Organopónicos: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 2:
{{Kêm}}
 
[[Wêne:Produce_and_flowers_from_a_Cuban_organopónico.jpg|thumb|[[Kulîlk]] û hêşînahiyên cuda ji baxçeyekebexçeyeke organoponîk li [[Kûba]]yê]]
[[Wêne:Alamar_organoponic_(organic_farm)_cityscape.jpg|thumb|Rêzên hilberînê li [[Finca Orgánica Alamar]] li [[Havana]]ya paytexta Kûbayê. Gelek baxçeyên organoponîk di hawîrdorên bajarî de hatine pêşvexistin, wekî ku di paşpaşkê de ji hêla bajar-vegotinê ve tê dîtin.]]
 
'''''Organopónicos''''', '''baxçeyênbexçeyên organoponîk''', pergalek çandiniya bajaran e ku baxçeyênbexçeyên organîk bikar tîne. Ew li [[Kûba]]yê çêbû û hîn jî bi piranî li wir balê dikişîne. Ew timûtim ji dîwarên betonî yên nizm ên ku bi madeyên organîk û [[ax]]ê ve hatine dagirtin, û bi xêzikên avdana dilopê li ser rûyê medyaya mezinbûyî hatine danîn, pêk tê. Organoponîkî''Organopónicos'' teşeyek çandiniya herêmî ya bi ked-xebat e.
 
Cotkarên organoponîk kar ên cîhêreng teknîkên agro[[ekolojî]]k di nav wan pest management yekpare, pirçandî, û zadçinî zivirandin. Piraniya materyalên organîk jî di nav baxçeyan de bi rêya [[kompost]]ê têne hilberandin. Ev dihêle ku hilberîn bi çend ketanên bingeha petrolê pêk were.<ref name="cederlof">{{Cite journal|last=Cederlöf|first=Gustav|year=2016|title=Low-carbon food supply: The ecological geography of Cuban urban agriculture and agroecological theory|url=https://kclpure.kcl.ac.uk/portal/files/68706392/_AHUM_CEDERLOF_postprint.pdf|journal=Agriculture and Human Values|volume=33|issue=4|pages=771–784|doi=10.1007/s10460-015-9659-y}}</ref>
 
Organoponîk''Organopónicos'' yekemcar wekî bersivek civakê ji kêmbûna ewlehiya xwarinê di heyama Taybet a piştî hilweşîna [[Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst]] de rabû. Ew di warê xwedaniyê, gihiştin û rêveberiyê de bi gelemperî dixebite, lê bi giranî ji hêla hikûmeta Kûbayê ve tê veberhênan û piştgirî kirin.
 
== Paşî ==
Rêz 28:
Havana ji bo her rûniştevanek têr xwarin çêdike da ku rojane 280 gram fêkî û sebze bistîne. Hêza karker a çandiniya bajarî li Havana ji 9,000 di 1999 de gihiştiye 23,000 li 2001 û ji 44,000 bêtir 2006.<ref name="koont"/> Lêbelê, Kuba hîn jî ji bo hilberên bingehîn rasyonkirina xwarinê heye. Nêzîkî 69% ji van dezgehên bingehîn ên rasyonel (genim, rûnên nebatî, birinc û hwd.) Ji derve têne derxistin.<ref name="The Paradox of Cuban Agriculture">{{Cite news|url=http://monthlyreview.org/2012/01/01/the-paradox-of-cuban-agriculture|title=The Paradox of Cuban Agriculture|website=[[Monthly Review]]}}</ref> Bi tevahî, lêbelê, bi kêmûzêde 16% xwarin ji derve tê îthal kirin.
 
Avahiyên organoponîkîorganoponîk ji baxçebexçe bi baxçe diguherin. Hinek ji hêla karmendên dewletê ve têne birêve birin, yên din jî bi hevkarî ji hêla baxçevanan ve têne birêve birin. Hikûmet erd û avê dide cotkarên civakê, û malzemeyên sereke yên wekî komposa organîk, tov, perçên avdanê û dermanên organîk ên bi navê "biocontrols" di forma kêzikên bikêrhatî û rûnên nebatî de difroşe. Van kontrolên bîstan û nexweşiyên biyolojîkî li seranserê welêt li 200 navendên hukûmetê têne hilberandin.<ref name="jasonmark"/> Hemî hilberên baxçe wekî fasûlî, tomatîk, mûz, marût, okra, hêk û taro di nav Havana de bi tenê bi rêbazên organîk, bi tenê rêbazên ku li deverên bajarên Havana destûr têne dayîn, bi dijwarî têne çandin. Di 68% genimê Kubayê, 96% cassava, 72% qehweyê û 40% mûzê de tu kîmyewî nayê bikar anîn. Di navbera 1998 û 2001-an de, kîmyewî di kartolê de 60%, di tomato de 89%, pîvaz 28% û tûtinê 43% kêm bû.<ref name="koont"/>
 
== Bikaranîna li derveyî Kubayê ==
Li [[Venezuela]], hikûmet hewl dide ku çandiniya bajaran bi gel bide nasîn.<ref name="emagazine">{{Cite journal|last=Howard|first=April|year=2006|title=How Green Is That Garden?|url=http://www.emagazine.com/view/?3250|journal=[[E - The Environmental Magazine]]|publisher=Earth Action Network, Inc.|volume=17|pages=18–20|archive-url=https://web.archive.org/web/20080509035742/http://www.emagazine.com/view/?3250|archive-date=2008-05-09|access-date=2010-05-18}}</ref> Li [[Caracas]], hikûmetê Organoponico Bolivar I, bernameyek pîlot ku organoponîkî''organopónicos'' bîne Venezuela, da destpê kirin. Li Caracas çandiniya bajaran nehatiye pejirandin. Berevajî Kubayê, ku organoponîkî ji ''neçarîorganopónicos'' ji neçarî ji binî ve rabûn, organoponîkî Venezuelayê ''destpêşxeriyekorganopónicos'' Venezuelayê destpêşxeriyek ji jor-jêr e ku li ser bingeha serkeftina KubayêKûbayê ye. Pirsgirêkek din a ji bo çandiniya bajaran a li VenezûelayêVenezuelayê qirêjbûna li bajarên mezin e. Li Organoponico Bolivar I, teknîsyenek 15 rojan carekê metreyek qirêjiyê li baxçe dixwîne.
 
== Çavkanî ==