Li gorî ''Herodot keyê'' sêyem yê Îmbirtoriya [[Med]]. GorEw ji bavê xwe [[Frawartiş]] (Fare-Var-Tishk,û Phraortes)ji anbapîrê kalikê xwe [[Deyoses]] (Diyako, Deioces) jijî hêjatir bû. Ji hêla alîye leşkerî ve Ew bêhtirgelek yê bi navûdeng bû. EwKeyxusrew yekembi keskomkirna bû,piranîya yêêl û kuhozên leşkerênÎrana xwekevn gorkarî çeqên/beşêndast cudabi wekdagîrkirina serbazêndeverên rimbaz,cîranên Tîrhvêjîmperatoriya ûSiwarîMedî Dabeşkirîde.
EwPîştê bûkuştîna kuFrawartiş. Kurê wî ewyê bi karenavê havrikiyaKey artêşaXusrew dijmindesthilatîyê digir e. Key Xusrew bi Rengekî serkî ji bo bi Rêvebirine karûbarên welat serokekî bêhempa bû. wî şervanên herî beş ji hêzaleşkerên xweraxwe dirust kirdirustkir. Û di nav de tîravêjênjî tîrhavêjên kêrhatî û ji bêhevtahajî hebûn û şervanên wî yên rimbazRimhavêj jî hebûn.<ref>http://global.britannica.com/EBchecked/topic/147792/Cyaxares</ref><ref>[https://www.livius.org/ct-cz/cyaxares/cyaxares.html Cyaxares] (Livius.org)</ref> <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Cyaxares</ref> <ref>https://iranicaonline.org/articles/media/</ref>▼
Keyxusrew bi komkirna piranîya êl û hozên Îrana kevn karî dast bi dagîrkirina deverên cîranên împeratoriya Medî bik e.
Ji berkû welatê mad welatekî ji hajî bû sebarat Hespsûriyê û karûbarên şervaniyê de. madekan her ji bajarê mindaliy pisporên pir baş bûn di bwarê Hespswarî u tîrhavîştin de, lewme jî karêev '''Huxşter''' Bisanhîtir dibûyaka ji bodibú afraindinvaniyasedam leşkerekîku pispor û şarezara. '''huxşterHuxşter''' karîbi kara xwefîdayên bi cûrat û ji hajî li xwe kombike ku. ew leşkerê ji çû kesan û çû şeran ne di tirsan. Bi dirstikirine wî leşkerî û şervanên xweragir wan karîn '''skayiyekan''' ji nav bibin. ku ew DemêkDemêkî dirêj bû ewan'''skayiyekan''' li wilatê maddiya de kuştin û talinwêranî dijî xelkên sivîl dikirin. Bi wê serkeftinê jî wî karî Heyfa bavê xwe wilatê xwe ji '''skayiyekan''' vekitvekin.▼
Pîştê kuştîna Frawartiş. Kurê wî yê bi navê Key Xusrew desthilatîyê digirt. Diyar e digel skîtiyan ve gelek kêşeyên wî hebûn. Key Xusrew bi şewayekî serokekî li bar û li birêvebirinê karûbarê welat de serokekî bêhempa bû.
DiPaşra dawiyê'''Huxşter''' jîde têkîldarî û havgirtinê bi paşayê bajarêbabilbabiliya ra çêdike. LiJi hajî gotinê ye. ku babilya bi hilgirtina havkariya laşkerî ji madd karîkarîn bûnxwe ji bin destiyê xilsa bibinbikin. BiÛ havgirtinbi maddahavgirtina Mîddiya û babilya karînaşûriyanAşûriyan bişkînintên şikestin. û bajarê Neynewa li sala 612ê berî zayînê tê dagîrbikin ji hêla madday û babiliya ve. '''sarakus''' berî mirin xwe Ew paşay Îmbirtoriya aşûrîya bû xwe û jin û zarokên xwe dike dinav agir de eva jî diba dawiyasedam ku bi timamî hûkmê hezar salî ya împiratoriya aşûr ju nav harit . Û '''huxşterda''' di sala 584ê ya berî zayînê jiyane xwe ji dest dide{{Çavk}}.▼
▲Ew bû ku ew bi kare havrikiya artêşa dijmin. wî şervanên herî beş ji hêza xwera dirust kir. Û di nav de tîravêjên bêhevta hebûn û şervanên wî yên rimbaz jî hebûn.<ref>http://global.britannica.com/EBchecked/topic/147792/Cyaxares</ref><ref>[https://www.livius.org/ct-cz/cyaxares/cyaxares.html Cyaxares] (Livius.org)</ref> <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Cyaxares</ref> <ref>https://iranicaonline.org/articles/media/</ref>
{{Soranî}}
▲Ji berkû welatê mad welatekî ji hajî bû sebarat Hespsûriyê û karûbarên şervaniyê de. madekan her ji bajarê mindaliy pisporên pir baş bûn di bwarê Hespswarî u tîrhavîştin de, lewme jî karê '''Huxşter''' Bisanhîtir dibû ji bo afraindinvaniya leşkerekî pispor û şarezara. '''huxşter''' karî xwefîdayên bi cûrat û ji hajî li xwe kombike ku ew ji çû kesan û çû şeran ne di tirsan. Bi dirstikirine wî leşkerî û şervanên xweragir wan karîn '''skayiyekan''' ji nav bibin. ku ew Demêk bû ewan li wilatê maddiya de kuştin û talin dijî xelkên sivîl dikirin. Bi wê serkeftinê jî wî karî Heyfa bavê xwe wilatê xwe ji '''skayiyekan''' vekit.
▲Di dawiyê jî de têkîldarî û havgirtinê bi paşayê bajarê babil ra çêdike. Li hajî gotinê ye ku babilya bi havkariya madd karî bûn ji bin destiyê xilsa bibin. Bi havgirtin madda û babilya karînaşûriyan bişkînin û bajarê Neynewa li sala 612ê berî zayînê dagîrbikin. '''sarakus''' berî mirin xwe Ew paşay Îmbirtoriya aşûrîya bû xwe û jin û zarokên xwe dike dinav agir de eva jî diba dawiya hûkmê hezar salî ya împiratoriya aşûr .
di serdemê hûkmê '''huxşterda''' de wilatê maddiya gelêk pêşket. Huxşter di sala 584ê ya berî zayînê qedam gûhstî ye{{Çavk}}.