|
| perwerde = {{ubl|State University of New York at Purchase|University of [[Chicago]]}}
| netewe =
| xelat = {{ubl|Xelata Nan û Gularan]] | Civaka AntropolojiyaMirovnasiya Çandî | Xelata Pirtûkê ya Bateson }}
| xebatên_navdar = {{ubl|''Fragments of an Anarchist Anthropology'' (2004)|''Debt: The First 5000 Years'' (2011)}}
| jêrenot =
| qada_xebatê = {{ubl|[[AntropolojîMirovnasî|AntropolojiyaMirovnasjiya]] aborî|antropolojiyamirovnasiya civakî}}
| sernavê_tezê = The Disastrous Ordeal of 1987: Memory and Violence in Rural Madagascar
| şêwirmendên_doktorayê = [[Marshall Sahlins]]
| modul = {{Listen| embed=yes |filename = David Graeber - voice - en.mp3 |title = David Graeber xwe danasîn |type = speech |description = recorded June 2018}}
}}
'''David Rolfe Graeber,''' (jdb.[[12ê rêşemîsibatê|12ê sibata]] [[1961]] - [[2ê îlonê|2ê îlona]] 2020an) <ref name="Guardian">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2020/sep/03/david-graeber-anthropologist-and-author-of-bullshit-jobs-dies-aged-59|title=David Graeber, anthropologist and author of Bullshit Jobs, dies aged 59|last=Cain, Sian|date=September 3, 2020|website=The Guardian|archive-url=https://web.archive.org/web/20200903155214/https://www.theguardian.com/books/2020/sep/03/david-graeber-anthropologist-and-author-of-bullshit-jobs-dies-aged-59|archive-date=September 3, 2020|access-date=September 3, 2020}}</ref> antropolojiyek[[Mirovnasî|mirovnas]], çalakvanek[[Çalakvanî|çalakvanê]] anarşîst û [[Nivîskar|nivîskarekî]] Amerîkî[[amerîkan]] bû ku bi pirtûkên xwe ''Deyn: Yekem 5000 Sal'' (2011) tê zanîn. Ew li Dibistana Aborî ya Londonê profesorê antropolojiyêmirovnasiyê bû. <ref>{{Cite web|url=http://www.lse.ac.uk/anthropology/people/departmentalstaff.aspx|title=London School of Economics Department of Anthropology Staff List|publisher=[[London School of Economics]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20171029225141/http://www.lse.ac.uk/anthropology/people/departmentalstaff.aspx|archive-date=October 29, 2017|access-date=September 30, 2013}}</ref>
Wekî alîkar û piştra profesorê hevkarê [[AntropolojîMirovnasî|antropolojiyêmirovnasiyê]] li Zanîngeha Yale ji 1998 heta 2007, Graeber di teoriyên nirx û teoriya civakî de pispor bû. Biryara Yale ya ku wî ji nû ve nexebitîne dema ku ew ê wekî mafê wezîfedarbûnê bibûya bû sedema gengeşiyek akademîk. Ew çû, ji 2007 heta 2013, li Goldsmiths, University of London, di antropolojiyamirovnasiya civakî de xwendevan bû.
Çalakiya wî di nav xwepêşandanên li dijî Civîna seyemîn a [[Dewletên Yekbûyî]] yên li Quebec City di 2001 de, û li dijî [[Forûma Aborî ya Cihanê|Foruma Aborî ya Cîhanî]] ya 2002 li New York City. Graeber di tevgera Occupy Wall Street de kesayetiyek pêşeng bû, û carinan jê re [[Dirûşm|dirûşma]] "Em 99% ne" hate avêtin. <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2015/mar/21/books-interview-david-graeber-the-utopia-of-rules?paging=off|title=David Graeber: 'So many people spend their working lives doing jobs they think are unnecessary'?|last=[[Stuart Jeffries]]|date=March 21, 2015|website=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20170405042610/https://www.theguardian.com/books/2015/mar/21/books-interview-david-graeber-the-utopia-of-rules?paging=off|archive-date=April 5, 2017|access-date=December 11, 2016}}</ref> Wî kredî ji bo danasîna "99%" qebûl kirpejiranf lê got ku yên din ew di diruşmê de berfireh kir. <ref name="Guardian">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2020/sep/03/david-graeber-anthropologist-and-author-of-bullshit-jobs-dies-aged-59|title=David Graeber, anthropologist and author of Bullshit Jobs, dies aged 59|last=Cain, Sian|date=September 3, 2020|website=The Guardian|archive-url=https://web.archive.org/web/20200903155214/https://www.theguardian.com/books/2020/sep/03/david-graeber-anthropologist-and-author-of-bullshit-jobs-dies-aged-59|archive-date=September 3, 2020|access-date=September 3, 2020}}</ref>
== Jiyan û perwerdehiya zû ==
Dêûbavên Graeber, ku gava Graeber ji dayik bû di çil saliya wan de bûn, li New York-ê rewşenbîrên çîna karker bi xwe fêr bûn. Dayika Graeber, Ruth Rubinstein, karkirek cilûbergan bû. Bavê Graeber Kenneth, ku bi zanîngeha Komunîst a Ciwan re girêdayî bû, beşdarî oreşa Spanî ya BarcelonaBarselona bû û di [[Şerê navxweyî yê Spanyayê|Civilerê Navxweyî yê Spanî de şer kir]]. Dêûbavên wî her du jî cihû bûn. Graeber li Penn South, kooperatîfa xaniyê ku ji hêla yekîtiyê ve tê piştgirî kirin li Chelsea, Manhattan, <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2020/09/04/books/david-graeber-dead.html|title=David Graeber, Caustic Critic of Inequality, Is Dead at 59|last=Roberts|first=Sam|date=September 4, 2020|website=The New York Times|language=en-US|issn=0362-4331|archive-url=https://web.archive.org/web/20200907234627/https://www.nytimes.com/2020/09/04/books/david-graeber-dead.html|archive-date=September 7, 2020|access-date=September 5, 2020}}</ref> ku ji hêla kovara ''Karsaziya Karsaz'' ve wekî "bi siyaseta radîkal têr bû."
Graeber di heft saliya xwe de, dema ku beşdarî meşên aşitiyê li Parka Navendî û Girava Agirî ya New York bû, ezmûna xwe ya yekem a çalakvaniya siyasî hebû. Ew ji 16 saliya xwe de anarşîst bû, li gorî hevpeyvînek ku wî di 2005-an kir.
=== Zanîngeha Yale (1998–2005) ===
Di 1998 de, du salan piştî ku doktoraya xwe qedand, Graeber bû alîkarê profesor li Zanîngeha Yale, wê hingê profesor doçent. Di Gulana 2005-an de, beşa antropolojiyamirovnasiya Yale biryar da ku peymana Graeber nû neke, pêşî li berçavgirtina wezîfeya akademîk digire, ya ku ji bo 2008-an hatibû plan kirin. Zêdetirî 4500 kesan daxwaznameyên ku piştgiriya wî dikin îmze kirin, û antropologênmitovnadên wekî [[Marshall Sahlins]], [[Laura Nader]], [[Michael Taussig]], û [[Maurice Bloch]] bang li Yale kirin ku biryara xwe paşde bide. Bloch, ku li Dibistana Aborî ya London û Collège de France profesorê antropolojiyêmirovnasiyê bû û nivîskarek Madagaskar bû, di nameyek ji zanîngehê re pesnê Graeber da.
Rêvebiriya Yale digot ku ji kar avêtina Graeber li gorî siyaseta Yale ya dayîna xwedîkirina wezîfeyê ji çend fakulteyên junior re bû. Graeber pêşniyar kir ku dibe ku biryara Yale bi piştgiriya wî ya xwendekarekî wî yê ku ji bo derkirinê hate hedef girtin ji ber endamtiya wê ya GESO, yekîtiya xwendekarên mezûn a Yale, bandor bibû.
Di Kanûn 2005 de, Graeber pejirand ku Yale bihêle piştî sabbatîkek yek-sale. Wê biharê wî du dersên dawîn fêr bûn: "Destpêka AntropolojiyaMirovnasiya Çandî" (ku zêdeyî 200 xwendekar tê de beşdar bûn) û semînerek, "Çalakiya Rastîn û Teoriya Civakî ya Radîkal". <ref>{{Cite news|url=http://yaledailynews.com/blog/2005/12/09/graeber-agrees-to-leave-university/|title=Graeber agrees to leave University|last=Marsden|first=Jessica|date=December 9, 2005|website=Yale Daily News|archive-url=https://web.archive.org/web/20170830013757/http://yaledailynews.com/blog/2005/12/09/graeber-agrees-to-leave-university/|archive-date=August 30, 2017|access-date=May 5, 2015}}</ref>
Di 25ê Gulana 2006-an de, Graeber hate vexwendin ku MektebaDibistana Malinowski li London School of Economics bide . Her sal, beşa antropolojiyêmirovnasiyê ya LSE-ê di qonaxek destpêkê ya karîyera wan de ji antropolojîstan dipirse ku waneyê Lektorê Malinowski bide, û tenê yên ku têne hesibandin ku tevkariyên girîng di teoriya antropolojîk de kirine vedixwîne. Navnîşana Graeber wekî "Ji Hêzê/Zanînê wêdetir: lêgerînek têkiliya hêzê, nezanî û ehmeqiyê" dihat gotin. Dûv re di gotarek de hate guherandin, "Zeviyên mirî yên xiyalê: Li ser şîdet, burokrasî û keda şîrovekirinê". Di heman salê de, ji Graeber hate xwestin ku axaftina sereke di 100-emîn salvegera civînên Diamond Jubilee ya Komeleya Antropolojiyên Civakî de pêşkêş bike. Di Nîsana 2011-an de, wî li Berkeley Lecture Distinguished ya beşa antropolojî pêşkêş kir, û di Gulana 2012-an de li Cambridge duyemîn Lecture ya Marilyn Strathern pêşkêş kir (ya yekem ji hêla Strathern ve hate pêşkêş kirin). <ref>{{Cite web|url=https://www.socanth.cam.ac.uk/about-us/the-strathern-lecture|title=The Strathern Lecture|website=Department of Social Anthropology|publisher=University of Cambridge|archive-url=https://web.archive.org/web/20200909120751/https://www.socanth.cam.ac.uk/about-us/the-strathern-lecture|archive-date=September 9, 2020|access-date=September 4, 2020}}</ref>
=== "Sirgûnkirina akademîk" û London (2005-2020) ===
|
