Îbn Xeldûn: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
Balyozbot (gotûbêj | beşdarî)
Avestaboy (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Rêz 25:
Malbata Îbn Xeldûn berê li [[Endulus]]ê bû, paş dewleta Endulusê li Ewropayê helweşiya re malbata xwe ji [[Sevilla]] de koça Tûnûsê kir. Li ber Endulusê jî malbata wî digihê [[Hadramut]]ê. Wî di biyografiya xwe de nivisiya ku malbata xwe digihê sehabekî Muhemmed pêxemberê bi navê ''Wail bin Hacer''.
 
Îbn Xeldûn di biçûkiya xwe de bi hevotineka rind mezin bûye. Bi jiber kirinê [[Quran]]ê û fêr kirina [[Tecwîd]]ê dest bi perwerdahiya xwe kiriye. Him li bavî xwe Muhammed Wabilî û him jî li Şemseddîn Ebû Ebdûllah Muhemmed bin Câbir, Ebû Ebdullah Muhemmed bin Ebdullah û Ebû Kâsim Muhemmed Kûsayr dersên [[Hadîs]] û [[Fiqih]]ê hel girtiye. Ji [[matematîkMatematîknas|matematîknasekî]]zanekî wê demê, El-Abil fêrê [[matematîk]], [[felsefe]] û [[vac]]ê hel girtiye. Bixwe jî berhemên fîlozofên ber wiyên mezin [[Îbn Sîna]], [[Îbnî Ruşd]], [[Fexredîn Razî]] û [[Nesredîn Tûsî]] xwendiye. Çaxa ku ew 17 salî de bûye, dê û bavê wî her du tev bi peroka vebayê mirine. Ji ber ku li ber wî malbata wî bi polîtîkayê dixebitiyan, ew jî bi polîtîkayê ve eleqedar bû. Dorî 20 saliya xwe de ew bû sekreterê Siltan Ebû Îshaq Îbrahîm II el-Mûstansîr. Ji bo qezî û îlme xweyê xweş di 1349an de Siltanî [[Fas]]ê Ebû İnân daweta ba xwe kir û erkdara nivîsandîna kanûnan (ketîb el-eleme), wek serokwezirî xwe kardar kir. Lê ji ber ku hesûdên wî di heqê wî de fîtne û fesad belav kirin Siltanî Fasê di 1357an de ew 22 mehan avite girtîxaneyê. Heta Ebû Înan mir ew di girtîxanayê de ma. Pê Ebû Înan mir re serokwezîr, Emr ibn Ebdullah, ew li girtîxanayê azad kir û Ebû Salimê ku niştecîhê bavê xwe Ebû Înanî bû, Îbn Xeldûn şûnda anî wezîfeye berê, qazitiyê.
 
Paş Ebû Selim re serokwezir Emr ibn Ebdullah ê ku hevalê Îbn Xeldûn bû derbaza textê bû. Lê, pê re Îbn Xeldûn jî siyasetmedarî berda û 1362an de çû [[Granada]]ya Endulusê. Di [[1364]]an de Îbn Xeldûn arîkariya aştiyeke navbera [[Pedro I]] yê mîrê [[Kastilya]] û Nasridîn Muhemmed kir. Pedro ser vê ve Îbn Xeldûn bi malbata wî ve tev deweta cem xwe kir jî Îbn Xeldûn va qabûl nekir.
Rêz 37:
Di [[1378]]an de ew vegeriya Tûnûsê û pirtûka xwe [[Muwedîme]] temamkir û berpêş a Siltanê Tûnûsêyî we demê Ebû'l Ebas kir. Ji bo hera [[Hec]]ê ew li Tûnûsê derket û çû [[Îskenderîye]], Misir e.
 
Gorî [[Mexrib]] (Rojava, ango TûnûsTûnis û Fas) Misir Ibn Xeldûn re ji bo ceng û berxwedan tune bûn gelek xweş bû. Misir a wê çaxe di serweriya [[Memlûk]]an de bû. Lê Îbn Xeldûn li wir jî nikanî bitûnî li siyaset dest bikişîna. [[1384]] de Siltan [[Barqûq]] ew kira profesorê Medresên Qamhiye (li mizgefta El-Ezherê de) û [[Qadi]]. Ji bo nûtî xwestina, wî di wê erkê de gelek berxedan dî û salakê pişt re dest li wê erkê kişan.
 
Di 1384en de keştiyekê li [[Qahîre]] de malbatê Îbn Xeldûn tîne Îskenderiye bin av bû. Û jin û zarokên xwe, derve du lawên xwe, hemû gî mirin. Çû Hecê hat şinda di 1388an de xwe da prefoseriyê xwe. Ji bo Dijberên xwe xwestinî ew arama Siltan Barqûq de bi wan re ber hev da. Paşê navbera xwe Siltan Barqûq re carî din rind bû heta mirinê xwe heşt caran bû [[Qadî|qadiyê]] zavê [[Malikî]].
Rêz 43:
Dewra lawê Barqûq, [[Nasiredîn Ferec]] de ew çû cengekê dija [[Tîmur]]. Tîmur hetanî [[Şam]]ê hatî bû. Wê demê Ibn Xeldûn 70 salan de bû jî beşdara wê rêwîtiyê bû. Ji bo gotgotekê li ser derbekê dijî Siltan Ferec, Siltan Ferec vegeriya [[Qahîre]]. Lê Îbn Xeldûn li [[Şam]]ê ma.
 
Îbn Xeldûn û [[TîmurlenkTîmûrleng]] ve li Şamê hev dîn. Di adara 1401an de Îbn Xeldûn vegeriye Qahîreyê. Ew di [[17ê adar]]a 1406an de wî jiyana xwe dest da.
 
== Pirtûkên Îbn Xeldûn ==