Heft xortên razayî yên Efesê: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
BKurteya guhartinê tine |
BKurteya guhartinê tine |
||
Rêz 1:
[[Wêne:7sleepersmedievalmanuscript.jpg|thumb|Împeratorê romayî [[Decius]] ([[Deqyanûs]]) ferman dide ku dîwar li ber şikefta Heftên Razayî<ref name=":1" /> ava bikin, destnivîsek ji sedsala 14an.]]
Bi ya îslamê '''Eshabê Kehf '''(bi [[Zimanê erebî|erebî]]: اصحاب الکهف, ''Aṣḥāb al-kahf'', "rêhevalên şikeftê" yan jî "xelkên şkeftê"<ref name=":0">{{Cite book|title=Wergera Qur'ana Pîroz Bi Zimanê Kurdî|last=Êsî|first=M. Huseyn|last2=Girdarî|first2=M. Se'îd|last3=Bêrkevanî|first3=M. Muhemmed|publisher=Ravza Yayincilik ve Matbaacilik|year=2008|isbn=978-605-5402-12-9|location=Istanbul|pages=294-297}}</ref>) an jî bi ya xiristiyanî '''Heft Xortên Razayî yên Efesê''' an jî bi kurtasî '''Heftên Razayî'''<ref>{{Cite web|url=https://krd.riataza.com/2017/07/08/jimara-heft-di-baweri-u-zargotina-kurdi-de/|title=Jimara heft di bawerî û zargotina kurdî de|last=Şemoyê Memê|first=|date=July 08, 2017|website=riataza.com|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=22/11/2020}}</ref> (bi [[Zimanê latînî|latînî]]: ''Septem dormientes'') çîrok û serpêhatiya komeke ciwanan e di bawerî û kevneşopiya [[xiristiyanî]] û [[Îslam|îslamî]] de ku ji ber zilma dînî ya desthilatdaran direvin û xwe vedişêrin hundirê şikeftekê<ref name="madaincavelocation">{{Cite web|url=https://madainproject.com/cave_of_ashab_e_kahf|title=Cave of Ashabe Kahf (The Cave of the Seven Sleepers)|website=Madain Project|archive-url=https://web.archive.org/web/20201102114623/https://madainproject.com/cave_of_ashab_e_kahf|archive-date=2 November 2020|access-date=2 November 2020}}</ref> li derveyê bajarê [[Efes|Efesê]] di dora sala 250 ya mîladî de û piştî xewekê dora 300 salî ji şikeftê derdikevin derve. Ev çîrok ne di [[Tewrat]] û [[Zebûr|Zebûrê]] de ne jî di [[Încîl|Încîlê]] de derbas dibe. Lê di [[Quran|Quranê]] de di [[Kehf|
Guhertoya herî kevn a vê çîrokê ji metranê [[suryanî]] [[Yaʿquḇ Sruḡāyâ]] (Yaqûbê Sirûcî) (450-521 a PZ) tê, ku bi xwe ji çavkaniyeke [[Zimanê yewnanî|yewnanî]] wergirtiye û niha winda ye. Kurtasiyekê girîng a vê çîrokê di [[Gregoriyê Toursî]] (538–594) de û di ''History of the Lombards'' a [[Paulus Diaconus]] (720–799) de cih digire.<ref>{{Cite book|title=Medieval Science Fiction|last=Liuzza|first=R. M.|date=2016|publisher=[[King's College London]], Centre for Late Antique & Medieval Studies|isbn=978-0-9539838-8-9|editor-last=Kears|editor-first=Carl|page=66|chapter=The Future is a Foreign Country: The Legend of the Seven Sleepers and the Anglo–Saxon Sense of the Past|editor-last2=Paz|editor-first2=James}}</ref> Guhertoya herî baş û naskirî ya rojavayî di ''Legenda sanctorum'' a [[Jacobus da Varagine]] de qeydkirî ye.
Rêz 13:
Guhertoyên destpêkê ya vê çîrokê di hejmarên razayiyan de ne hemfikir in û bi ser de di hinin guhertoyan de hejmarê wan kesan ên ku xwe spartine şikeftê bi zelalî nehatiye diyarkirin. [[Cihûtî|Cihû]] û ''xiristiyanên Necaran'' tenê ji sê birayan bawer dikin, ''Dêra Rojhilat a Suryanî'' hejmara pênc dide.<ref name="BG2">Bartłomiej Grysa, [http://czasopisma.upjp2.edu.pl/orientalia/article/view/1011 "The Legend of the Seven Sleepers of Ephesus in Syriac and Arab Sources: A Comparative Study"], ''Orientalia Christiana Cracoviensia'' '''2''' (2010): 45–59.</ref> Di piraniya qeydên [[Suryanî|suryaniyan]] de hejmara heşt derbas dibe.<ref name="WW3">Witold Witakowski, [https://gedsh.bethmardutho.org/Sleepers-of-Ephesus-Legend-of-the "Sleepers of Ephesus, Legend of the"], in ''Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage: Electronic Edition'', edited by [[Sebastian P. Brock]], Aaron M. Butts, [[George A. Kiraz]] and Lucas Van Rompay (Gorgias Press, 2011; online ed. Beth Mardutho, 2018).</ref> Li qeydên [[Ṭeberî]] hejmarên heft, heşt an jî neh hatine tomarkirin û bi ser de kûçikek di çîrokê de heye. Heft kes û kûçikek bi navê ar-Raqīm an jî Qiṭmīr hatiye qeydkirin di berhemên kanonîk ên misilmanan de.<ref name="BG2" />
Hejmara mideta xewê ya heft xortên razayî jî di navbera berheman de diguhere. Hejmara herî mezin û sala herî dirêj 373 sal in ku ji hêla ''Gregoryê Tours''î ve hatiye dayîn. Hinin qeyd dibêjin 372 sal in. Bi ya hesibandina ''Jacobus da Varagine''î razayî 196 sal di xew de mane (ji sala 252 heya 448).<ref name="BG3">Bartłomiej Grysa, [http://czasopisma.upjp2.edu.pl/orientalia/article/view/1011 "The Legend of the Seven Sleepers of Ephesus in Syriac and Arab Sources: A Comparative Study"], ''Orientalia Christiana Cracoviensia'' '''2''' (2010): 45–59.</ref> Di hinin guhertoyan de hejmara 195 tê pêşniyazkirin.<ref name="WW4">Witold Witakowski, [https://gedsh.bethmardutho.org/Sleepers-of-Ephesus-Legend-of-the "Sleepers of Ephesus, Legend of the"], in ''Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage: Electronic Edition'', edited by [[Sebastian P. Brock]], Aaron M. Butts, [[George A. Kiraz]] and Lucas Van Rompay (Gorgias Press, 2011; online ed. Beth Mardutho, 2018).</ref> Qu'ran di ayeta 25em a
''Bartłomiej Grysa'' bo ''Heftên Razayî'' heft komên navê yên ji hev cuda rêz dike:<ref name="BG4">Bartłomiej Grysa, [http://czasopisma.upjp2.edu.pl/orientalia/article/view/1011 "The Legend of the Seven Sleepers of Ephesus in Syriac and Arab Sources: A Comparative Study"], ''Orientalia Christiana Cracoviensia'' '''2''' (2010): 45–59.</ref>
Rêz 51:
=== Guhertoya îslamî ===
Çîroka Eshabê Kehfê (bi kurdî: ''xelkên şkeftê'' an jî ''rêhevalên şikeftê''<ref name=":0" />) di Quranê de di [[Kehf|
Eshabê Kehfa Quranê ji aliyê mufesîran wekî [[qise]] hatiye binavkirin ku qise ji mirovahiyê re ji bo şîret û îbretê bigirin hatine nizûlkirin. Di vê qiseyê de jî armanc xurtkirina baweriya jiyana [[Axret|axiretê]] ye. Loma li ser hûrgiliyan nasekinin lê giringî didin fikran. Bi ya rîwayetan ev qise ji ber pirsa [[Cihûtî|cihûyan]] a ser Eshabê Kehfê nizûl bûye û di hinin rîwayetan de navên wan xortan û cihê şikeftê tê gotin lê bi ya pisporan ev agahî ji [[îsraîliyat]]<nowiki/>ê têketiye.<ref name=":2">{{Cite journal|last=ŞENTÜRK|first=Mustafa|date=2013/2|title=KUR‟ÂN‟DA BİR PASİF DİRENİŞ ÖYKÜSÜ: ASHÂB-I KEHF|url=https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/147881|journal=Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi|volume=c. 2, sayı: 3|pages=224-237|via=}}</ref><ref name=":3">{{Cite web|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ashab-i-kehf|title=ASHÂB-ı KEHF|last=ERSÖZ|first=İSMET|date=22.11.2020|website=TDV İslâm Ansiklopedisi|archive-url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ashab-i-kehf|archive-date=|dead-url=|access-date=22.11.2020}}</ref>
Rêz 66:
Gelek psipor li ser dînê Eshabê Kehfê hemfikirin ku divê ew bibin xiristiyan ji ber ku ev çîrok di seranserê cîhana [[xiristiyanî]] de berbelav bû. Lê belê ji ber ku [[Quran]] bi eşkere dînê wan nabêje hin teorî jî hatine bilêvkirin wekî ya Ihsan Eliaçik. Bi ya wî ew [[Essenî]] ne, yên ku piştî dagirkirina [[Filistîn (herêm)|Fîlîstînê]] reviyane çiyayan û berevajiya [[Romaya Kevnare|romayiyên]] [[Paganî|pagan]] û zalim li ser dînê [[Îbrahîm|Îbrahim]] û [[Mûsa|Mûsa pêxember]] jiyana xwe dewam kirine. Heman pispor dibêje ku Eshabê Kehf ne tenê heft kes e lê navê xelkek e ku sedan sal li ber zilma romayiyan ber xwe dane li ser çiyayan. Her wiha bi ya wî Reqîm jî Destxetên [[Gola Mirî]] ye.<ref>{{Cite book|title=Yaşayan Kur'an (Nuzul Sirasina Gore Tûrkçe Meal -Tefsir)|last=Eliaçik|first=R. Ihsan|publisher=Inşa Yayinlari|year=2014|isbn=978-605-88003-0-4|location=Istanbul|pages=548-552}}</ref>
Ji ber ku Xwedê di heman
==== Qise ====
| |||