Rasti
16 gulan 2009ê bû endam
Content deleted Content added
Kurteya guhartinê tine |
|||
Rêz 45:
[[Ehmedê Xanî]]
<br />---------------
'''Serhildana Taiping''' ([[çînî]]: 太平天國之亂, pinyin: tàipíng tiānguó; Wate: "Bihuşta Taiping" ), [[serhildan]]<nowiki/>a siyasî û [[Dîn|ol]]<nowiki/>î ye ku di [[sedsal]]<nowiki/>a 19an de (1850-1864) li [[Çîn]]<nowiki/>ê derketîye. Ew li piraniya welat, bû sedema wêraniyeke berfireh û mirina nêzîkê 20 [[milyon]] kesan û pêvajoya hilweşîna [[xanedana Qing]] (1644-1912) dest pê kir.
== Pêşveçûna Serhildanê ==
Serokê serhildanê gundîyek xizan bû ku navê wî [[Hong Xiuquan]] bû. Bi bawerîyek nû derkete holê. Ewî îddîa kir ku ew birayê [[Îsa]] ye û kurê [[Xweda|Xwedê]] ye û ew ji Çînê re hate şandin da ku reform bike. [[Feng Yunshan]], yek ji hevalên nêzîk ên Hong, civatek olî ya bi navê [[Bai Shangdi Hui]] (Yekîtiya Bawermendên Xwedê) damezrand. Hong di sala 1847an de beşdarî Bai Shangdi Hui bû, sê sal şûnda serhildanên wan dest pê kir. 12ê çîl ya 1851an de daxuyand ku wî Keyanîya Aşitiya Mezin ([[Teyinging Tianguo]]) damezrand û sernavê Keyayê Xwedayî (''Tianwang'') hilda.
Pêşbazîya "di milkta hevparî"; gelek karker û gundî kişand tevgerê. Propagandeyên li dijî [[Xanedana Qing|xanedana qing]] jî bu sedem ku tevger lî hemû welat belav be. Bi vî rengî, hêzên Taiping, di destpêkê de ji çend hezar mirovên pêk dahat, vegerîya artêşekî ku ji 1 milyon leşkerên gelek bi dîsîplîn û fanatîk pêk tê. Çemê [[Yangtsê]] derbaskirin, ketin [[bakur]]<nowiki/>ê Çînê û artêşê di 10ê adara 1853an de [[Nanjing]] bi dest xist. Bajarê ku navê wî li Tianjin (Paytexta xwedayî) hate guhertin, bû navenda serhildanê. Piştî demekê artêşek hate şandin ku [[Beijing]] bi dest bixe û xanedana Qing hilweşîne.
| |||