Mengîwerî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
Xwedêda (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Avestaboy (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Rêz 1:
'''Mengîwerî''' an [[Felsefe|felsefeya]] '''mengîwer''' an jî '''îdealîzm''', xwediyê dîrokeke mazinmezin e. Pir [[Dîroknas|dîrokzan]] û hizirzan li ser hizre tênine ser [[ziman]] û ani ser ziman. Lê ti kesekî heya nahaka xwe ne gahandiye dewiyê ancama wê. Ji ber ku fersefe mengîwer, li ser baweriye xwûde ava ya. Ji bo ku mirov xwe bidigihê wê amcama dawiyê, divêt ku mirov xwe bigihinê hizre [[Xwedê]] ji, ji ber ku ev yeke nebe, êdî xwe gahandina dawiyê wê ji nabe. Dîroke giştî ya mirovahiyê de pir filozofên mazin derketine û hizre xwe li ser vê felsefe anîne ser ziman. Felsefevanên ku têne ji vê koma felsefê re felsefecîti kirina derketine.
 
Di demên berî zayîne de, filozofên weke [[Aristoteles]] û [[Platon]] yên ku weke felsefevan yên ku hizre xwe herî mazin û kur anîne ser ziman bûn. Pişt wan re ji gelek filozoffilozofên derketin û hizre xwe di wê xata felsefê de anîne ser ziman. Yên ku herî mazin nav dan, weke [[Spinoza]], [[Jean Calvin|Calvin]], [[George Berkeley|Berkeley]] û pişt wan re ji [[Hegel]] bû. FelsefezanênFîlozofên weke [[Eliyê Herîrî]] û [[Mela Hesenê Bateyî]] û [[Melayê Cizîrî]] û [[Feqiyê Teyran]] ji derketine û di dema xwe de nêzîkatîyeke hemdem lê vê felsefe kirina. Van felsefevanan û hê gelek felsefevanên weke wan, li ser vê xata felsefe hizre anîne ser ziman û kur kirin. Ya rastî ku mirov li ser vê xata felsefe dihizirê [[mirov]] gelekî û gelekî hizreke kur û mazin dibine. Ji xaynî vê yekê ji mirov dîrokeke ku pir mazin dibine. Dema ku mirov li ser hizre mengîwerê dihizirê, hingî, mirov rastî dîrokeke mazin ya hizir tê. Ew dîrok diçêt ta dema serê dîroka mirovahiyê. Denstpêka vê hizrê, bi destpêkê, derketine hizre dînî re dest pê dike. Berî ku mirov bi kevine dema şariştaniyê de, hêdî hêdî hizrên wan çêbûn. Hizrên ku "[[Xwedê]] heye" çêbû. Dema ku mirov di serê xwe de xwe gahandina wê hizrê, hingî êdî bidest hizirkirine ser xwûde kirin. Hizirkirine ser Xwedê, di serê mirovan de gelek hizir dane çêkirin. Gelek hizrên ku jiyana wan bi rê bibin û wan bi pêş bixin di serê wan de çê bûn. Bi vê yekê re, mirov karê karê bêje ku ew xate hizir, bi destpêka pêşketine mirovahiyê re dest pê dike.
 
Hizir, di pêşketine hizir de, bi hizrên weke hizre ´Xwedê´ re hinek pêvajoyên pêşketine di buhurêne. Ew pêvajo, hemû bi hev re hizre xwedê di ancama xwe de diaxifênin. Bi vê yekê re mirov karê vê yekê ji bêje ku hizir, çend ku hizre xwûde di serê mirovan de hinekî dî zelal dibe. Mirov, êdî di serê xwe de xwe digihênine wê hizre ku ku xwûde heya. Ew ancamaka ku pir mazina di pêvajoya pêşketine hizir de.Lê ku xwûde hebe ku ´li kuderê ya´ û ´ka´ ya. Herweha hinek pirs ji di serê mirovan de bidest çêbûne dibin. Ew ji, bu xwe re hinek pêvajoyên din têne. Pirsa ´ka´, di serê mirovan de çêdibe. Bi çêbûnê re, lêgerîn dest pê dike. Lê berî ku mirovahî di vê xata vê hizrê de werê wê astê hinek pêvajoyên din di buhurêne.Weke pêjoyayên ´xwedê-[[mîr]](king). Mîrên ku derdikevin ji, xwe weke xwedeya danezênin. Bi vê yekê re, weke demeke weke ku hizre xwûdê tê bibersivandin. Lê ku hinek dem têve diçê, êdî hin bi hin zanabûna mazin dibe û hizir hinekî dî derdikeve hole, êdî hizre ´afiradinê´ derdikeve hole û di dawiyê wê hizrê de ji pirse ´kê´ tê pirsîn. Bi vê yekê re, êdî ku li bersive wê pirse tê lêgerîn, êdî dema xwedê-mîran ji bi ber dawiyê ve diçê. Hin bi hin êdî demeke dî diafirê. Ew dem ji, li ser Hizre xwedê ya. Ew hizir ji piştre her weha tê formûlakirn, têt ku gotin ku ´ yekî ku mirov diafirêne û çêdike heya´. Bi vê hizrê re, êdî têt têgihiştin ku ewê ku mîre ku dibêje ku ´ez xweda´ me ji, yekî ew ji afirandiya.Bi vê yekê re, êdî li xwede lêgerîn dest pê tê kirin. Di dema xwûde-mîran de xwûde li ardê bû. Ji ber ku wan xwe xwûde daneza kiribû. Lê ku têt têgihiştin ku ew mirova ne xwedaya, êdî piştre tê têgihiştin ku xwede li azmana ya. Bi vê yekê re, êdî têt hizirandin. Bi vê yekê re, êdî hizre ku ´ew afrînerê hertiştî ya´diafirê. Bi vê afirandinê re êdî xwe dana fahmkirin û têgihiştine wê hizrê çêdibe. Lê hê ji hizre xwe gahandina hizre xwede ji hole ranabe. Mirov, hê ji di xweze xwe bigihinê wî û hizre wî. Bi vê yekê re, hizirkirin, lêgerîn û çûnûhatin çêdibe. Divêt ku mirov ji bîr neke û bêne ser ziman, ku hizre xwede, di wê de di nav mirovan de wan digihê hevdû û wan bi hev re di gihinê pergalaka navxweyî. Êdî mirov di nav xwe de bi [[pergal]] jîn dibin. Bi vê yekê re, divêt ku mirov di cih de ji bêne ser ziman ku êdî dema çêbûn û pêşketine şariştaniyan de ji diafirê. Bi vê yekê re, divêt ku em êdî bahsa çêbûn û pêşketine şariştaniya [[sûmer]]iyan bike. Dema ku mirov bahsa şariştaniya sûmeriyan bike, divêt ku mirov vê yekê bêje ku sûmeriyan ´[[dewlet]]ê xwede´ ya pêşî avakir.
Rêz 10:
 
==Çavkanî==
*Pirtûka çirokên keçelok (Abdusamet Yigit), berg 1, Han, Berlin, ISBN 978-3-942735-24-7