Dewleta Sefewiyan: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
Kurteya guhartinê tine Etîket: Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî |
Kurteya guhartinê tine |
||
Rêz 7:
Şahê Sefewî yê mezin [[Şah Îsmaîl]]ê Yekem da Kurd bûn heye(1,2).
'''Xanedanîya Sefewî''' yek ji xanedanîyên serdest ên herî giring ya Îranê ji salên 1501 heta 1736 bû.<ref>{{cite encyclopedia|last=|first=|title=SAFAVID DYNASTY|encyclopedia=Encyclopædia Iranica |url=http://www.iranicaonline.org/articles/safavids}}</ref> Xanedanîya Sefewîyan resenîya xwe ji Sofîtî ya rêbaza/terîqeta Sefewî digirt, ku di bajarê Ardabil ya herêma Azerbaycan a Îranê hate damezrandin. Ew xanedanîyek Îranî/Êranî ya bi eslê xwe Kurd bû,<ref>
* Matthee, Rudi. (2005). ''The Pursuit of Pleasure: Drugs and Stimulants in Iranian History, 1500-1900''. Princeton University Press. p. 18; "''The Safavids, as Iranians of Kurdish ancestry and of nontribal background (...)"''.
* Savory, Roger. (2008). ''EBN BAZZĀZ''. ''Encyclopaedia Iranica, Vol. VIII, Fasc. 1''. p. 8.</ref> lê di dema fermandarîya wan de ew bi payebilindên Tirkman,<ref>
*Roemer, H.R. (1986). "The Safavid Period" in Jackson, Peter; Lockhart, Laurence. ''The Cambridge History of Iran, Vol. 6: The Timurid and Safavid Periods''. Cambridge University Press. pp. 214, 229
*Blow, David (2009). ''Shah Abbas: The Ruthless King Who Became an Iranian Legend''. I.B.Tauris. p. 3
*Savory, Roger M.; Karamustafa, Ahmet T. (1998) ''ESMĀʿĪL I ṢAFAWĪ''. ''Encyclopaedia Iranica Vol. VIII, Fasc. 6'', pp. 628-636
*Ghereghlou, Kioumars (2016). ''ḤAYDAR ṢAFAVI''. ''Encyclopaedia Iranica''</ref> Gurcî,<ref>Aptin Khanbaghi (2006) ''The Fire, the Star and the Cross: Minority Religions in Medieval and Early''. London & New York. IB Tauris. {{ISBN|1-84511-056-0}}, pp. 130–1</ref> Çerkez,{{sfn|Yarshater|2001|p=493}}{{sfn|Khanbaghi|2006|p=130}} û Yewnanîyên Pontîk <ref name="Anthony Bryer 1975">Anthony Bryer. "Greeks and Türkmens: The Pontic Exception", ''Dumbarton Oaks Papers, Vol. 29'' (1975), Appendix II "Genealogy of the Muslim Marriages of the Princesses of Trebizond"</ref> re zewicîn. Sefewîyan ji bingeha xwe li Erdebîl, kontrola xwe li ser beşên Îrana Mezin ava kirin û nasnameya Îranî ya herêmê piştrast kirin, <ref>''Why is there such confusion about the origins of this important dynasty, which reasserted Iranian identity and established an independent Iranian state after eight and a half centuries of rule by foreign dynasties?'' RM Savory, ''Iran under the Safavids'' (Cambridge University Press, Cambridge, 1980), p. 3.</ref> ji Împeratorîya Sasanî ve, bi vî rengî, bûn yekemîn xanedanîya xwecihî ku dewletek neteweyî wek Îran tê nas kirin bî fermî ava kirin.<ref>Alireza Shapur Shahbazi (2005), "The History of the Idea of Iran", in Vesta Curtis ed., Birth of the Persian Empire, IB Tauris, London, p. 108: "Similarly the collapse of Sassanian Eranshahr in AD 650 did not end Iranians' national idea. The name "Iran" disappeared from official records of the Saffarids, Samanids, Buyids, Saljuqs and their successor. But one unofficially used the name Iran, Eranshahr, and similar national designations, particularly Mamalek-e Iran or "Iranian lands", which exactly translated the old Avestan term Ariyanam Daihunam. On the other hand, when the Safavids (not Reza Shah, as is popularly assumed) revived a national state officially known as Iran, bureaucratic usage in the Ottoman empire and even Iran itself could still refer to it by other descriptive and traditional appellations".</ref>
[[File:گستره_سلطنت_صفویان_و_پرچمهایشان.jpg|thumb|Extent of Safavid dynasty]]
Sefewîyan ji sala 1501 heya 1722 zayînî fermandar bûn (nûjenkirinekî kurt serborî dibe ji 1729 heya 1736) û li bilindahîyê xwe, ewan hemû Îran'a îro, Komara Azerbaycan, Bahreyn, Ermenîstan, Rojhilata Gurcistanê, hin beşên Bakûrê Qefqasya'yê, Iraq, Kuweyt, û Efxanistan, û her weha hin deverên Tirkiyê, Sûriyê, Pakistan, Tirkmenistan û Ûzbêkistan kontrol kirin.
Tevî bi têkçûna wan di sala 1736 de, mîrata ku wan li pey xwe hiştin vejîna Îranê bû, ku wekî asêgeha aborî di navbera Rojhilat û Rojava de dimaya, damezrandina dewletek bi bandor û bîrokrasî li ser bingeha "kontrol û hevsengî", dahênanên wan ên mîmarî û çavdêrîya/patronaja wan ji bo hunerên bedew. Her weha Sefewîyan bi belavkirina Şiîtîya diwazdehî ya îslamî li Îranê, û li beşên mezin ên Qefqasya'yê, li Anatolya û Mezopotamya'yê, heta serdema îro jî şopa xwe hiştine.<ref> https://en.wikipedia.org/wiki/Safavid_dynasty </ref> [[Bikarhêner:Key Mîrza|Key Mîrza]] ([[Gotûbêja bikarhêner:Key Mîrza|gotûbêj]]) 16:31, 10 çiriya pêşîn 2020 (UTC)
==Çavkanî==
| |||