Xane: Cudahiya di navbera guhartoyan de

[[Wêne:Biological cell.svg|thumb|250px|[[Endamok]]ên xaneya eukaryotî: <br>(1) [[Dendikok|Navikok]]<br> (2) [[Dendik|Navik]]<br> (3) [[Rîbozom]]<br> (4) [[Vezîkul|Vezîkol]]<br> (5) [[Retîkûlûma endoplazmî ya girûzî|Retîkûlûma endoplazmî ya zivir]]<br> (6) [[Heybera Golgî]]<br> (7) [[kakûtê xaneyê]]<br> (8) [[Retîkûlûma endoplazmî ya hilû|Retîkûlûma endoplazmî ya lûs]]<br> (9) [[Mîtokondrî]]<br> (10) [[Vakuol|Vakool]]<br> (11) [[Sîtoplazma]]<br> (12) [[Lîzozom]]<br> (13) [[Sentrîol]] ]]

Hemû bakterî û arkebakteriyan xwediyê xaneya prokaryotî ne. Di zimanê Greek de wateya pro, pêşî, wateya karyon ji navik e. Xaneya bê navik wek [[xaneya navikdirustînavikdestpêkî]] (prokaryotî) tê bi nav kirin. Zîndewerên bi xaneya prokaryotî, yekxaneyî ne. Ango tu zîndewerên [[firexaneyî]], prokaryotî nîn in. Di xaneyên prokaryotî da xeynî [[rîbozom]] tu endamok tune ye. Reaksiyonên biyokîmyayî di nav sîtoplazmayê de çê dibin. Ji ber ko xaneyên prokaryotî bê navik in, asîdên nukleyî, ADN û [[ARN]] li nav sîtoplazmayê de cih digirin. Xaneyên prokaryotî ji ên eukaryotiyan piçûktir in.

=== Xaneya eukaryotî (xaneya navikdirustnavikrasteqîn) ===

Zîndeweren ji cîhana protîstan, cîhana [[fungus]]an, cîhana riwekan û cîhana ajalan, hemû eukaryotî ne. Di xaneyên eukaryotî de navik heye û endamok bi parzûn dorpêç kirî di nav sîtoplazmayê de cih digrin. Hemû ajal û riwek [[firexaneyî]] (''multicellular'') ne û xaneyên wan [[Xaneya navikdirust|xaneyên navikdirustnavikrasteqîn]] (eukaryotî) ne. Hin endamên cîhana protîstan yekxaneyîtekxaneyî ne. Wek mînak [[amîb]], [[euglena]] û [[paramesyûm]]. Lê hinek endamên protîstan firexaneyî ne. Wekî mînak kevzên avê û koloniya volvoxê.