Kiyaksar: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 2:
{{çavlêgerandin}}
 
'''Kiyaksar'''<ref>[[Mihemed Emîn Zekî Beg]] (2002). Dîroka Kurd û Kurdistanê, r. 292-298. Avesta, Stembol.</ref><ref>[[Elî Teter Nêrweyî]] (2010). Kurd û mêjû (Çend vekolînek li dor mêjûya kevin a kurd û Kurdistanê). Spîrêz, Dihok.</ref>, '''Key Xusrew'''<ref>[[Elî Teter Nêrweyî]] (2010). Kurd û mêjû (Çend vekolînek li dor mêjûya kevin a kurd û Kurdistanê). Spîrêz, Dihok.</ref> (bi Ancientînglîzî: Greek''Cyaxares'', ;bi yewnaniya kevn: Κυαξάρης, ''Kyaksáres'', bi îraniya kevn: 𐎢𐎺𐎧𐏁𐎫𐎼, ''Uvaxştra''<ref>{{cite book|last=Akbarzadeh|first=D.|author2=A. Yahyanezhad|title=The Behistun Inscriptions (Old Persian UvaxštraTexts)|publisher=Khaneye-Farhikhtagan-e ;Honarhaye Sonati|year=2006|language=Persian|isbn=964-8499-05-5|pages=87}}</ref><ref name="kent-p406">{{cite Avestanbook|last=Kent|first=Ronald Grubb|others=translated into Persian by S. Oryan|title=Old Persian: HuxšaθraGrammar, "Text, Glossary|isbn=964-421-045-X|date=1384 [[Kurdish calendar|AP]]|language=Persian|pages=406}}</ref>, bi avestayî: ''Huxşaθra'' "Hukumdarê baş";, Akadîbi akkadî: Umakištar''Umakiştar''<ref>https://www.livius.org/articles/person/cyaxares/</ref>, bi Old Phrygianfrîgiya kevn: ksuwaksaros;''Ksuwaksaros''{{sfn|Diakonoff|1993|pages=478-479}}, navbera r.li dor 625–585 berî zayînê), li gorî Herodot, keyê sêyem û jêhatî yê [[Med]] bû; gor bavê xwe [[Farvertîş]]/Fare-Var-Tishk/Phraortes an kalikê xwe Diyako/Deioces ji alîye leşkerî ve bêhtir yê bi navûdeng bû. Ew yekem bû ku leşkerên xwe gor çeqên/beşên cuda wek serbazên rimbaz, tîrbaz/tîravêj û siwarî dabeş kir.
 
Keyxusrew bi yekkirina piraniya êl û hozên îranîyên Îrana kevnar û dagirkirina deverên cîranî/sinordaşî, împeratorîya Medî veguherand wek hêzek herêmî. <ref>http://global.britannica.com/EBchecked/topic/147792/Cyaxares</ref> Wî, hilweşîna împeratorîya Neo-Asûrî hêsan kir, û li gorî Herodot gelê [[Skîtyan]] /Saka ji Medyayê paş ve kişand. <ref>[https://www.livius.org/ct-cz/cyaxares/cyaxares.html Cyaxares] (Livius.org)</ref> <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Cyaxares</ref>
padîşahê sêyem yê dewleta Medyay bû, li gorî Herodot wî leşkerî xwe ji bavê xwe Phraortes an jî yê bapîrê xwe Deioces pir mezintir kirbû. Ew yekem kes bû ku leşkerên xwe li beşên cûda yên spear, û arcan, û siwaran dabeş kirî.
 
Bi yekgirtina piraniya eşîrên Îranê yên qedîm û bu mezinkirina deverên cîran, Keyakser (Uvaxşatra) vediguherîne Embirtorya Median nav hêzeke herêmî de. Împaratorîya Neo-Assyrian helniweşîne.
Pîştê kuştîna [[Farvertîş]]/Fare-Var-Tishk/Phraortes kurê wî Keyxusrew desthilatîyê girte destê xwe. Diyar e digel Skîtyan ve gelek kêşeyên wî hebûn. Keyxusrew pêşewayekî/serokekî li bar û li birêvebirinê karûbarê welat de serokekî bêwêne/bêhempa bû.
 
Ew bu ku bikaribe rûberîyê artêşa dujmin bike; artêşekî rêkûpêkî û pisporane dan hênan. Artêşek wek siwarî û piyade damezrand. Siwarîyan kir wek siwarîyên aşûrî/asurî û di piyadeyên wî de tîravêjên bêwêne/bêhevta hebûn û çekdarên wî yên rimbaz jî hebûn.
 
{{Soranî}}
Liber ewê ke welatî mad cêgeyekî libar bû perwerdey esp bû u madekan her le mindaliyewe şarezay espswarî u tîrhawîştin bûn, karî Huxşter asantir debû bo pêkhênanî swareyekî xawen ezman u bezîpkuzakûn. huxşter twanîî cengaweranî aza u becergî wa bar bênê ke le hîç ştê nedeslemîn. her be yarmetîî ew supa nebeze twanîî skayiyekan ke demêk bû le wilatî madda kewtbûne talan u kuştubir têk bşkênê u le wilat wederiyan nê. bewcore toley bawkî u wilate talankirawekey madî le skayiyekan kirdewe.
 
Paşanîş legel (nebû polassar) patşay babil ke pêştir be yarmetîî madekan serbexoyî xoyan bedest hêna bû, yekî girt u be supayekî giranewe hêrşî birde ser aşûriyekan u şarî neyneway le 612î pêş le zayînda girt ke paytextî aşûriyekan bû. sarakus (senaxerîb) ke paş mergî (aşûrbenîpal) bibuwe patşay wilatî aşûr, ke dîî bergey madekan nagirê agirêkî gewrey helkird u xoy u xawuxêzanî xste naw agireke u bewcore çray temenî hezar saley împiratorîî aşûr kujrayewe.
 
Le serdemî huxşterda wilatî mad gelêk perey send. huxşter be têgeyştuwîî u zanayîî xoy xizmetî gewrey be madekan kird. împiratorîî mad le serdemî huxşterda zor bilaw u berîn bibwewe.
 
Huxşter le salî 584î pêş zayîn koçî duwayîî kird{{Çavk}}.
 
== Çavkanî ==