Rewşen Bedirxan: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 1:
{{Bêçavkanî}}
 
{{External media
|align=right
|image1=[http://www.saradistribution.com/bedirkhans.htm Wêneyên malbata Bedirxan]}}
 
'''Rewşen Bedirxan''' (z. [[11'ê11ê tîrmehê]] [[1909]] – m. [[1992]]) [[Nivîskar|nivîskareke]] kurd bû.
 
Rewşen Bedirxan di sala [[1909]]an de li [[Qeyserî|Qeyseriyê]] ji dayik bûye û malbata wê di sala [[1913]]an de ji ber xebatên ramyarî nefî bûnê Rojhilata Navîn bûn. Bavê wê [[Salih Bedirxan]] e. Rewşen Bedirxan, hîndekariya xwe li Şam û Ûrdûnû berdewam kir û li Ûrdûnê bû yek ji mamosteyên jin ên dest pê dike. Rewşen, di sala [[1935]]an de bi [[Celadet Bedirxan]] re dizewice.
 
Rewşen Bedirxan di sala [[1909]]'an de li [[Qeyserî]]yê ji dayik bû ye û malbata wê di sala [[1913]]'an de ji ber xebatên ramyarî nefî bûnê rojhilata navîn bûn. Bavê wê [[Salih Bedirxan]] e. Rewşen Bedirxan, hîndekariya xwe li Şam û Ûrdûnû berdewam kir û li Ûrdûnê bû yek ji mamosteyên jin ên dest pê kê. Rewşen, di sala [[1935]]'an de bi [[Celadet Bedirxan]] re dizewice. Rewşen Bedirxan, dibe yek nivîskaranivîskareke Kovarakovara [[Hawar]]ê. Di sala [[1957]]'an de li YewnanîstanêYewnanistanê kongreya dijberî - mêtingeriyê tê lidarxistin û di nava 6şeş delegeyên Kurdkurd ku pêwistê beşdarî kongreyê bibin. Tenê Rewşen Bedirxan beşdar dibe. Di [[1971]]ê de li ser daxwaza [[Mistefa Barzanî|Mistafa Berzanî]], diçe [[Başûrê Kurdistanê]] û li bajarê [[Hecî - Ûmranê]] [[Yekîtiya Jinên Kurd]] saz dike. Nivîskara jin a KurdRewşen Bedirxan, bi çalaktiya xwe ya di warên civakî, ramyarî û hîndekariyê de tê nas kirinnaskirin. Di nava berhemên Rewşen Bedirxan de gelek pirtûk û werger hene. Di sala [[1992]]'an de nivîskara jin a Kurd Rewşen Bedirxan jiyana xwe ji dest da.
 
Di sala [[1992]]an de Rewşen Bedirxan jiyana xwe ji dest da.
Rewşen Bedirxan di sala [[1909]]'an de li [[Qeyserî]]yê ji dayik bû ye û malbata wê di sala [[1913]]'an de ji ber xebatên ramyarî nefî bûnê rojhilata navîn bûn. Bavê wê [[Salih Bedirxan]] e. Rewşen Bedirxan, hîndekariya xwe li Şam û Ûrdûnû berdewam kir û li Ûrdûnê bû yek ji mamosteyên jin ên dest pê kê. Rewşen, di sala [[1935]]'an de bi [[Celadet Bedirxan]] re dizewice. Rewşen Bedirxan, dibe yek nivîskara Kovara [[Hawar]]ê. Di sala [[1957]]'an de li Yewnanîstanê kongreya dijberî - mêtingeriyê tê lidarxistin û di nava 6 delegeyên Kurd ku pêwistê beşdarî kongreyê bibin. Tenê Rewşen Bedirxan beşdar dibe. Di [[1971]]ê de li ser daxwaza [[Mistefa Barzanî|Mistafa Berzanî]], diçe [[Başûrê Kurdistanê]] û li bajarê Hecî - Ûmranê [[Yekîtiya Jinên Kurd]] saz dike. Nivîskara jin a Kurd Bedirxan, bi çalaktiya xwe ya di warên civakî, ramyarî û hîndekariyê de tê nas kirin. Di nava berhemên Rewşen Bedirxan de gelek pirtûk û werger hene. Di sala [[1992]]'an de nivîskara jin a Kurd Rewşen Bedirxan jiyana xwe ji dest da.
 
== Jiyana wê ==
Piştî têkçûna Siltan EbdûlhemîdEbdulhemîd û di sala 1908'an1908an de hatina Siltan Reşîd, hîn bêhtir rewşa azadiyê pêş ve çû û efû ji girtiyan rê derket. Di wê demê de [[Salih BedirxanBeg]] deh salên xwe di girtîgehê de buhurandi bû. Bi wê efûyê re ew ji zindan û girtina timî xelas bû û ew şandin bajarê Qeyseriyê.
 
Di roja 11'ê11ê meha Tîrmehatîrmeha sala 1909an de Siltan Reşad hat li ser hikûm. Di wê rojê de Xwedêxwedê keçek da Salih BedirxanBeg. Ew keç bi xwe Rewşen Bedirxan bû. Piştî ku du salên Rewşenê li Qeyseriyê qediyan, malbata wan hatin Stenbolêçûn [[Stembol]]ê; li wir gelek ji malbata Bedirxaniyan hebûn. Salih Bedirxan ji StenbolêStembolê jî berê xwe da reyariya Şamê[[Şam]]ê. Bavê Rewşenê bazirgan ne disekinî û bi hêz û bi hunera xwe ji bo netewê Kurdkurd dixebitî, li xwêşî û kêfa jiyanê ne dipirsî. Ew li mal û li nav û deng jî ne digeriya.
Piştî têkçûna Siltan Ebdûlhemîd û di sala 1908'an de hatina Siltan Reşîd, hîn bêhtir rewşa azadiyê pêş ve çû û efû ji girtiyan rê derket. Di wê demê de Salih Bedirxan deh salên xwe di girtîgehê de buhurandi bû. Bi wê efûyê re ew ji zindan û girtina timî xelas bû û ew şandin bajarê Qeyseriyê.
 
Salih BedirxanBeg gelek nivîs di kovar û rojnameyan de çapdikir. Daxwaza wî ya yekemîn,yekem ew bû di jiyanê de hişya kirin û bi pêşxistina netewêneteweyê wî bûxwe. Ew bê westan, şev û roj li kar bû.{{Çavk}}
Di roja 11'ê meha Tîrmeha sala 1909an de Siltan Reşad hat li ser hikûm. Di wê rojê de Xwedê keçek da Salih Bedirxan. Ew keç bi xwe Rewşen Bedirxan bû. Piştî ku du salên Rewşenê li Qeyseriyê qediyan, malbata wan hatin Stenbolê ; li wir gelek ji malbata Bedirxaniyan hebûn. Salih Bedirxan ji Stenbolê jî berê xwe da reya Şamê. Bavê Rewşenê bazirgan ne disekinî û bi hêz û bi hunera xwe ji bo netewê Kurd dixebitî, li xwêşî û kêfa jiyanê ne dipirsî. Ew li mal û li nav û deng jî ne digeriya.
 
Salih BedirxanBeg piştî hatina xwe ya Şamê çendekî bê kar ma. Di vê navê de [[Şerê Cîhanî yê Yekem|şerê cîhanê yê yekemem]] derketçêbû; mercên jiyanê pir dijwar bûn. Ji bêçarî berê xwe da kar û li zindana [[Keleha Şamê]] kar kir. Lê mixabin bi êşa tîfoyê[[tîfo]]yê ket; û pir dirêj najot, di 30yê Adaraadara 1915'an1915an de mir. Di wê demê de temenê Rewşenê ne gihiştî bûnegihiştibû şeş salan.
Salih Bedirxan gelek nivîs di kovar û rojnameyan de çapdikir. Daxwaza wî ya yekemîn, di jiyanê de hişya kirin û bi pêşxistina netewê wî bû. Ew bê westan, şev û roj li kar bû.
 
Piştî mirina Salih BedirxanBeg diya wî Rewşenê ew şand dibistanê. Rewşenê piştî ko dibistana seretayî xelas kir çû dibistana mamostetiyê (Dar el-Muelîmat) û ew jî xelas kir. Rewşen bû mamoste û ji nifşên sêyemînênsêyem ên ko li Sûriyê dibistana mamostetî qedandî bû tê hejmartin.
Salih Bedirxan piştî hatina xwe ya Şamê çendekî bê kar ma. Di vê navê de [[Şerê Cîhanî yê Yekem|şerê cîhanê yê yekemem]] derket; mercên jiyanê pir dijwar bûn. Ji bêçarî berê xwe da kar û li zindana Keleha Şamê kar kir. Lê mixabin bi êşa tîfoyê ket; pir dirêj najot, di 30yê Adara 1915'an de mir. Di wê demê de temenê Rewşenê ne gihiştî bû şeş salan.
 
Rewşen Bedirxan di sala 1925an de diçe bajarê [[Kereh]]ê (li Urdun) û li wir dibe berpirsiyara dibistanê. Di sala 1934'an1928an de vedigere Şamê, dibe mamoste û berpirsiyariya (kargîra) gelek dibistanan dike. Di sala 1934an de dibe endama komela Yekîtiya Jinan li Sûriyê. Di roja 22.2.1935'an22ê sibata 1935an de bi Mîr Celadet Bedirxan rê dizewice. Bi navên Sînem û Cemşîd keç û lawek ji wan rê çêdibin.
Piştî mirina Salih Bedirxan diya wî Rewşenê ew şand dibistanê. Rewşenê piştî ko dibistana seretayî xelas kir çû dibistana mamostetiyê (Dar el-Muelîmat) û ew jî xelas kir. Rewşen bû mamoste û ji nifşên sêyemînên ko li Sûriyê dibistana mamostetî qedandî bû tê hejmartin.
 
Di sala 1944'an1944an de li ser navê jinên Sûriyê, li Misrê beşdarî Kongra[[Kongreya Jinên Cîhanê]] bû. Jiyana Rewşen Xanimê aya niştimanî pir berfireh û kûr e; ew bi hemû hêz û ramana xwe li dijî [[kolonyalîzma FransaFransayê]] sekinî û piştgiriya doza Erebîerebî kir. Bi taybetî jî wê doza gelê Filîstîn[[Filistîn]]ê parast û wê di dibistanên Erebanereban de mamostetî kir û gelek nivîs û gotar di kovarên Erebîerebî de weşand. Rewşen Xanim bi qasî ko li dibistanê mamoste bû, ewqas jî di xwedî kirinaxwedîkirina zarokan de mamoste bû.
Rewşen Bedirxan di sala 1925'an de diçe bajarê Kerehê (li Urdun) û li wir dibe berpirsiyara dibistanê.
Di sala 1928'an de vedigere Şamê, dibe mamoste û berpirsiyariya (kargîra) gelek dibistanan dike.
Di sala 1934'an de dibe endama komela Yekîtiya Jinan li Sûriyê. Di roja 22.2.1935'an de bi Mîr Celadet Bedirxan rê dizewice. Bi navên Sînem û Cemşîd keç û lawek ji wan rê çêdibin.
 
Jiyana wê ya niştimanî gelek giranbuha ye; cihê serbilindî û mezinahiyê ye. Di gel ko Rewşen Xanim mamoste bû, xebata wê di behsa zindanan de, ji bo rast kirina tendûristiya keç, jin û pîrekên bê sinçî yê di girtîgehan de jî he bû. Bi Aramîaramî û bîhinfirehiyabîhnfirehiya xwe dest dawête hemû aloziyên jiyanê. Lewra quretî û serşorî di ferhenga jiyana wê de ne bû. Jîna Rewşen Bedirxan neynika jîn û danûstandina Mîrê gewre (Mezin)Mîr Celadet Bedirxan û malbata Bedirxaniyan bû. Ew xeleka gihandina dîroka netewê xwe ya kevn û nû ye. Ew dîroka lehengiyê ya dûr û dirêj a ko bav û bapîrên wê bi sedan salan ji bo Kurdistanê kirî ne. Jiyana wê ne kêmî jiyana bav û kalên wê bû. Nimêje di warê dijwarî û zehmetiyan de piştî mirina mêrê wê Celadet Bedirxan.
Di sala 1944'an de li ser navê jinên Sûriyê, li Misrê beşdarî Kongra Jinên Cîhanê bû. Jiyana Rewşen Xanimê a niştimanî pir berfireh û kûr e; ew bi hemû hêz û ramana xwe li dijî kolonyalîzma Fransa sekinî û piştgiriya doza Erebî kir. Bi taybetî jî wê doza gelê Filîstîn parast û wê di dibistanên Ereban de mamostetî kir û gelek nivîs û gotar di kovarên Erebî de weşand. Rewşen Xanim bi qasî ko li dibistanê mamoste bû, ewqas jî di xwedî kirina zarokan de mamoste bû.
 
Dibêjin li pişt her mêrê gewre jinek gewre heye. Belê Rewşen piştevana mezinahiya mîrê ronakbîran Celadet Bedirxan bû. Piştevana amade kirinaamadekirina kovar, pirtûk û hemû afirandinên mîr bû. Digel xebatên hêja ewê bi xwe jî di kovara [[Hawar (kovar)|Hawarê]] de dinivîsand. Rewşen Xanim di kovara Hawarê hejmar 27'an27an de, di nivîsek xwe ya bi navê Kebanî û Mamoste de ewha dinivîse : ( "Mêrên ko bexta netewanneteweyan di destên xwe de dibin, li ber destên jinan xwedî dibin. Hêvojtin xwe dielimin, heta axa gorinan ji bîr ne kin û ew tim û tim li wan hikûm dikin. Ji lewre methelokê gotiye : '' Kurmê şîrî heta pîrî '' )." Rewşen Bedirxan karê jina Kurd ne tenê kebanî û xwedî kirina zarokan dibîne, li ba wê karê jinan ê girîng li dijî ne zaniyê şer kirin û perwerde kirina zarokan e.
Jiyana wê ya niştimanî gelek giranbuha ye; cihê serbilindî û mezinahiyê ye. Di gel ko Rewşen Xanim mamoste bû, xebata wê di behsa zindanan de, ji bo rast kirina tendûristiya keç, jin û pîrekên bê sinçî yê di girtîgehan de jî he bû. Bi Aramî û bîhinfirehiya xwe dest dawête hemû aloziyên jiyanê. Lewra quretî û serşorî di ferhenga jiyana wê de ne bû. Jîna Rewşen Bedirxan neynika jîn û danûstandina Mîrê gewre (Mezin) Celadet Bedirxan û malbata Bedirxaniyan bû. Ew xeleka gihandina dîroka netewê xwe ya kevn û nû ye. Ew dîroka lehengiyê ya dûr û dirêj a ko bav û bapîrên wê bi sedan salan ji bo Kurdistanê kirî ne. Jiyana wê ne kêmî jiyana bav û kalên wê bû. Nimêje di warê dijwarî û zehmetiyan de piştî mirina mêrê wê Celadet Bedirxan.
 
Rewşen Bedirxan karê jina kurd ne tenê kebanî û xwedîkirina zarokan dibîne, li ba wê karê jinan ê girîng li dijî ne zaniyê şer kirin û perwerde kirina zarokan e.
Dibêjin li pişt her mêrê gewre jinek gewre heye. Belê Rewşen piştevana mezinahiya mîrê ronakbîran Celadet Bedirxan bû. Piştevana amade kirina kovar, pirtûk û hemû afirandinên mîr bû. Digel xebatên hêja ewê bi xwe jî di kovara [[Hawar (kovar)|Hawarê]] de dinivîsand. Rewşen Xanim di kovara Hawarê hejmar 27'an de, di nivîsek xwe ya bi navê Kebanî û Mamoste de ewha dinivîse : ( Mêrên ko bexta netewan di destên xwe de dibin, li ber destên jinan xwedî dibin. Hêvojtin xwe dielimin, heta axa gorinan ji bîr ne kin û ew tim û tim li wan hikûm dikin. Ji lewre methelokê gotiye : '' Kurmê şîrî heta pîrî '' ). Rewşen Bedirxan karê jina Kurd ne tenê kebanî û xwedî kirina zarokan dibîne, li ba wê karê jinan ê girîng li dijî ne zaniyê şer kirin û perwerde kirina zarokan e.
 
Bêguman di vê xebata perwerdehiye de rolê welatperweriyê jî ji bîr ne ke. Rewşen Bedirxan bi dengekî bilind û zelâl ewha bang dike (Xwehên min ên delâl, her wekî hûn jî dizanin derdê netewê me yê mezin û xedar ne zanî ye. Ne zanî nexwêşiyek e, û dermanê wê zanîn e. Nik netewên xwedan hikûmet û dezgeh vê nexweşiyê di nexwêşxaneyên taybetî de derman dikin û ji wan nexwêşxanan rê dibêjin dibistan. Mamoste bijîşkên wan nexwêşxanan e).