|
[[Wêne:Nucleus ER golgi ex.jpg|Nucleus ER golgi ex.jpg|thumb|280px|
'''1''' [[Parzûna dendikênavikê]]{{nbsp|2}}
'''2''' [[ÇavikaKunika dendikênavikê]] (por){{nbsp|2}}
'''3''' [[Retîkûlûma endoplazmî ya girûzî]] (REG){{nbsp|2}}
'''4''' [[Retîkûlûma endoplazmî ya hilû]] (REH){{nbsp|2}}
'''10''' Rûyê ''trans'' a heybera Golgî{{nbsp|2}}
'''11''' ''Cisternae'' ya heybera Golgî{{nbsp|2}}
'''12''' [[Kîsikên avzêyêderdanê]]{{nbsp|2}}
'''13''' [[Parzûna xaneyê]]{{nbsp|2}}
'''14''' kîsikên avzêyêderdanê rijena xwe vala dike{{nbsp|2}}
'''15''' [[Sîtoplazma]] ya xaneyê{{nbsp|2}}
'''16''' Dorhêla derveyî xaneyê{{nbsp|2}}
'''Retîkûlûma endoplazmî (RE)''' toreke labîrentî û kîsikî ye. Di zimanê latînî de wateya retîkûlûm "tora piçûk" e.
Wateya endoplazmî jî "di nav sîtoplazmayê" e. Retîkûlûma endoplazmî (RE) torek labîrentî û kîsikî ye. Ji cot parzûnên dendikênavikê, ji ya derve dest pê dike ber bi [[parzûna xaneyê]] di nav sîtoplazmayê de cih digire. RE bi şileya herikbar tijî ye. Li gor dirf (teşe) û erkê wî, du beşên endoplazmiya retîkûlûm heye. Beşa ku rûxara wî bi rîbozom e, di bin [[mîkroskopa elektronê]] de girûzî dixuye, loma ev beş wekî [[Retîkûlûma endoplazmî ya girûzî]] tê binavkirin. Beşa retîkûlûma endoplazmî ya ku rûxarê wî bêrîbozom e û şayik e, wekî [[Retîkûlûma Endoplazmî ya hilû]] bi nav dibe. Cudahiya van her du aliyên RE ne tenê ji aliyê teşeyê yê, lê erkê van beşan ji ne wek hev in. Retîkûlûma endoplazmî ya hilû (REH), [[lîpîd]], [[fosfolîpîd]], [[kolesterol]] û [[steroîdan]] çê dike. Her wisa metabolîzmaya karbohîdratan jî li vir dibe. Xaneyên masûlkeyan jî xwediyê retîkûlûma endoplazmî ye, lê navê wî [[Retîkûlûma Sarkoplazmî]] ye (RS). Retîkûlûma sarkoplazmî îyonên kalsiyûmê embar dike, dema Kalsîyûm ji RS ber bi plazmayê tê berdan, qerastinagirjbûna masûlke dest pê dike. Xaneyên kezeba sor, ji bo kuko ji xaneyê jehrê an jî derman û alkol dûr bixe, bi alîkariya REH karê detoksîfîkasyonê jî dike. Ji ber ku li ser retîkûlûma endoplazmiya girûzî (REG) rîbozom hene, REG di çêkirin, guhertin û veguhastina proteînan de erk digire ser xwe. Di çêkirina parzûna xane û parzûna lebatokanendamokan jî REG cih digire. Her çiqas proteîn di nav rîbozoman va tê çêkirin jî, a rast ev proteînên çalak nîn in, tenê zencîra asîdên amînî(a.a) ne. Gava zencîra [[asîda amînî]] ji plazmayê dikeve nav REG yê, hinek cureyên proteînan li vir diguhere û çalak dibe. Hîn ji proteînên di nav REG'e de di nav kîsikên hilgir ve ber bi [[heybera Golgî]] tê şandin. Hinek ji proteînên nav REG rasterast bi egzosîtozê ji xaneyê tên avêtin Ji xeynî xaneya sor a xwînê(xiroka sor), hemû xaneyên eukaryotî xwediyê retîkûlûma endoplazmî ne. Retîkûlûma endoplazmî bi rîbozom, bi heybera Golgî, bi dendiknavik û RNA têkildar e.
| 