Elektrîk: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
BKurteya guhartinê tine
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 3:
 
== Etîmolojiya nav ==
Gotina kareba ji gotina kevirê [[kehrîban]] tê. Di [[yewnanî]] de kehrîban [[electronelektron]] e. Elektrîk jî ji elektronê tê. Yanî ji rêçûna elektronê elektrîk çêdibe.
 
== Dîrok ==
Elektrîk pêşîn hatîyehatiye fêhmkirinfehmkirin di çaxê [[Yewnanê Antîk]] û [[Misrê Antîk]]. Li Misrê mirovên lêgerînên xwe destpêkirine bi [[masîyên elektrîk]]ê. Ew masî ji bo parezandinê xwe elektrîkê dikaranî. Di welatê yewnanî de kehrebar hat bikaranîn û bi wî awahî ew hêz re gotin ''elektrîk''.
 
Paşê di sedsala 1818an de zanyar [[Benjamin Franklin]] elektrîkê lêgerand û cerban çêkir. Cerbekî wî yê pir zanîn "Cerbê Bafirok" alîkarî kir bo daxuyandinê hebûna elektrîk.
Di dawîyê sedsala 19 û 20, gelek zanyaran lêgerînan çêkir li ser elektrîk ê. Bi vî, [[Endazeyarîyê Elektîk]] hat şixûlandin. Navê zanyaran ku bi elektîkê lêgerandinê ewe: [[Nikola Tesla]] û [[George Westinghouse]] û [[Thomas Edison]] û [[Samuel Morse]] û [[Werner von Siemens]] û [[Alexander Graham Bell]] e.
 
Di dawîyêdawiya sedsala 19 û 2020î de, gelek zanyaran lêgerînan çêkir li ser elektrîk êelektrîkê. Bi vî, [[Endazeyarîyê Elektîk]] hat şixûlandin. Navê zanyaran ku bi elektîkê lêgerandinê ewe: [[Nikola Tesla]] û [[George Westinghouse]] û [[Thomas Edison]] û [[Samuel Morse]] û [[Werner von Siemens]] û [[Alexander Graham Bell]] e.
 
== Barê elektrîk ==
Ew hat rind zanbunzanîn ku ''barên elektrîk'' bûyerekî binatom ê û enerjîyêenerjiyê elektromagnetîk jî pêkanê. Ji bo hebuna elektrîkê tevgera elektronan hatîyehatiye qebul kirin. Heger cîsmê nêtar elektron hildide ew bi barê negatîfnegatîv bardibe û dibe ''cîsmê negatîfnegatîv''. Kengê cîsm elektron dide, ew dibe ''cîsmê pozîtîfpozîtîv''.
 
Pirtikan bi barên eynî barkirî be, li hev tehm dikin. Pirtikan bi barên cuda, li hev kaş dikin.
 
== Potansiyelê elektrîk ==
Di nav zimanê zanistî de, '''Potansiyel'potansiyel'' ewe ku pirtik dixwaze biçe li ser rê. DirejîyaDirejiya vê rê bi potansîyelêpotansiyelê pêwendarê. PotansîyelPotansiyel çiqas zahf bibe, pirtik ewqas rê diçe di [[valahî]] de.
 
== Girêdanên derve ==