Martin Luther: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 1:
{{Agahîdank mirov
[[Wêne:Martin_Luther,_1529.jpg|thumb|Martin Luther]]
| nav = Martin Luther
'''Martin Luther''' (jdb. [[10ê çiriya paşîn]] [[1483]] − m. [[18ê sibatê]] [[1546]]) yek ji reformîstên mezheba [[Protestanî|protestana]] bû, yê bi eslê xwe [[alman]] bû.
| wêne = Martin_Luther,_1529.jpg
| sernavê_wêne = Martin Luther (1529)
| navê_jidayikbûnê =
| roja_jidayikbûnê = {{Jidayikbûn|10|11|1483}}
| cihê_jidayikbûnê = [[Eisleben]]
| roja_mirinê = {{Mirin|18|02|1546|10|11|1483|temen=erê}}
| cihê_mirinê =
| netewe = Alman
| hevwelatî =
| perwerde =
| pîşe = {{hlist|Reformîst}}
| salên_çalak = 1517-
| tê_nasîn = Reforma mezheba protestanan
| sermiyana_net =
| sernav =
| endamên_desteyê =
| hevjîn =
| zarok =
| dê =
| bav =
| malper =
| şanenav =
}}
 
'''Martin Luther''' (jdb. [[10ê çiriya paşîn]] [[1483]] − m. [[18ê sibatê]] [[1546]]) yek ji reformîstên mezheba [[Protestanî|protestanaprotestanan]] bû, yê bi eslê xwe [[alman]] bû.
Li bajarê [[Eisleben]]ê ji dayîk bûye û li zanîngeha [[Erfurt]]ê perwerde dîtiye. Piştî perwerdeya xwe li zanîngeha [[Wittenberg]]ê dest bi mamostetiyê kiriye. Luther li ser nakokî û sextekariyên ola Xirîstiyaniyê sekiniye û li dijî wan derketiye. Cara yekemîn li dijî firotina [[endûljans]]ê di [[31ê Cotkar 1517]]î de angaşt û protestoyên xwe di bin 95 xalî de bi deriyê Kelheya Wittenbergê ve kiriye û li dijî sextekarî û olfiroşiyê derketiye. Ev yeka han dibe sedem ku Luther ji aliyê paşverûtiya dêrê ve bibe hedef.
 
Li bajarê [[Eisleben]]ê ji dayîk bûye û li zanîngeha [[Erfurt]]ê perwerde dîtiye. Piştî perwerdeya xwe li zanîngeha [[Wittenberg]]ê dest bi mamostetiyê kiriye. Luther li ser nakokî û sextekariyên oladînê Xirîstiyaniyêxiristiyaniyê sekiniye û li dijî wan derketiye. Cara yekemînyekem li dijî firotina [[endûljans]]ê di [[31ê Cotkar 1517]]îan de angaşt û protestoyên xwe di bin 95 xalî de bi deriyê Kelheya Wittenbergê ve kiriye û li dijî sextekarî û olfiroşiyê derketiye. Ev yeka han dibe sedem ku Luther ji aliyê paşverûtiya dêrê ve bibe hedef.
Di sala [[1518]]î de ji aliyê [[Papa]] li [[Roma]]yê li dijî Luther doz tê vekirin. Jê tê xwestin ku nêrînên xwe şûnve bikşîne û li dijî sazûmaniya rûniştî ya dêrê dernekeve. Heya bigire ji aliyê key Maximillian tê aforozkirin. Luther hin caran bi nameyan lêborîna xwe ji Papa [[Leo X.]] dixwaze, lê ji ramanên xwe nayê xwar. Papa Leo X. wî di [[15 Pûşper 1520]]´î de bi belavokek aforoz dike ango ji olê dertîne.
 
Di sala [[1518]]îan de ji aliyê [[Papa]] li [[Roma]]yê li dijî Luther doz tê vekirin. Jê tê xwestin ku nêrînên xwe şûnve bikşîne û li dijî sazûmaniya rûniştî ya dêrê dernekeve. Heya bigire ji aliyê key Maximillian tê aforozkirin. Luther hin caran bi nameyan lêborîna xwe ji Papa [[Leo X.]] dixwaze, lê ji ramanên xwe nayê xwar. Papa Leo X. wî di [[15 Pûşper 1520]]´îan de bi belavokek aforoz dike ango ji olêdîn dertîne.
Lê roj bi roj alîgirên Luther jî zêdedibin. Şagirtên wî belavoka Papa diqelişînin. Luther him bi dozên ku li dijî wî vebûne re bilî dibe, him jî dest ji ger, waîz û civînên xwe nakşîne. Yekemîn car wergera Mizgînê ([[Încîl]]) bo Almanî tê kirin. Luther dixwast ku hemî waîz û karên olî bi zimanên herêmî were kirin ku mirov jê fêhm bike. Gundiyên Almanan bi fikrên Luther dest bi serhildanan dikin. 50.000 gundî ji aliyê dûkên [[Katolîk]] ve tên kuştin. Seranser [[Ewropa]] dikeve nîqaş û tevlîheviyê. Gel dibin du alî, hin fikrên Luther dipejirînin, hin jî li dij derdikevin. Ev yeka han civakê diguherîne, pêşde dibe.
 
Lê roj bi roj alîgirên Luther jî zêdedibin. Şagirtên wî belavoka Papa diqelişînin. Luther him bi dozên ku li dijî wî vebûne re bilî dibe, him jî dest ji ger, waîz û civînên xwe nakşîne. Yekemîn car wergera Mizgînê ([[Încîl]]) bo Almanîalmanî tê kirin. Luther dixwast ku hemî waîz û karên olîdînî bi zimanên herêmî were kirin ku mirov jê fêhm bike. Gundiyên Almananalmanan bi fikrên Luther dest bi serhildanan dikin. 50.000 gundî ji aliyê dûkên [[Katolîkkatolîk]] ve tên kuştin. Seranser [[Ewropa]] dikeve nîqaş û tevlîheviyê. Gel dibin du alî, hin fikrên Luther dipejirînin, hin jî li dij derdikevin. Ev yeka han civakê diguherîne, pêşde dibe.
 
Luther li dijî Papa û paşverûtiyê gotar û pirtûkên tûj dinivîsîne. Papa bi navê "berdevkê Şeytên" binavdike. Li dijî [[tirk]]an û [[cihû]]yan derdikeve. Hatina tirkan berî bi Ewropa rexne dike û gel hişyar dike. Luther biserdikeve û di gelek warên jiyanê û prînsîbên dînî de reforman pêk tîne. Ew wekî [[reformîst]]ekî wêrek û serkeftî tê zanîn.