|
'''Soriçik''', '''soricik''', '''sorîçik''' <ref>Hüseyin Bektaş (2004)</ref>, '''sorsorik'''<ref>Kovara Kurmancî</ref>, '''borîxurek''' an jî boriya xurek (bi [[înglîzî]], ''oesophagous'', food pipe)
Soriçik boriyek masûlkî ye, ji [[Gewriya mirov|gewrî]] heta [[Gede (Anatomî)|gedeyê]] dirêj dibe. Dirêjiya soriçikê bi qasî 25 cm ye. Firehiya soriçikê 1,5- 2 cm e. Soriçik li paş [[borîhewa]] û [[Dilê mirov|dil]] de li pêş [[Birbirag|birbiragê]] dirêj dibe<ref name=" Anatomy and physiology">Waugh, A., Grant, A., Chambers, G., Ross, J. S., & Wilson, K. J. (2014). Ross and Wilson anatomy & physiology in health and illness 12th ed.</ref><ref name="ANCYCLOPÆDIA BRITANNICA"> ANCYCLOPÆDIA BRITANNICA,human esophagus [https://www.britannica.com/science/human-digestive-system/Esophagus#ref212874]</ref>. Rûyê soriçikê bi çîna lînceperde dagirtî ye, rijênên lînceperdeyê madeya lînc der dide nav valahiya soriçikê, bî awayê [[xurek]] di nav soriçikê de bi hêsanî xiş dibin<ref name="Anatomy and physiology"/>. Gava xurek ji gewriyê derbasî soriçikê dibe, [[Masûlke|masûlkeyên]] soriçikê girj dibin û xurekê ber bi gedeyê pal didin. Mirov bi serserikî jî bisekine, wê xurek dîsa jî ji gewrî ber bi gedeyê diçebiçe. Ango di nav soriçikê de, livîna xurek ne ji ber rakêşanyêrakêşaniyê lê ji ber zora masûlkeyan e. Li gel masûlkeyên peyker, piraniya masûlkeyên soriçikê, ji [[Lûsemasûlke|lûsemasûlkeyan]] pêk tê<ref name="ANCYCLOPÆDIA BRITANNICA"/>. Soriçik du cure lûsemasûlke lixwe digire, lûsemasûlkeyên dirêjkî(li aliyê derve) û lûsemasûlkeyên bazinî(li aliyê hundir)<ref name="Modern Biology">Postlethwait, J. and Hopson, J. (2006).Modern biology. Orlando: Holt, Rinehart and Winston.</ref>. Girjbûna masûlkeyên soriçikê dor bi dor rû dide. Ango hemû masûlke bi carekî girj nabin. Masûlkeyên bazinî ji kotayiya gewrî dest bi girjbûnê dikin beş bi beş girj dibin. Bi ahengî girjbûn û xavbûna masûlkeyên soriçikê wekî [[perîstalsî]] bi nav dibe. Aresteya perîstalsiyê ji gewrî ber bi gedeyê ye<ref name="OpenStax, Biology"> OpenStax Biology. 2013. [http://cnx.org/content/col11448/latest] </ref>. Masûlkeyên soriçikê ji cureya lûsemasûlkeyan e. masûlkeyên lûsê di bin kontrola [[Sîstema demar|sîstema demarî]] ya xweser de kar dikin. Masûlkeyên soriçikê masûlkeyên [[xwenewîst]] in, ango girjbûn û xavbûna van masûlkeyan ne bi desthilatdariya(xwestek) mirov, lê bi awayek xweser rû dide<ref name="ANCYCLOPÆDIA BRITANNICA"/>. Sîstema demarî ya xweser bi cûtin û daqurtina xurekê çalak dibe û masûlkeyên soriçikê pel bi pel girj dike û xav dike. Bi her girjbûnê xurek hinekî din ber bi gedeyê dilive. Guhestina loqêk xurekê ji gewriyê heta gedeyê di nav 10 çîrkeyê de pêk tê<ref name="ENCYCLOPEDIA OF Life Science">Cullen, Katherine E.( 2009) Encyclopedia of Life Science. Facts On File. ISBN: 0-8160-7008-3</ref> .
== Soriçik û nexweşiya dilekizê ==
[[Kategorî:Zik]]
[[Kategorî:Biyolojî]]
[[Kategorî:Sîstema hezmêherisê]]
|
