Hestiyê pitew: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
BKurteya guhartinê tine
BKurteya guhartinê tine
Rêz 2:
'''Hestiyê pitew''' (bi îngilîzî: ''compact bone'') yek ji du corê [[Şane (biyolojî)|şaneya]] hestî.
 
Hestî ji du şaneyên sereke pêk te, şaneya hestiyê pitew û şaneya [[hestiyê îsfencî]]<ref name="OpenStax, Biology"> Rye, C., Wise, R., Jurukovski, V., Desaix, J., Choi, J., & Avissar, Y. (2017).Biology. Houston, Texas : OpenStax College, Rice University,</ref>.Rûyê derveyî hestiyan bi çînek req dapoşrav e, ev çîna hestî wekî hestiyê pitew tê navkirin. Hestiyê pitew şaneyek çirr, req û lûs e. Doxa hestiyên dirêj ji şaneya hestiyê pitew pêk tê<ref name="Human Biology." />. Kêlena nav doxa hestî, [[moxê hestî]] li xwe digire<ref name="visualizing-human-biology">Ireland, K. A. (2010). Visualizing Human Biology (3rd ed.). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.</ref> . Hestiyê pitew li bin [[bergê hestî]] de cih digire, hestiyê diparêze û zexmtiyê dide hestîhestiyê<ref name="Modern Biology">Postlethwait, J. H., & Hopson, J. L. (2006). Modern Biology. NY, United states: Holt Rinehart & Winston.</ref>. %80yê giraniya hestiyê laş ji hestiyê pitew pêk tê<ref name="Anatomy and physiology">Waugh, A., Grant, A., Chambers, G., Ross, J., & Wilson, K. (2014).Ross and Wilson anatomy and physiology in health and illness (12th ed.). Edinburg: Elsevier.</ref>.
 
== Pêkhateya hestiyê pitew li bin mîkroskobê de ==
Rêz 17:
=== Perikên yeknavendî ===
 
Perikên yeknavendî (bi îngilîzî: ''concentric lamellae''), xelekên [[Bestereşane|bestereşaneya]] hestiyê ne. Perik li derdora coga Havers de bi şêweyek yeknavendî cih digirin. Hejmara perikên yeknavendî li hemû lûleyan de ne yek e. Perik rîşalên kolojen li xwe digirin. Rîşalên kolojen ên perikên cînar, di heman alî de dirêj nabin. Wekî minak, heke rîşalên kolojen ên perikek ber bi çepê jor ve dirêjî be, rîşalên perika cînar ber bi rastê jor ve dirêj dibe. Rêzbûn û dirêjbûna rîşalan a bi şeweyê dijalî, zexmtiya hestiyê zêdetir dike<ref name="Human anatomy" />. Xaneyên hestî (bi îngilîzî: ''osteocytes'') di nav kelênan (''lacunae'') de, di navbera perikên cînar de cih digirin. Perik li gel rîşalên kolejenkolojen, xweyên kalsiyum û fosfor jî li xwe digire, reqbûna hestî ji ber kombûna xwêyan a li navbera rîşalan e<ref name="OpenStax, Anatomy & Physiology">Betts, J., Desaix, P., Johnson, E., Johnson, J., Korol, O., & Kruse, D. et al. (2017). Anatomy & physiology. Houston, Texas: OpenStax College, Rice University,</ref>.
 
=== Cogik ===
 
Li şaneya hestiyê pitew de her kelênek bi navbeynkariya cogên gelek biçûk bi kelênên din ve girêdan ava dike, ji van cogên hûrik re tê gotin cogik (bi îngilîzî: ''canaliculi''). Xaneyên hestî yên di nav kelênan, niçikên [[Sîtoplazma|sîtoplazmayêsîtoplazmaya]] xwe di cogikan de dirêjê xaneyên din dikin, bi vî awayê di navbera xaneyan de ragihandin çê dibe<ref name="VILLEE" />. Herwisa di navbera coga Havers û xaneyên hestî de alûgorkirina xurek, gaz, mîneral û madeyên paşmayî jî bi rêya cogikan rû dide. Ango cogik him xaneyên hestî bi hev re girê didin, him jî [[xaneyên hestî]] bi coga Havers ve girê didin<ref name="Human biology15ed">Mader, S., & Windelspecht, M. (2017). Human Biology (15th ed.). New York, NY: McGraw-Hill Education.</ref>.
 
== Çavkanî ==