Xane: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
Avestaboy (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Avestaboy (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Rêz 6:
== Dîroka kifşa xaneyê ==
[[Wêne:Hooke Microscope-03000276-FIG-4.jpg|thumb|150px|Hûrbîna Robert Hook]]
Zanyarê brîtanî [[Robert Hook]] di sala 1665an de, cara ewilî ji bo xane terma cell bi kar anî. ''Cell'' bi îngîlîzî tê wateya malik an ji odeya biçûk. Her çiqas Robert Hook tiştên di bin mîkroskobêhûrbînê dîtibû wekî xane (''cell'') bi nav kiribû jî, a rast ew ne xane bûn, lê çavikên vala bûn. Ji ber ko xaneyên Hook ne zindî bûn, Hook tenê dîwarên xaneyan ko ji [[seluloz]]ê çê bûyî dîtibû.
[[Antonie van Leeuwenhoek]] (1632–1723) zanyarek Holandî bû. Ê ko cara yekem hebûna [[bakterî]] û zîndewerên hûrik û [[yekxane]]yî bi mîkroskobêhûrbînê dîtiye Leeuwenhoek e. Ev zanyar bi qasî 500 heb mîkroskobhûrbîn çê kir. MîkroskobênHûrbînên wî, tiştan bi qandî 250 caran mezintir dikir. Di dîroka zîndezanî (biyolojî) de mîkrobiyologê pêşîn Leeuwenhoek e. Xebatên wî di pirtûka bi navêsernavê ajalokan (''animalcules'') hatibû weşandin.
 
Ji ser xebatên Robert Hook û Antonie Van Leeuwenhoek nêzik ê 200 salan paşê, Riweknasê (zanyarê botanîk) alman, Mathias Jakob Schleiden (1804-1881) di sala 1838e de daxuyand ko hemû [[riwek]] ji xaneyan pêk tê. Salek bi şûn de, sala 1839an de zanyarê alman, Theodor Schwann (1810-1882) ragihand ko hemû ajal ji xaneyan çê bû ne. Her ko zanînên der barê xaneyê zêde bûn zanyaran teoriya xaneyê derpêş kirin. Di serî de ev teorî ji 4 bendan pêk dihat. Lê gava ko derheqê xaneyê de sal bi sal zanînên nû kombûn, ''Teoriya Xaneyê'' jî guherî û hîn bendên nû lê hatin zêdekirin.