoya 16:57, 27 gulan 2021 biguhêre betal bike Sayit25 (gotûbêj \| beşdarî) 9895 guhartin Rûpel zêdekirin Etîket: Guhartina dîtbarî Cudahiya nûtir →
Rêz 1: {{yekkirin\|[[Sînagog]]}} [[Wêne:Köln synagoge pano.jpg\|thumb\|200px\|~~Kinîşta bajarê~~Hewra [[Köln]]ê ([[Almanya]])]] [[Wêne:Tolede.Santa Maria la Blanca.intérieur2.JPG\|thumb\|200px\|Dîmenek ji ~~kinîşta~~Hewra Santa María la Blanca li bajarê [[Toledo]]yê ([[Spanya]])]] Hewra ({{Bi-he\|בית כנסת}}, {{Bi-en\|Synagogue}}, {{Bi-grc\|συναγωγή}}) tê wateya "Civîn", avahiya ji bo civîn, perestiya hevpar û pir caran jî wekî xaniyek xwendinê ya civakek cihû tê bikar anîn. Di Cihûtiyê de saziya herî girîng e û bi girîngî bandor li îbadeta hevparê dînê [[Xiristiyanî]] û [[Îslam\|Îslamî]] kiriye. '''Kinîşt''' (bi [[aramî]]: ''kenîshtâ'', [[aramiya nuh a bakurê rojhilat]]: ''knishtâ'', bi [[soranî]]: ''kenişt'' an ''kenişte'') cihê [[ayîn]]a [[cihû]]yan e. Di Cihûtiyê de kinîşt, cihê ku lê dicivin û lê pêdivîyên xwe yên vbawerî û olî bicih cihênin a. Weke Ku di mizgeftan de [[Mele]] û di dêran de [[Keşe]] heya û sekinîya, di kinîşt de jî [[Xaxam]] hena û sekinîna û rêya olî şanî mirovên cihû didin. Di kinîştê de şeklê duakirinê bi taybetî di tijbehê yê Filahan. Hundurê kinîştê, weke hundurê Dêrê, bi rêzên rûniştinê rêzkirîya û li pêşîya wan, cihê ku lê xaxam di sekinê heya. Di bûyerên pirtûkên yewnaniya kevnar de wekî "συναγωγή" (synagōgē) avahiya ji bo komkirin û pêkanîna kiryarên olî destnîşan dike û ev di lêkolînê de bi qasî dema çêbûna kenîseyên yekem nîqaş e. Delîlên arkeolojîk û nivîskî hebûna avahiyên hewrayê di dema perestgeha duyemîn de (nêzîkê 500 sal berî zayînê) hem li Erdê [[Îsraêl]] û li Dîaspora Cihûyan de gengaz dike. == Kinîştên Kurdistanê ==▼ Kinîştên Kurdistanê gelek kevn in. Yên herî kevnar [[kinîşta Mûsilê]], di sala [[1210]]-î de avakirî bû û [[kinîşta Amêdiyê]] ji sala [[1228]]-an.▼ ▲== ~~Kinîştên~~Hewrayên Kurdistanê == ▲~~Kinîştên~~Hewrayên Kurdistanê gelek kevn in. ~~Yên~~Di nav yên herî kevnar [[~~kinîşta~~Hewraya Musilê\|Hewra ~~Mûsilê~~Musilê]], di sala [[1210]]-î'an de ~~avakirî~~hate bûavakirin û [[kinîşta Amêdiyê\|Hewra Amediyê]] jidi sala [[1228]]-'an de hate avakirin. Herwiha di nav baweriya cihûyan de, nêzî 400.000 kesên [[Kurdên cihû]] jî hene. == Wate == Hewra (bi yewnaniya kevnar συναγωγή synagōgē, latinîkirin "synagoga") bi rastnivîsên cihêreng di zimanên nûjen de navê herî hevparê avahiya pîrozî ya cihû ye. Bi îbraniya nû de wekî "בית כנסת - bet knesset", tê wateya mala civînê an "בית תפילה - bet tefillah" mala duayê tê binavkirin. Di Serdema Navîn de bi [[Zimanê îtalî\|îtalî]] jê re digotin "schola", paşê digotin "scuola". Cihûyên bi eslê xwe li [[Ewropaya Navendî]] û Rojhilat timûtim zimanê [[Yîdîş\|yîdîşî]] wekî "schul" û di hin devokan de "schil" bikar dianîn. Di Cihûtiya Reforma sedsala 19'an û destpêka sedsala 20'an de axaftina [[Cihûyên Almanî]] re digotin perestgeh. Ev peyvek derveyî ortodoksiya Cihûyên li [[Amerîkaya Bakur]] pir hevpar e. Bav û kalên cihûyên sefardî ji [[Spanya]] û [[Portûgal\|Portûgalê]] ne. Di kevneşopiya [[cihûspanî]] wekî "esnoga" bikar dianîn, heta ku li [[Îran\|Îranê]] wekî "kenisa" gelemperî bu. Cihûyên Haşdî yên qedirbilind nedan kenîseyên spehî, xaniyên nimêja xweya piçûk wekî "stibl" (ode) an "Klaus" (heramaj) bi nav dikirin. == Çavkanî ==

Hewra: Cudahiya di navbera guhartoyan de