Aboriya Japonê: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Aboriya Japonê, aboriya bazara serbest a [[Dewletên pêşketî|gelek pêşketî]] ye.<ref>{{Çavkanî}}{{Cite web|url=https://books.google.com.tr/books?id=s3vMAgAAQBAJ&q=japan+economy+and+capitalism&redir_esc=y#v=snippet&q=japan%20economy%20and%20capitalism&f=false|title=Lechevalier, Sébastien (2014). The Great Transformation of Japanese Capitalism. Routledge. p. 204. ISBN 9781317974963.|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> Li gori GDP Nominal (Dahatûya Naxweyiya Nesade ya Nomînal) sêyemîn aboriya heri mezin e û li gorî [[PPP]] (Parîteya Hêza Kirînê) çaremîn e li dinyayê <ref>{{Cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/SPROLLs/world-economic-outlook-databases|title="World Economic Outlook Database, April 2016 – Report for Selected Countries and Subjects". International Monetary Fund (IMF).|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://edition.cnn.com/2011/BUSINESS/02/13/japan.economy.third/index.html|title=Kyung Lah (14 February 2011). "Japan: Economy slips to Third in world". CNN.|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> û herwiha duyemîn aboriya pêşketî ya heri mezin a dinyayê ye. <ref>{{Cite web|url=https://www.oecd-ilibrary.org/economics/country-statistical-profile-japan_20752288-table-jpn|title="Country statistical profile: Japan". OECD iLibrary. 28 February 2013.|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> Dewleta Japonê endamê [[G7]] û [[G20]]<nowiki/>ê ye. Li gorî [[Fona Pereyî ya Navneteweyî]] (IMF) [[Dahatûya Naxweyiya Nesade]] ya serane ya vê dewletê di 2016an de 38,937 bû.<ref>{{Cite web|url=https://www.worldcat.org/title/japan-2017-article-iv-consultation-press-release-staff-report-and-statement-by-the-executive-director-for-japan/oclc/1009601181|title=Japan: 2017 Article IV Consultation : Press Release ; Staff Report ; and Statement by the Executive Director for Japan. International Monetary Fund. Asia and Pacific Department. Washington, D.C.: International Monetary Fund. 2017. ISBN 9781484313497. OCLC 1009601181.|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref>

Japon, li dinyayê sêyemîn dewleta herî mezin a hilberînerê otomobîlan e,<ref>{{Cite web|url=http://www.oica.net/category/production-statistics/|title="2013 Production Statistics – First 6 Months". OICA.|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> xwediyê endustriya tiştên elektronîka herî mezin e, û li gorî patentên gerdûnî, yek ji dewletên sereke yên herî nûger e. Ji ber reqabeta [[Çîn]] û [[Komara Korêyê|Koreya Başûr]] a roj bi roj zêde dibe,<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/business-17688322|title=Morris, Ben (12 April 2012). "What does the future hold for Japan's electronics firms?". BBC News.|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> JaponanJapona bala sektora hilberandina teknolojîk zivirandine aliyê teknolojiya bilind û tiştên bihêja ên wek alavên optîkal, wesayîtên hîbrîd û amûrên robotîk.

Japon, bi pirranî li ticareta salane, nirxê zêdek dide û li veberanîna navneteweyî, xwediyê nirxê zêdek e. Ji 2010an ve Japon xwediyê %13.7% (15.2 trîlyon dolar) ê dewlemendiya finansî (li dinyayê sêyemîn) ya taybetî ya dinyayê ye<ref>{{Cite web|url=https://www.allianz.com/v_1443702256000/media/economic_research/publications/specials/en/AGWR2015_ENG.pdf|title="Allianz Global Wealth Report 2015" (PDF). Allianz.|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref>. Ji 2017an ve, 51 şîrketên [[Fortune Global 500]]<nowiki/>ê girêdayî Japonê ne. Sêyemîn aboriya herî mezin a dinyayê ye.

Pêşketinên aborî yên piştî 1960an, di deh salan de, mezinbûna bi lez a wek [[mûcizeya ekonomik a pişt-şerîşer yaa Japonî]] hatiye binavkirin dest pê kiriye. Bi rêberiya [[Wezareta Aborî, Bazirganî û Endustrîyê]], bi rêjeyên 10% di salên 1960an, 5% di salên 1970yan, û 4% di salên 1980yan de mezin bûye, û dewleta Japon kariye ku heta 2010an bi awayek berdewam bibe duyemîn aboriya herî mezin a dinyayê, ku 2010an de [[Çîn|Komara Gelan a Çînê]] ew bihurandiye. Piştî 1990an, dahatûya serane ya Japonê bi gelek dewletên rojavayi re wekhev bûye an jî bihurandiye.

Sektora masîvaniyê ya Japonan piştî [[felaketa nûkleer a Fukushimayê ya 2011an]] derbeke mezin xwariye. 1996an de, bi girtina tonajatonek masiyan, Japon bûye çaremin li dinyayê.<ref>{{Cite web|url=http://www.fao.org/3/w9900e/w9900e02.htm|title="World review of fisheries and aquaculture". Food and Agriculture Organization.|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref>

Sektora endustrî û hilberandinê yahilberandina Japonê gelek cûr bi cûr e ku jia teknolojiya pêşketî yênye ku gelek serkeftîne pêk tê. Rêjeya endûstrî %30.1 a [[GDP]] ê digire.<ref>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/fields/214.html|title="The World Factbook". Central Intelligence Agency.|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref> Encama hilberinda vî welatê li dinyayê sêyemîn herî mezin e.<ref>{{Cite web|url=https://data.worldbank.org/indicator/NV.IND.MANF.CD?most_recent_value_desc=true|title="Manufacturing, value added (current US$) {{!}} Data". data.worldbank.org.|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref>