Endulus (dewlet): Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
PanchoS (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Xwedêda (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Rêz 1:
'''Endulus''' ({{bi-ar|الأندلس|el-Endulus}}) navê dewletê ku li girava [[nîvgirava Îber|Îberî]] ji aliya [[misilman|misilmanan]]an hat ava kirî û navbera [[711]]an de [[1492]]an serwerî ajotî bû.
 
Di [[711]]an de [[ereb]] û [[berberî]]yan ji [[Fas]]a îroj de ser [[tengava Cîbraltar]] re êrîşa keyaniya [[Vîzîgot]]an a di wê demê de nêvxwe de ceng kirin. Di serdariya [[TarîqTariq îbnbin ZîyadZiyad]] de artêşeke ji 500 mirovan de pêk dihatî keyî vîzîgotan bin xist.
 
Tarîq di salên pêş de bi [[Mûsa bin Nûsayr]], parêzgerê Afrîkaya bakur, ve tev jî dewama dagir kirina [[nîvgirava Îber]]î kir. Di [[714]]an de lawê Mûsa bin Nûsayr Ebdulezîz bû parêzgerî Endulus û [[Sevilla]] jî bû paytexta dewlet e. [[Ebdulezîz Egilona]], jina biya keyî vîzgotan ê dawî [[Roderich]], kira jina xwe.
Rêz 13:
Lê di 735an de artêşa [[misilman|misilmanan]] di serdariya Ûkbe de şunda derketa sefereke ser [[Fransa|Fransayê]] der xistin. Di wê seferê de wî bajarên [[Arles]], [[Avignon]], [[Lyon]] dagîr kirin. Lê Karl Martell nêzik şunda misilmanan dehifandina nîvgirava Îberî. Derve bajarê [[Narbonne]] tenê dest misilmanan de ma.
 
Parêzgerên Endulusê demên pêşin xwe wek [[emîr]]î [[xelîfe]]yên [[Umeye]]yên [[Şam]]ê diditîn.Lê kênge di 755an de kargera Umeyayan ji aliya Ebasiyan ve hat valakirin, [[Ebd er-RahmanEbdurehman I]] reviya Endulusê û li wir bi kêfxweşîyekêfxweşiye hat pergînîkirin û ji pê re jî xwe wek xelîfe da zanîn û Emîratiya Kordoba saz kir.
 
763 de xelifetiya [[Ebasiyan]] ji bo wan deran dagîr bike artêşek şande Endulusê. Lê Ebdurrehman ew artêşa bin xist.
Rêz 21:
Di dema [[Ebdurehman II]] de, yê di 822an de derbaza textê bûyî, Endulus çendayî hunerî dema xweya herî rind dît.
 
Di dema xelîfe [[Ebî Emîr el-Mensûr]] de, generalekî Hişham II bû, Endulus şunda demake xweya baş dît û wî di 985an de Barselona şunda hundura dewletê kir. Kênge El-Mensûr mir Xelifetî keta cengeke hundur û dewlet bû 12 paran û ew dema wek keyaniya Taifa tê zanîn.
 
Di 1085an de "El Murabitan" ji Afrîkayê de hatin û kargerî dest xwe xistin. Lê di sedsala 12'an de kargerî derbaza [[MûwahhîdanMûwahîdan]] bû. Di 1212an de ''Cenga Las Navas de Tolosa'' de hevalbendiyên portekîz, kastîlya û hin dewletên din ve Mûwahhîdan bin xistin şunda Endulusê di bin xanêdanê Nasridiyan ji bajarê [[Granada]] tenê de ma. Di 1492an de ew dera jî ji aliya kastîlyan hat dagîr kirin û dema Endulusê ya li [[Spanya]] dawî bû.
 
[[Kategorî:Endulus| ]]