|
| nexşe_sernav =
}}
'''Yewnanistan''' an '''Grekistan''' an jî '''Yûnanistan''' (bi [[Zimanê yewnanî|yewnanî]]: Ελλάδα, Êlada, bi fermî Ελληνική Δημοκρατία, Komara Yewnanistanê an Komara Êlînîk) [[welat]]eke li başûr-rojhilatê [[Ewropa]] ye û beravê [[Derya Spî]] ye. Axa Yewnanistanê digihêjê [[Albanya]]yê, [[Komara Makedonyayê]], [[Bulgaristan]]ê û [[Tirkiyê]]. Paytextê Yewnanistanê [[Atîna]] ye. Yewnanistan endamê [[NATO]]'ê û ji 1981'ê ve endamê [[Yekîtiya Ewropayê]] ye.Ew delîlên pêşî yên pêşniyarên mirovên li Başûrê Balkansê, ji 270,000 BC ye, di navenda Yewnanistanê de li Petroftona cave tê dîtin. Her sê qonaxên temenê kevir (Paleolîtîk, Mesolîtîk û Neolîtîk) di Yewnanistanê de, wek mînak di Franchthi Cave de têne nîşandan. Rûniştiyên neolîtîk li Yewnanî, ji BZ-7 millennium dostî, gelek welatan li Ewropayê ye, ji ber Yûnanî li ser rêya ku çandiniya ku ji Rojhilata Navîn ve ji Ewropayê ve belav dibe.
Fresco rizualeya Minoan nîşan dide "le leaping", di Knossos de hat dîtin
Yûnanî ku li Ewropa pêşîn pêşerojên pêşerojên pêşîn di Ewropa yekemîn de ye û li cihê şaristaniya rojavayî ye, destpêkê bi bi kulturî çolclîkî li ser deryaya Aegean li nêzîkî 3200 BC, ] Şemitiya Minoan li Crete (2700-1500 BC), û hingê hingê şaristaniya Mycenaean li ser bingeha (1900-1100 BC). Ev şaristaniyên nivîskî hene, nivîskî Minoans di nivîskî ya Rêzar A û Mycenaeansan a Linear B, bi awayekî Yewnanî ve têne nivîsandin. Mycenaeşan bi destûra Minînan hêdî hûr kirin, lê li ser dora 1200-aqûb BC, di dema demekê devera herêmî de tê zanîn ku wekî Çaxê Zindana Dijminê winda dibe. Ev di demeke dirêj de wekî Daneyên Agahiya Deryaya Navîn tê zanîn, ji kîjan nivîsgehên nivîskî nixwe ne.
Zeviyên Yewnan û kolonyayê di dema dema Archaic (750-550 BC)
Dawiya dawiya tarên kevneşopî bi 776 BC, salê lîstikên Olîmpîk yên yekem dihat e. Îliad û Odyssey, nivîsarên bingehîn yên rojnamevanên rojavayî, tê bawer kirin ku ji [[Homer]] di 7 -7-an-an-anî de BZ-Homer têne çêkirin. Bi dawiya Dîra Ages, li seranserê Yûnanîya Yewnanî û dewletên cuda yên dinyayê, ku li deryaya Black Sea, Îtalya Başûr ("Magna Graecia") û Asyayê Minor belav kirin. Ew dewlet û kolonyayên xweşfiraziyek mezin çêbûne ku ji ber ku berbi çandî ya bêwateya bêhempa hebû, ji Yewnanistana klasîk, di armanca avahiyê, drama, zanist, mathematics û felsefeyê de tê gotin. Di 508 BZ de, Cleisthenes pergala yekemîn a sîstema demokrasî ya hikûmetê di Athenê de saz kir.
Paytext û bajarî herî mezina Yewnanistanê [[Atîna]] ye, vî bajarî [[Tesalonîkî]] teqîp dikê.
== Dîn ==
Li97% gelîji xelkê Yewnanistanê 97 % xwe [[Xiristiyanî|xiristîyanênmesîhiyên]] [[Ortodoks|ortodokseortodoks]] nein.
== Parêzgehên Yewnanistanê ==
|
