'''Charles Robert Darwin''' (z. [[12'ê reşemiyê]], 1809 − m. [[19'ê avrêlê]], 1882) zanyarek e. Pirtûka wî ''[[Koka Cureyan]]'' (bi Îngilizî: ''On the Origin of Species'') bandoreke girîng ser [[zanist]]an kir.
Charles Darwin sala [[1809]] de li [[Ingilîstan]]ê wek zarokê malbateke dewlemend hat dinyayê. 16 saliya xwede ji bo perwerdeya tibe bibîne şandin zankoya [[Edinburgh]]ê. Le ev mijar bala wî nekişand û lewma ji bave wî ew ji bo bibe kese qane kir u xwest ew biçe zankoya [[Cambridge]]. Ji xeyne viya tişta ku herî bala Charles dikişand dîroka xwezayexwezayê bu. Her wiha di vî demê de li zankoya Cambridge de [[Joseph S. Henslow]] e wek mamoste kar dikere bu hevalbend u dost. Darwin, ji saya Henslow gerinekî ji bo keşfkirine cu Amerikaya başur. Her wiha di vî demê de tişta ku herî bandore li ser Darwin dike pirtuka Alexander von Humboldt`in. Pirtuken Humboldt rêya zanistîya xwezayexwezayê li ber Darwin vekir. Darwin, 5 salan rewitîyekîrewîtîyekî deryayê ji bo keşfkirina [[xweza]] û [[erdnîgarî|erdnigariye]] kir.
Charles Darwin, di vegera rewîtîya xwe de li ser mijarên [[zoolojî]] û [[erdzanîn]] nivisen xwe yê rojane wesand. Ev tişt di raya giştîde navê wî belav kir.
Rêz 25:
== Koka Cureyan (''On the Origin of Species'') ==
Darwin, di sala 1843 de berhema xweyaxwe ya bi navenavê [[Koka Cureyan]] wesand. Dema Darwin ev berhem nivisandnivîsand bi tabetitabetî ji [[Thomas Malthus]] e ku pirtuka wiyawî ya bi navenavê "Ezmûnîyek li ser Nifusa ku bandorxistina ji bo civaka peserojepêşerojê" ê gelek bandora widewî de ma. Malthus gotibi, civakeki mirovên an ji heywanan, dema hemu ferden wiwî werin salen gehistigehiştî uû xwe bidin zayin, bi lezekilezekî mezin civak dikare duqat bibe. Darwin bi vivî fikrefikrê tevgeriyatevgerîya uû teza xweyaxwe ya vebijartina xwezayixwezayî derxist u pestabirpeştabir. Li gor teze; ji bo muhfezekirina nifusa ya civaka heywanan, giredaye mirina ferden ku hin nehatibune salen zayineye. Encax, ferden ku xwe li diji rewsarewşa jiyanejiyanê xurtgirtine dikarin bizene an ji bide zayin. Her tisttişt vebijartina di navbera ferden ku xwe li dijidijî zehmetiya jiyane dike cedibe.
Ev teza wi seride u heya niha gelek rexne kisandiyekişandîye. Bi taybetitaybetî rexneyenrexneyên firmesunî u oliolî cebuninçebunin.
Tekosina Darwin, bi mirina wiwî qediya (1882)u fikre wi hin ji vî ji aliyenaliyê oldaran tetê rexnekirin uû te xwestin ku were puckirinpuçkirin.
